ΚΥΠΕ
Μία ακόμη επιστροφή έργου τέχνης μετά από συντονισμένες ενέργειες της Εκκλησίας της Κύπρου, των κυπριακών και ελβετικών αρχών έγινε κατορθωτή. Πρόκειται για την εικόνα του Αγίου Γεωργίου Καραβά, του 1829, που κατασχέθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, λίγες ώρες πριν την πώληση της από τον οίκο δημοπρασιών Koller στη Ζυρίχη. Σύμφωνα με το ΚΥΠΕ η εικόνα βρίσκεται σε κυπριακά χέρια, στην Ελβετία και τον επαναπατρισμό της έχει αναλάβει η Εκκλησία της Κύπρου, όπως, άλλωστε έχει συμβεί στο παρελθόν σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Η εικόνα βρισκόταν πριν από την τουρκική εισβολή βρισκόταν στον ιερό ναό Αγίου Γεωργίου, στον κατεχόμενο σήμερα Καραβά. O ιδιοκτήτης της εικόνας – η εθνικότητα του οποίου παραμένει άγνωστη – δεν γνώριζε ότι η εικόνα είναι προϊόν κλοπής, ενώ μόλις ενημερώθηκε, αποδέχτηκε να την επιστρέψει στις κυπριακές αρχές. Για την τεκμηρίωση προέλευσης της εικόνας σημαντικό ρόλο έπαιξε το βιβλίο των Ανδρέα Στυλιανού και Καλλιόπης Χαρμαντά «Καραβάς» (1969), στο οποίο υπάρχει σχετική φωτογραφία της εικόνας.
Οι νομικές διαδικασίες για την κατάσχεση της εικόνας ξεκίνησαν κατόπιν καταγγελίας της Εκκλησίας της Κύπρου. Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε η συνεργασία μεταξύ της Εκκλησίας, του Υπουργείου Δικαιοσύνης, της Αστυνομίας, της Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ρώμη και των ελβετικών αρχών ώστε η εικόνα να επιστραφεί σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους.
Όπως πληροφορείται το ΚΥΠΕ από την Πρεσβεία της Δημοκρατίας στη Ρώμη, τον Αύγουστο του 2017 ο Επίσκοπος Νεαπόλεως Πορφύριος έστειλε επιστολή στον Αρχηγό της Αστυνομίας, ενημερώνοντάς τον ότι η κλεμμένη εικόνα επρόκειτο να δημοπρατηθεί στον ελβετικό οίκο Koller, στις 22 Σεπτεμβρίου. Ακολούθως, προωθήθηκε αίτημα μέσω της Interpol για απόσυρση της εικόνας από τη δημοπρασία. Παράλληλα, οι κυπριακές αρχές επικαλέστηκαν τη συμφωνία Κύπρου-Ελβετίας για την εισαγωγή και τον επαναπατρισμό πολιτιστικών αγαθών του 2013, καθώς και τις σχετικές διεθνείς συνθήκες. Εκτιμώντας τον επείγοντα χαρακτήρα για αποτροπή της δημοπρασίας, υπήρξε επίσης στενή συνεργασία της Πρεσβείας της Δημοκρατίας στη Ρώμη – στην ευθύνη της οποίας εμπίπτει η Ελβετία – με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελβετίας. Η εικόνα αποσύρθηκε τελικά μερικές μόνο ώρες πριν από τη δημοπρασία, με τις ελβετικές αρχές να ζητούν στη συνέχεια περισσότερα στοιχεία από την κυπριακή πλευρά. Για τον λόγο αυτό ετοιμάστηκε λεπτομερής έκθεση, αποδεικνύοντας την κυπριακή προέλευση της εικόνας και το γεγονός ότι προστατεύεται από τον περί Αρχαιοτήτων Νόμο. Ακολούθως, ανέλαβε το γραφείο του Ελβετού Εισαγγελέα να ερευνήσει κατά πόσο πρόκειται για προϊόν κλοπής και να ταυτοποιήσει την προέλευση της εικόνας πέραν πάσης αμφιβολίας. Ο ιδιοκτήτης της κατασχεθείσας εικόνας, μόλις ενημερώθηκε ότι είναι κλεμμένη, αποδέχτηκε οικειοθελώς να την παραδώσει στις κυπριακές αρχές μέσω απλουστευμένης διαδικασίας. Βάσει της πληροφόρησης από τις ελβετικές αρχές, ο ιδιοκτήτης δεν γνώριζε ότι η εικόνα είναι προϊόν κλοπής, ενώ δεν έχει γίνει γνωστός ο τρόπος με τον οποίο η εικόνα περιήλθε στην κατοχή του. Η εικόνα παραδόθηκε τελικά στις αρχές Αυγούστου και αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε κυπριακά χέρια, στην Ελβετία, εν αναμονή της διαδικασίας επαναπατρισμού στην Κύπρο από την Εκκλησία της Κύπρου.
Ο Άγιος Γεώργιος σήμερα και το εσωτερικό του (Πηγή: Karavas.org.cy)
Η εικόνα και ο ναός
Ο Άγιος Γεώργιος ήταν ο ενοριακός ναός της κωμόπολης και βρίσκεται στη νοτιανατολική πλευρά του Καραβά. Το 18ο αιώνα υπήρχε εκεί μοναστήρι που καταστράφηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Η σημερινή εκκλησία κτίστηκε το 1843-1854 και είναι βασιλική με πολυγωνικό τρούλο. Ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας ήταν το τέμπλο του ναού, του άμβωνα, του προσκυνηταριού και του γυναικωνίτη. Ιδιαίτερα ξεχώριζε η ξυλόγλυπτη σειρά καθισμένων προφητών στο πάνω μέρος του εικονοστασίου.
Στην εικόνα απεικονίζεται ο Άγιος Γεώργιος δρακοκτόνος να περιβάλλεται από 16 ορθογώνιες παραστάσεις με 10 σκηνές από το μαρτύριο του Αγίου και 6 σκηνές από τα θαύματά του. Η εικόνα ήταν αφιέρωμα του ηγουμένου της Μονής Αχειροποίητου Μελετίου. Ο δωρητής απεικονίζεται γονυπετής πίσω από τον Άγιο. Η εικόνα αγιογραφήθηκε το 1829 από τον Χρύσανθο Σύγγελο, αγιογράφο της Μονής Αγίου Ηρακλειδίου στο Πολιτικό και είναι διαστάσεων 107 Χ 73 εκ.
