Kathimerini.gr
Του ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΡΑΡΑΚΟΥ*
Παρόλο που τα λόγια του Τζον Λένον, ότι «πριν από τον Ελβις δεν υπήρχε τίποτα», έχουν μια υπερβολή, είναι απολύτως αληθινά για τη σημασία της καθοριστικής επιρροής του Ελβις Πρίσλεϊ στη μουσική. Oχι γιατί αυτός ανακάλυψε το rock ‘n’ roll, ήταν όμως η δική του παρουσία που προκάλεσε την παγκόσμια έκρηξη γι’ αυτό το είδος της μουσικής.
O Ελβις Πρίσλεϊ γεννήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1935 στο Tupelo του Mississippi. Γονείς του ο Vernon Presley και η Gladys Love Smith. Η ζωή του είχε όλα εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν ένα συναρπαστικό παραμύθι. Μεγάλη φτώχεια, μοιραίες συμπτώσεις, αποθέωση, μυθικά πλούτη, τραγικό τέλος. Η οικογένειά του, που τα έφερνε δύσκολα πέρα, ήταν πολύ τακτική στον εκκλησιασμό, και έτσι οι ψαλμοί και τα γκόσπελ ήταν τα πρώτα ακούσματα για το μικρό αγόρι. Ταυτόχρονα, η μουσική κάντρι και τα μπλουζ επέδρασαν στο μουσικό του μεγάλωμα. Στην ηλικία των 8 ετών κέρδισε τα πρώτα του χρήματα, πέντε δολάρια, τραγουδώντας σε έναν τοπικό διαγωνισμό.
Με τις φωτογραφικές μηχανές στο χέρι, τα δύο κορίτσια στο κοινό της συναυλίας για να τραβήξουν το ίνδαλμά τους.
Μοναδική φωνή και εκφραστικότητα
Στα 13 του χρόνια, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Μέμφις του Τενεσί. Εκεί ο έφηβος πια Ελβις άρχισε να διαμορφώνει τον μουσικό του χαρακτήρα. Εκείνο τον καιρό πολλοί νέοι διασκέδαζαν ηχογραφώντας τραγούδια σε 45άρια, και ήταν τότε που πήγε στα στούντιο της Sun Records για να φτιάξει ένα δισκάκι για τη μητέρα του.
Ο ιδιοκτήτης του στούντιο και παραγωγός, Σαμ Φίλιπς, αντιλήφθηκε αμέσως την αξία και τη δυναμική της φωνής του Ελβις. Ηταν ένας λευκός που τραγουδούσε σαν μαύρος. Είχε το χάρισμα να αποδίδει τα ήδη γνωστά τραγούδια με έναν τρόπο που τα έκανε «δικά» του. Τα γυρίσματα της φωνής του, οι χαμηλές συχνότητες και, κυρίως, η εκφραστικότητά του ήταν μοναδικά.
Ενα χρόνο μετά, και αφού είχε υπογράψει στη Sun Records, ηχογράφησε το πρώτο του single, το «That’s All Right Mama» με το κάντρι «Blue Moon of Kentucky» στη δεύτερη πλευρά. Το τραγούδι άρχισε να ακούγεται στους τοπικούς σταθμούς, και μέσα σε έξι μήνες έκανε τις πρώτες του παρουσίες σε ραδιοφωνικά προγράμματα, ενώ πουλήθηκαν 20.000 αντίτυπα. Σύντομα ακολούθησε το δεύτερο single, «Good Rockin’ Tonight» και οι ζωντανές εμφανίσεις του σε διάφορες κοντινές πόλεις. Αν το χρώμα και το πάθος της φωνής του τράβηξαν την προσοχή στο πρόσωπό του, η σκηνική του παρουσία χάρισε τον θρόνο στον νέο «βασιλιά». Η σημαντική στιγμή, όμως, για τα έως τότε δεδομένα ήταν όταν ο Ελβις ηχογράφησε με τον Σαμ Φίλιπς το τραγούδι του Τζούνιορ Πάρκερ, «Mystery Train». Η ρηξικέλευθη ερμηνεία του γιγάντωσε τη φήμη του και ήταν πια φανερό ότι ξεκινούσε ένα καινούργιο κεφάλαιο. Τότε εμφανίστηκε ένα μοιραίο πρόσωπο: ο «στρατηγός» Τομ Πάρκερ, ένας μάνατζερ υπαίθριων εκθέσεων και ορισμένων καλλιτεχνών της κάντρι, ο οποίος ανέλαβε εν λευκώ τον έλεγχο της καριέρας του.
