ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

O πολιτισμός μπορεί να στηρίξει την οικονομία μας

Το Ινστιτούτο Κύπρου έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στην έρευνα και την καινοτομία, σημειώνει ο δρ Ανδρέας Πίττας

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Ο δρ Ανδρέας Πίττας την Τετάρτη 5 Ιουνίου έδωσε διάλεξη με θέμα τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Κύπρου και ανέδειξε πτυχές της τεχνικής και του ύφους του μεγάλου καλλιτέχνη, οι οποίες προέκυψαν από τα αποτελέσματα της έρευνάς του.

Με αυτή την ευκαιρία ζητήσαμε από τον δρα Πίττα να μας μιλήσει σχετικά με την έρευνά τους, αλλά και την προσφορά του Ινστιτούτου Κύπρου, και συγκεκριμένα για την τεχνολογία των Εργαστηρίων Χαρακτηρισμού Τέχνης «Ανδρέα Πίττα» του Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογία και Πολιτισμό (STARC).

–Δρα Πίττα, με ποια ευκαιρία ασχοληθήκατε με τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο;

–Πολύ μου αρέσει η πρώτη σας ερώτηση παρόλο που πρέπει να ανατρέξω πίσω στα πολύ νεανικά μου χρόνια όταν ήμουν φοιτητής της Ιατρικής στην Αυστρία. Είχα τη μεγάλη τύχη να συναντήσω στη ζωή μου ενδιαφέρουσες προσωπικότητες και ανάμεσα σε αυτούς ήταν ένας σπουδαίος Γερμανός εξπρεσιονιστής ζωγράφος, ο νονός της φίλης μου τότε, 80 χρόνων, ο οποίος ζούσε και ζωγράφιζε στην Αυστρία, αφού εγκατέλειψε τη χώρα γέννησής του, τη Γερμανία, επειδή όπως μας έλεγε «Η Γερμανία είχε εκβαρβαριστεί εκ βάθρων από τον Χίτλερ και το κόμμα του και φυσικά την τρομερή καταστροφή που αυτός ο άνθρωπος επέφερε στην Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο». Δεν ξαναπάτησε το πόδι του στη Γερμανία ούτε διέθεσε πίνακές του εκεί ξανά παρόλο που είχε οπαδούς και αγορά. Ο άνθρωπος αυτός που ξυπνούσε στις 6 το πρωί για να ζωγραφίσει μας μιλούσε με δέος για τον Γκρέκο. Γι’ αυτόν ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ήταν ένα αξεδιάλυτο αίνιγμα, πώς δηλαδή μπόρεσε να πει με την τέχνη του τόσα πολλά, τόσο νωρίς. «Ανδρέα», μου έλεγε, «όπου προχωρούσα αυτός είχε ήδη πάει!». Αντιλαμβάνεστε ότι αυτά τα λόγια είχαν μεγάλη απήχηση στα αφτιά μου τη δεκαετία του ’60. Τα πράγματα τότε γύρω από τον Γκρέκο δεν ήταν τόσο καθαρά όπως σήμερα. Ακολούθησαν επισκέψεις μου στο Τολέδο, στο μουσείο του Πράδο και σε άλλα μουσεία αργότερα που είχαν την τύχη να φιλοξενούν πίνακες του Θεοτοκόπουλου. Στα πολλά χρόνια που ακολούθησαν, συνέχισε το ενδιαφέρον μου που φυσικά εκδηλωνόταν κατά καιρούς – όποτε οι άλλες μου ασχολίες το επέτρεπαν.

–Ποια πιστεύετε ότι είναι τα σημαντικότερα ευρήματα από την έρευνά σας;

–Τα σημαντικά ευρήματα τα εξηγώ πιο κάτω. Σαφείς απαντήσεις σε άλλες ερωτήσεις σας. Θα ήθελα, όμως, να αναφέρω εδώ ότι βάζω στη σωστή τους θέση για τη σωστή τους θεώρηση πολλά στοιχεία, τα οποία αλλοίωναν σε σημείο απίστευτο τον Γκρέκο, τη δουλειά του και τη ζωή του. Έχουν λεχθεί κατά καιρούς απίθανα πράγματα γι’ αυτόν: ότι ήταν τρελός, αστιγματικός , τυφλός, «κονβέρσος, εβραίος, μυστικιστής, οπαδός του Ιωάννη του Σταυρού, ότι δικάστηκε από την ιερά εξέταση και άλλα πολλά. Όλες αυτές οι φοβερές ανοησίες που έχουν λεχθεί ή γραφτεί από διάφορους κατά καιρούς μελετητές που δεν κατανοούσαν το έργο του είναι ανυπόστατες, παντελώς λανθασμένες, ολοκληρωτικά fake, για να χρησιμοποιήσω μια λέξη του συρμού.

