Kathimerini.gr
Επτά μόλις χρόνια μετά το πραξικόπημα του Εβρέν στην Τουρκία, που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1980, η παρθενική Μπιενάλε Κωνσταντινούπολης του 1987 άνοιγε τις πόρτες στο κοινό, με μια μεγάλη φιλοδοξία: Να παρουσιάσει την Πόλη όχι ως μαρμαρωμένο παρελθόν αλλά σαν πολλά υποσχόμενη δυναμική μεγαλούπολη, με τις ιδιαιτερότητες και τη γοητεία της, παρθένο έδαφος για τους φιλοπερίεργους επιμελητές, καλλιτέχνες και συλλέκτες.
Η δημιουργός και επιμελήτρια των δύο πρώτων διοργανώσεων, η Μπεράλ Μαντρά, δεν ήταν καθόλου τυχαία περίπτωση. Με τη σκευή της παλιάς αστικής τάξης της Τουρκίας, με διεθνείς διασυνδέσεις, εξαιρετική γνώση στην ιστορία της τέχνης και τη σύγχρονη σκηνή, κατάφερε εξαρχής να δώσει στην έκθεση έναν αέρα που την κατέταξε στην πρώτη εθνική των Μπιενάλε παγκοσμίως μαζί με τη Βενετία και το Σάο Πάολο της Βραζιλίας.
Το νερό κύλησε στο αυλάκι και στα στενά σοκάκια της Πόλης, πολλοί επιμελητές δοκίμασαν την τύχη τους: από τον Τσαρλς Εσε και τον Χου Χανρού μέχρι τη Ρόζα Μαρτίνες και την Καρολίν Κρίστοφ-Μπακαρντίεφ. Σπουδαίοι καλλιτέχνες πήραν μέρος με έργα τους και η Μπιενάλε έγινε ένας πόλος για τους φιλότεχνους σε μια μεγάλη γεωγραφική ζώνη, ανατολικά του Λονδίνου και του Παρισιού. Το 2013 η έκθεση βρέθηκε στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων με το Πάρκο Γκεντζί αλλά και τη χρηματοδότηση που προερχόταν από μεγάλες εταιρείες κατασκευών. Ομως, η πιο σημαντική της χρονιά θα είναι η εφετινή, καθώς η Τουρκία του Ερντογάν βαίνει προς απομόνωση και όχι προς σύγκλιση με την Ευρώπη.
Η στάση του καθεστώτος μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, έχει διχάσει τη χώρα και έχει πολώσει το κλίμα με τη Δύση. Πολλοί διανοούμενοι, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες βιώνουν ένα είδος αυτολογοκρισίας. Ποιο είναι λοιπόν το περιθώριο στο οποίο μπορεί να κινηθεί η έκθεση; Η «Κ» επικοινώνησε τηλεφωνικά με την εκτελεστική διευθύντρια της Μπιενάλε, την Μπίγκε Ορερ, που εξήγησε τη στόχευση και το κόνσεπτ της έκθεσης, η οποία εγκαινιάζεται επισήμως στις 16 Σεπτεμβρίου με τίτλο «Ενας καλός γείτονας».
«Οταν έγινε η απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, έπρεπε να πάρουμε μια απόφαση για το αν θα κάνουμε την Μπιενάλε του 2017. Η αντίστοιχη διοργάνωση του Τσανάκαλε, που ήταν να γίνει τον
Σεπτέμβριο του 2016, ακυρώθηκε και τώρα η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης θα παρουσιάσει κάποια από τα έργα που δεν είδε το κοινό. Τελικά, η απόφασή μας ήταν, παρά τα εμπόδια, να προχωρήσουμε μπροστά και να δώσουμε ένα μήνυμα στον κόσμο της τέχνης πως δεν θα σταματήσουμε αλλά θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε και να παρέχουμε μια πλατφόρμα επικοινωνίας στους καλλιτέχνες και στους φιλότεχνους», λέει η Μπίγκε Ορερ.
«Το θέμα μας, περί καλής γειτονίας, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Και αυτό διότι δεν αναφέρεται μόνο στην πόλη αλλά και στην υφήλιο. Τι σημαίνει να είσαι καλός γείτονας; Πόσο έτοιμος είσαι να συμβιώσεις μέσα στη ρευστότητα των σημερινών συνθηκών, πόσο μπορείς να δεχθείς νέους κανόνες στο δικό σου μικροσύστημα; Τι σημαίνει σπίτι, τι σημαίνει γειτονιά, πώς αισθάνεσαι ότι ανήκεις κάπου;» λέει η διευθύντρια της «Μπιενάλε», η οποία εξηγεί ότι στη φετινή διοργάνωση το επιμελητικό δίδυμο από τη Σκανδιναβία, οι καλλιτέχνες Μάικλ Ελμγκριν και Ινγκαρ Ντάγκσετ αποφάσισαν να εργαστούν στενά με τους εικαστικούς και να ακολουθήσουν μια διαφορετική διαδικασία στην προετοιμασία της έκθεσης. Συνολικά συμμετέχουν 55 καλλιτέχνες από 32 χώρες.
Μιλώντας για καλούς γείτονες, ρωτήσαμε την Μπίγκε Ορερ αν θα υπάρχει κάποια αναφορά στη γεωπολιτική και μάλιστα στην Ελλάδα. Μας απάντησε ότι υπάρχει το έργο του Τούρκου καλλιτέχνη Βολκάν Ασλάν, που έγινε με ανάθεση της Μπιενάλε και με τη στήριξη του Δήμου Λέσβου και θα παρουσιαστεί και στις δύο χώρες. Προσέθεσε ότι η έκθεση έχει ακριβώς σκοπό να λειτουργήσει σαν μια χειρονομία ανοικτής και εγκάρδιας επικοινωνίας, επανεξετάζοντας θέματα που μπορεί να φέρουν κοντά τους ανθρώπους και όχι να τους απομακρύνουν.
Η Μπιενάλε Κωνσταντινούπολης θα ολοκληρωθεί στα μέσα Οκτωβρίου.