Ο Ελβις Πρίσλεϊ, ντυμένος με τη στολή του στρατιώτη, χαμογελά, στο πλοίο που τον μεταφέρει στη Δυτική Γερμανία, όπου έκανε τη θητεία του. (ASSOCIATED PRESS)
1956-58, η καθοριστική τριετία για τον «βασιλιά»
Η καθοδήγηση του «στρατηγού» Πάρκερ έχει αμφισβητηθεί, όχι βέβαια για τα επιτυχημένα αποτελέσματά της, αλλά για την αλλαγή κατεύθυνσης της καλλιτεχνικής πορείας του ανατέλλοντος αστεριού. Για τους φανατικούς και πιουρίστες rock ’n’ rollers, ό,τι είχε να προσφέρει ο Ελβις είχε ήδη συμβεί στα λίγα χρόνια της Sun Records, χάρη στην πίστη και στην άοκνη προσπάθεια του Σαμ Φίλιπς. Ο Τομ Πάρκερ, από την άλλη, είδε στο πρόσωπο του νεαρού καλλιτέχνη έναν εκρηκτικό μηχανισμό έτοιμο να ενεργοποιηθεί και τον διαμόρφωσε έτσι ώστε να αγγίξει το μεγαλύτερο δυνατόν, κυρίως νεανικό, κοινό. Η αρχή έγινε με την αλλαγή εταιρείας. Η Sun Records έλαβε το μεγάλο ποσό για την εποχή των 35.000 δολαρίων για τη μεταγραφή του Ελβις στη RCA. Ετσι, στις 10.1.1956, ηχογράφησε το πρώτο τραγούδι για τη νέα μεγάλη εταιρεία. Ηταν το «Heartbreak Hotel», που αφηγείται την ιστορία ενός αυτόχειρα. Θεωρείται ότι ποτέ μέχρι τότε δεν είχε εμφανιστεί ανάλογο τραγούδι. Η λιτή ενορχήστρωση, το πρωτότυπο θέμα και η δραματική του ερμηνεία έφεραν το τραγούδι τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς στο Νο 1 του καταλόγου επιτυχιών του Billboard, όπου παρέμεινε για οκτώ εβδομάδες.
Καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη της πορείας του ήταν οι τηλεοπτικές εμφανίσεις του, με την πρώτη να γίνεται στις 28.1.1956 στο The Dorsey Brothers Stage Show. Σε αυτήν ερμήνευσε δύο τραγούδια και έδειξε αυτό που επρόκειτο να ακολουθήσει, προκαλώντας παραλήρημα σε εκατοντάδες κορίτσια με την εμφάνισή του στη σκηνή, τις τολμηρές κινήσεις των γοφών του και τις απίθανες χορευτικές του φιγούρες. Μία από τις επόμενες, στο δημοφιλές The Ed Sullivan Show, τον Ιανουάριο του 1957, έμεινε θρυλική όταν απαγορεύτηκε από τη CBS η μετάδοση της πλήρους εικόνας του ερμηνευτή, με εντολή στις κάμερες να εστιάζουν από τη μέση και πάνω!
Το 1956 ήταν η χρονιά-σταθμός για τον Πρίσλεϊ με ηχογραφήσεις, συναυλίες, τηλεοπτικές εμφανίσεις και την κινηματογράφηση της πρώτης του ταινίας, «Love Me Tender». Οι επιτυχίες διαδέχονταν η μία την άλλη και τα τραγούδια του κατέκτησαν την κορυφή σε διαφορετικούς καταλόγους επιτυχιών της χώρας. Σύντομα, όμως, η δισκογραφία του Ελβις ταυτίστηκε με τα soundtracks των ταινιών του και κάπου εκεί άρχισε να αλλοιώνεται και ο καθαρόαιμος χαρακτήρας του ανατρεπτικού rock ’n’ roll ερμηνευτή. Τον Μάρτιο του 1958 επρόκειτο να καταταγεί στον αμερικανικό στρατό και γι’ αυτό ο Τομ Πάρκερ, η Twentieth Century Fox και η RCA σχεδίασαν τo πρόγραμμα του Ελβις ώστε να μην υπάρξει κενό στα δύο χρόνια της απουσίας του. Ετσι, σε απίστευτα σύντομο χρονικό διάστημα γυρίστηκαν τρεις ταινίες και μια σειρά τραγουδιών που θα κάλυπταν το διάστημα της θητείας του. Από αυτές, το «Loving You» είχε αυτοβιογραφικά στοιχεία και έβγαλε δύο επιτυχίες. Το «Jailhouse Rock» που ακολούθησε, με το ομώνυμο τραγούδι να γίνεται αυτομάτως κλασικό, απέσπασε πολύ καλές κριτικές. Η επόμενη ταινία, ωστόσο, το «King Creole», ήταν αυτή που χαρακτηρίστηκε η καλύτερή του με τον ίδιο στην πιο ενδιαφέρουσα ερμηνεία του ως ηθοποιού.
Στη θητεία του, με τη συμβουλή του μάνατζερ, ο Ελβις δεν δέχτηκε τιμητική θέση στο στράτευμα παραμένοντας απλός οπλίτης, κερδίζοντας τη συμπάθεια και αυτών που ήταν αρνητικοί απέναντί του.
Στις 14.8.1958 η μητέρα του πέθανε σε ηλικία 46 ετών. Θρήνησε για την απώλειά της, λέγοντας ότι «ήταν το καλύτερό μου κορίτσι».