–Ποιο θα λέγατε ότι είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό της πολιτιστικής του ταυτότητας;

–Νομίζω ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε και ωρίμασε ως ζωγράφος. Η Κρήτη και συγκεκριμένα ο Χάνδακας (σημερινό Ηράκλειο) του 16ου αιώνα ήταν ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Ως ένα από σημαντικότερα λιμάνια των Βενετών στην Ανατολική Μεσόγειο, η πόλη χαρακτηριζόταν από τη συνύπαρξη διαφορετικών κοινωνικών και πολιτισμικών ομάδων, κυρίως των ορθοδόξων Κρητών και των καθολικών Ιταλών. Θα έλεγα λοιπόν ότι η πολυπολιτισμικότητα είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό του Γκρέκο που αντανακλάται στην ευκολία που είχε να ταξιδέψει, να εξελιχθεί και να μεταμορφωθεί καλλιτεχνικά ανάμεσα σε Κρήτη, Ιταλία και Ισπανία. Παράλληλα, όμως, ήταν προσηλωμένος στην ελληνική του πολιτιστική ταυτότητα, όπως είναι εμφανές στη τέχνη του, στον κοινωνικό του κύκλο, αλλά και στην ελληνική υπογραφή των έργων του.

Ανάπτυξη καινοτομίας και νέων τεχνολογιών

–Πώς αξιοποιήθηκε η τεχνολογία των Εργαστηρίων Χαρακτηρισμού Τέχνης «Αντρέα Πίττα» του Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογία και Πολιτισμό (STARC), του Ινστιτούτου Κύπρου; Μιλήστε μου γι’ αυτά.

–Η τεχνολογία των Εργαστηρίων Χαρακτηρισμού Τέχνης έχει αξιοποιηθεί στην επιστημονική ανάλυση έργων τέχνης και αρχαιολογικών αντικειμένων. Συγκεκριμένα, εφαρμογές τεχνικής και φασματικής φωτογράφισης, όπως και ψηφιακής τρισδιάστατης καταγραφής έχουν επιτρέψει την εις βάθος μελέτη των τεχνικών που χρησιμοποίησαν καλλιτέχνες, όπως ο Τισιανός και ο Ελ Γκρέκο. Επίσης, έχουμε αναπτύξει και εφαρμόσει με ιδιαίτερη επιτυχία την απαραίτητη μεθοδολογία για να καταγράψουμε και να κατανοήσουμε επεμβάσεις, επιζωγραφίσεις και συντηρήσεις έργων τέχνης. Η ανάπτυξη εφαρμογών ανάλυσης με μη-καταστρεπτικές μεθόδους έχει επίσης δώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά τα υλικά και τις χρωστικές που χρησιμοποιούσαν οι καλλιτέχνες του παρελθόντος. Τέλος, θα ήθελα να τονίσω τη σημασία των εν λόγω επιστημονικών και τεχνολογικών προσεγγίσεων για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης περιοχής. Τα εργαστήριά μας έχουν αναπτύξει πολύ σημαντικά περιφερειακά δίκτυα συνεργασίας με στόχο την καλύτερη συνεργασία αλλά και τη διάχυση της τεχνογνωσίας μας.

–Το STARC, είναι ένα ινστιτούτο αιχμής, τελικά η Κύπρος μπορεί να καινοτομήσει και να παράγει προοδευτικές τεχνολογίες. Τι πιστεύετε;

–Η περιφερειακή στόχευση και ανάπτυξη του Ινστιτούτου Κύπρου προϋποθέτουν την ανάπτυξη της καινοτομίας και την παραγωγή νέων τεχνολογιών και μεθόδων. Είμαστε σε πολύ καλό δρόμο και ήδη έχουμε ως Ινστιτούτο αναλάβει ηγετικό ρόλο στην έρευνα και την καινοτομία σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η πρόοδός μας είναι απόλυτα συντονισμένη με τις προτεραιότητες της Κύπρου και ως εκ τούτου συμβάλλουμε στην καινοτόμο ανάπτυξη της χώρας.

