Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η έκθεση «Ορατότητες /απηχήσεις/» παρουσιάζει έργα τεσσάρων γυναικών δημιουργών, που ανήκουν στη Δεύτερη Γενιά Κυπρίων Καλλιτεχνών, τρεις ζωγράφους (Βέρα Γαβριηλίδου-Χατζηδά, Καίτη Στεφανίδου, Ελένη Χαρικλείδου) και μία γλύπτρια, την Παυλίνα Παυλίδου (σχεδόν άγνωστη στην Κύπρο, αν και υπάρχει κάποια μικρή βιβλιογραφία).
Η έκθεση διοργανώνεται με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Ιδρύματος Λευτέρη Οικονόμου και την επιμέλεια έχει η Δήμητρα Ιγνατίου, συνεπικουρούμενη από την Άννα Μαρία Χαραλάμπους και τον Κυριάκο Θεοχάρους. Για την έκθεση έγινε μία επιλογή έργων τα οποία εμπίπτουν στον χρονικό ορίζοντα 1960 -1980, έργα τα οποία αποτυπώνουν ενδεικτικά την εικαστική ταυτότητα κάθε καλλιτέχνιδας μέσα από τις αισθητικές, εκφραστικές και θεματικές της αναζητήσεις.
Με την έκθεση αυτή ολοκληρώνεται μια θεματική ενότητα αφιερωμένη στους δημιουργούς, στους οποίους γίνεται αναφορά στην ιστοριογραφία της σύγχρονης κυπριακής τέχνης ως Δεύτερη Γενιά Κυπρίων Καλλιτεχνών. Όπως λέει η επιμελήτρια της έκθεσης κ. Ιγνατίου, αυτή η έκθεση είναι αφιερωμένη στις γυναίκες εκπροσώπους αυτής της γενιάς είναι ευτυχής συγκυρία που οι «ορατότητες» συνέπεσαν με την έκθεση που είναι αφιερωμένη στον Χριστόφορο Σάββα, στη ΣΠΕΛ, μιας και από την έκθεση στη ΣΠΕΛ απουσιάζουν γυναίκες δημιουργοί αυτής της περιόδου, από την εκπροσώπηση της γενιάς που παρουσιάζεται στην εν λόγω έκθεση, «φυσικά, δεν είναι μία εσκεμμένη ενέργεια, αλλά οφείλεται στις επιρροές του Σάββα, άρα εμείς δείχνουμε το έργο αυτών των γυναικών-δημιουργών που ανήκουν στην ίδια γενιά».
Και οι τέσσερις αυτές γυναίκες, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η κ. Ιγνατίου, σπουδάζουν εκτός Κύπρου, χωρίς αντιδράσεις από την οικογένειά τους και αυτό είναι αρκούντως πρωτοποριακό, «οι σπουδές στην τέχνη εξασφάλιζαν σε αυτές τις γυναίκες και μία επαγγελματική ασφάλεια, αφού όταν θα επέστρεφαν στην Κύπρο θα μπορούσαν να εργαστούν ως καθηγήτριες Τέχνης σε σχολεία». Όσον αφορά τις ζωγράφους, οι σπουδές τους στην Αθήνα και στην Αγγλία τους δίνουν νέες προσλαμβάνουσες, όπως μου εξηγεί η κ. Ιγνατίου, «αργότερα στρέφονται προς το Παρίσι και το Λονδίνο οι δύο που σπούδασαν στην Καλών Τεχνών στην Αθήνα.
Η Βέρα Χατζηδά ήδη σπουδάζει στο Λονδίνο, οπότε φέρνουν στην Κύπρο όλες αυτές τις επιρροές των ρευμάτων του κυβισμού, του κονστρουκτιβισμού, των μεταϊμπρεσσιονιστών κ.λπ.». Μάλιστα, η κ. Ιγνατίου θεωρεί ότι αυτές οι δημιουργοί φέρνουν αυτές τις ιδέες με έναν τρόπο περισσότερο άμεσο και απελευθερωμένο απ’ ό,τι οι άντρες εκπρόσωποι αυτής της γενιάς, «η γεωμετρική αφαίρεση, όσον αφορά κυρίως τη Βέρα Χατζηδά και την Καίτη Στεφανίδου είναι από την αρχή πολύ έντονη, φέρνουν επίσης και την Op Art, την Οπτική τέχνη, που δεν ήταν διαδεδομένη στην Κύπρο».
Ο σκοπός της έκθεσης, όπως σημειώνεται και στον τίτλο, είναι να δώσει κάποια ορατότητα στα έργα που έδωσαν αυτές οι καλλιτέχνιδες πριν από το 1974, που είναι μια χρονιά τομή για την καλλιτεχνική και πνευματική δημιουργία εν γένει, «θέλουμε να φέρουμε στην επιφάνεια έργα που ίσως να μην είναι τόσο γνωστά. Τα έργα που παρουσιάζουμε είναι πολύ πρωτοποριακά». Αυτό που είναι σημαντικό είναι επίσης ότι το Ίδρυμα Λευτέρης Οικονόμου αναθέτει σε νεαρούς συντελεστές τη διοργάνωση τέτοιων εκθέσεων είναι μια προσπάθεια να προσεγγίζεται το έργο τέτοιων δημιουργών μέσα από τη ματιά τη σημερινής γενιάς, «μέσα από την έκθεση επιδιώκεται η ενθάρρυνση της εμπλοκής, εξοικείωσης και ενασχόλησης νέων εικαστικών και επαγγελματιών του πολιτιστικού πεδίου με το έργο, αλλά και τη γενικότερη συνεισφορά και τον ρόλο των εκπροσώπων της γενιάς αυτής στην εξέλιξη και διαμόρφωση της σύγχρονης κυπριακής εικαστικής πραγματικότητας».
Παράλληλες δράσεις
Προκειμένου να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ο όγκος της πληροφορίας που προκύπτει από την έρευνα που έκαναν οι επιμελητές, δύο σύγχρονες δημιουργοί προσκαλούνται, στο πλαίσιο της έκθεσης, να προτείνουν εναλλακτικές ανταποκρίσεις στο υλικό αυτό.
Η Ναταλί Γιαξή δημιουργεί ένα εικαστικό βιβλίο (artist’s book) το οποίο εισάγει μια υποθετική συνθήκη γνωριμίας και συνομιλίας με τις τέσσερις δημιουργούς και το έργο τους, σχολιάζοντας την απουσία ή ετεροβαρή παρουσία τους στα κυρίαρχα αφηγήματα της ιστοριογραφίας της Κυπριακής τέχνης. Η Αθηνά Κάσιου μελετά και προσεγγίζει το υλικό στο οποίο της δίνεται πρόσβαση, και σε συνεργασία με μία ηθοποιό σχεδιάζει μια θεατρική ανταπόκριση δομημένη γύρω από την αναγκαιότητα να προσεγγίσουμε και να έρθουμε πιο κοντά στις ιστορίες των γυναικών αυτών.
Πληροφορίες: «ορατότητες / απηχήσεις», Γκαράζ, Αμμοχώστου 16, Λευκωσία. Διάρκεια έως 20 Απριλίου. Επικοινωνία τηλέφωνο 22001508, Facebook @Γκαραζ - Garage