Το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του το πέρασε στην τότε Δυτική Γερμανία και ήταν η μοναδική φορά που επισκέφθηκε την Ευρώπη. Εκεί γνώρισε την Priscilla Beaulieu, η οποία το 1967 έγινε γυναίκα του.
Ο βασιλιάς του rock ’n’ roll σε συναυλία το 1972.(ASSOCIATED PRESS)
18.8.1977. Ο θάνατος του Ελβις Πρίσλεϊ από βαρβιτουρικά, στην κορυφή της σελίδας της «Κ», όπου χαρακτηρίζεται «ο τελευταίος εκπρόσωπος του αυθεντικού ροκ».
Η επιστροφή του 1968 και το τέλος στην Graceland
Η επιστροφή του Πρίσλεϊ το 1960 από τη Γερμανία σήμανε και μια σαφή αλλαγή στον μουσικό του προσανατολισμό. Ο ατίθασος, ορμητικός και προκλητικός τραγουδιστής του rock ’n’ roll έδωσε τη θέση του σε έναν σπουδαίο μεν ερμηνευτή, αλλά ενός ευρέος φάσματος ρεπερτορίου. Εν τω μεταξύ, η μουσική σκηνή είχε αλλάξει θεαματικά, κυρίως με τη «βρετανική εισβολή» συγκροτημάτων και καλλιτεχνών με κυρίαρχους τους Beatles. Σταδιακά ο «βασιλιάς» είδε τη δημοτικότητά του να φθίνει, χάνοντας κυρίως το νεανικό κοινό, αν και συνέχισε να ηχογραφεί πολλά τραγούδια, με αρκετά αξιόλογα ανάμεσά τους.
Το ενδιαφέρον για τον Ελβις αναζωπυρώθηκε το 1968, έπειτα από μια εμφάνισή του στο NBC TV. Στην εκπομπή Elvis TV Special, που μεταδόθηκε τον Δεκέμβριο, ξαναζωντάνεψε στη σκηνή, θυμίζοντας την παλιά δόξα από την πρώτη εποχή. Ολα ήταν εκεί. Η φωνή, η εκρηκτική παρουσία με το μαύρο δερμάτινο μπουφάν και την κιθάρα περασμένη χιαστί στον ώμο, αλλά και τα μέλη της παλιάς του μπάντας. Ενας θρίαμβος. Ενα αληθινό comeback! Στον απόηχο αυτής της επιτυχίας δημιουργήθηκαν δύο υπέροχα σινγκλ, από τα καλύτερα της καριέρας του. Το «In The Ghetto» και το «Suspicious Minds», που κατάφερε να ανέβει στην πρώτη θέση το 1969.
Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’70, η δραστηριότητα του Ελβις ήταν έντονη με πολλές συναυλίες. Χαρακτηριστική η περίπτωση του σόου, Aloha From Hawaii, που μεταδόθηκε δορυφορικά σε πολλές χώρες του νοτίου, κυρίως, ημισφαιρίου τον Ιανουάριο του 1973. Την ίδια χρονιά χώρισε από την Priscilla, με την οποία είχαν αποκτήσει μια κόρη, τη Lisa Marie. Δημιουργικά, τίποτα καινούργιο δεν έβγαλε εκείνη την εποχή. Ηταν τότε που φάνηκε η κόπωση και έγινε γνωστή η χρήση βαρβιτουρικών και ναρκωτικών ουσιών, όταν δύο φορές κατέρρευσε στη σκηνή. Ετσι, περιορίστηκε στο σπίτι του, τη θρυλική Graceland, όπου και πέθανε στις 16 Αυγούστου 1977.
Ο Ελβις Πρίσλεϊ έφυγε από τη ζωή μόλις στα 42 του χρόνια, αλλά δεν έπαψε ποτέ να θεωρείται ο ένας και μοναδικός «βασιλιάς του rock ’n’ roll». Η συμβολή του στην καθιέρωση και τη διάδοση του είδους παγκοσμίως ήταν καθοριστική. Το τραγούδι του, με επιρροές κάντρι και rhythm ’n’ blues, η φωνή του με τη «μαύρη» χροιά και το πάθος, η εικόνα του και οι ζωντανές εμφανίσεις του άλλαξαν τη μουσική για πάντα. Ακόμη και τα τελευταία χρόνια το λευκό του κοστούμι με το μεγάλο κολάρο και την τεράστια ζώνη έγινε σύμβολο, και με εκατοντάδες θαυμαστές του μέσα στα χρόνια να το αναπαράγουν.
Οπως τα χρόνια περνούν, το πνεύμα του Ελβις Πρίσλεϊ παραμένει ζωντανό μέσα από τα εκατοντάδες τραγούδια που έχει ερμηνεύσει, και που επανέρχονται ξανά και ξανά. Και είναι τόσο διαφορετικά, που κάθε ακροατής και ακροάτρια θα βρίσκουν πάντα τον δικό τους Ελβις.
Σεπτέμβριος 1956, ο Ελβις δίνει συναυλία στο Τουπέλο του Μισισίπι. Από κάτω το, ως επί το πλείστον γυναικείο, κοινό παραληρεί. (ASSOCIATED PRESS)