–Η πολιτιστική δραστηριοποίηση πώς συμπλέκεται με την επιχειρηματική δράση;

–Δεν βρίσκω μεγάλη αντίθεση μεταξύ πολιτιστικής ενασχόλησης και επιχειρηματικής δράσης. Νομίζω ότι το ένα μπορεί να συμπληρώνει το άλλο. Εγκεφαλικά δεν πρέπει να επιδιδόμαστε μονοδρομικά σε ένα θέμα. Δεν νομίζω ότι αυτό που γίνεται σήμερα από πολλούς, να ασχολούνται δηλαδή αποκλειστικά με ένα πράγμα είναι πραγματικά ωφέλιμο.

–Οι ανθρωπιστικές επιστήμες τελικά μπορεί να είναι κεφάλαιο επενδυτικό ή είναι επιχειρηματικό ρίσκο;

–Παρόλο που η ερώτησή σας εφάπτεται κάποιας οικονομικής θεματολογίας οι ανθρωπιστικές επιστήμες αφ’ εαυτού είναι πρωτευούσης σημασίας για όλα όσα αφορούν τη ζωή μας και φυσικά την πρόοδό μας. Οι λεγόμενες ανθρωπιστικές επιστήμες όπως και η ανθρωπιστική παιδεία υπήρξε για χρόνια για μας τους Έλληνες και τους Ευρωπαίους γενικά σημείο αναφοράς – και θαυμαστή βάση για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας. Η αλλαγή που συντελείται σήμερα μακράν τους δεν θα μας βγάλει σε καλό δρόμο. Ο καθένας μας θα έπρεπε τις γνώσεις που απορρέουν από αυτές τις επιστήμες και τη παιδεία τη σημαντική να τις χρησιμοποιεί ως ύψιστη επένδυση και εφόδια για τη ζωή του. Η ιστορία, η αρχαιολογία, η γλωσσολογία, οι κλασικές σπουδές, η φιλοσοφία, οι εικαστικές τέχνες προσφέρουν μια στέρεη μόρφωση του ανθρώπου ως πνευματικής και κοινωνικής οντότητας. Να υπενθυμίσω ότι μεγάλοι πυρηνικοί φυσικοί υπήρξαν μαθητές κλασικών γυμνασίων. Αν θέλετε ακόμη ο Μέγας Αλέξανδρος ο μεγαλύτερος στρατηλάτης του αρχαίου κόσμου είχε καθηγητή τον Αριστοτέλη – η παιδεία του ήταν καθαρά ανθρωπιστική. Επιχειρηματικά ρίσκα προκύπτουν φυσικά από λανθασμένες κινήσεις σε ό,τι και αν επιχειρούμε.

–Η Πολιτεία κάνει αρκετά για τον Πολιτισμό ή βλέποντας πρωτοβουλίες από τον ιδιωτικό τομέα εφησυχάζει;

–Καταρχήν θα ήθελα εδώ να πω ότι θα ήταν καλύτερα αν είχαμε δύο διαφορετικά Υπουργεία ένα για την παιδεία και ένα για τον πολιτισμό. Δεν νομίζω ότι γίνονται αρκετά πράγματα για τον πολιτισμό από το κράτος και αυτό με λυπεί ιδιαίτερα, γιατί η Κύπρος έχει πολιτισμό από τις καταβολές της και πολιτιστικά τεχνουργήματα ηλικίας ως και 10.000 χρόνων. Θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες βλέποντας «προϊόντα» πολιτισμού κυπριακής προέλευσης! Ο ιδιωτικός τομέας παρουσιάζει ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι και πάλι πολλές για να αναφερθούν εδώ. Ο πολιτισμός, όταν προβληθεί κατάλληλα, δεν στηρίζει μόνο την ιστορία μας, αλλά και την οικονομία και τη δημιουργικότητά μας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Πολιτισμός: Τελευταία Ενημέρωση

X