Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η Έδρα Α.Γ. Λεβέντη στις Αρχαιολογικές Επιστήμες, στο Ινστιτούτο Κύπρου, δημιουργήθηκε με τη χορηγία του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη και σκοπό έχει την υποστήριξη ερευνητικών δραστηριοτήτων στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας για την αρχαιολογία και τον πολιτισμό στην Κύπρο και την ανατολική Μεσόγειο. Επικεφαλής της Έδρας τέθηκε ο καθηγητής Thilo Rehren, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογία και Πολιτισμού (STARC) του Ινστιτούτου Κύπρου καθηγητής. Ο δρ Rehren επεσήμανε την αξία της Έδρας και τη σημασία που έχει η ίδρυσή της. Η Κύπρος θα είναι πια πεδίο εξελιγμένης έρευνας και θα παράγει γνώση, και όχι απλώς τόπος ανασκαφών. Οι τοπικές και διεθνείς συνέργιες είναι εκ των ων ουκ άνευ για τοn δρα Rehren.
–Γιατί η ίδρυση της Έδρας στις Αρχαιολογικές Επιστήμες είναι σημαντική για την Κύπρο;
–Η Έδρα του Α.Γ. Λεβέντης θα ενδυναμώσει περαιτέρω την Κύπρο στον τομέα της οικονομίας της γνώσης. Η αρχαιολογία συμβάλλει στην ερευνητική ικανότητα της χώρας, σε έναν τομέα που είναι πολύ σημαντικός για την Κύπρο, αλλά και για τον αρχαιολογικό τουρισμό. Φυσικά, ενδυναμώνει και την ακαδημαϊκή φήμη. Μάλιστα, ήδη προσελκύει σημαντικές χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, βοηθώντας περαιτέρω την ανάπτυξή μας.
–Ποιοι είναι οι στόχοι σας;
–Θα επικεντρωθούμε σε δύο τομείς. Πρώτον θα μελετήσουμε την τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή κεραμικών, και την παραγωγή χαλκού, που ήταν ένα σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν την Εποχή του Χαλκού, και παρέμενε τέτοιο έως τη Ρωμαϊκή Περίοδο. Έπειτα θα δούμε τις εμπορικές ανταλλαγές μεταξύ Κύπρου, Ανατολής και Αιγύπτου. Αυτό θα γίνει μελετώντας την κεραμική, τα μέταλλα και τα αντικείμενα από γυαλί. Αυτά θα μας αποκαλύψουν πολλά πράγματα σχετικά με την οικονομία και την πολιτική κατάσταση του νησιού.
–Έχετε εγκαινιάσει συνεργασίες με αντίστοιχα ιδρύματα και έδρες του εξωτερικού, αλλά και στην Κύπρο;
–Φυσικά, συνεργαζόμαστε με πολλούς φορείς. Στην Κύπρο έχουμε εξαιρετική συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων και δουλεύουμε πολύ στενά με συναδέλφους από την Αρχαιολογική Μονάδα του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ελπίζω, να διευρύνουμε την καλή μας συνεργασία με τις αρχαιολογικές αποστολές που βρίσκονται στη χώρα. Στο εξωτερικό συνεργαζόμαστε με το Fitch Laboratory της Βρετανικής Σχολής της Αθήνας. Έχουμε αποταθεί σε παρόμοια εργαστήρια στην Ιορδανία, την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Η ιδέα είναι να μοιραστούμε την τεχνογνωσία μας και τον εξοπλισμό μας, να αποφύγουμε την επικάλυψη δραστηριοτήτων, και να επικεντρωθούμε στην εξειδίκευση και αλληλοσυμπλήρωση μέσω των συνεργασιών που θα αναπτύξουμε.
–Σε έναν διαρκώς μεταλλασσόμενο τεχνολογικά κόσμο πόσο σημαντική είναι να ακολουθεί και η επιστήμη της αρχαιολογίας;
–Όπως είπατε η τεχνολογία αλλάζει διαρκώς σήμερα, όπως άλλωστε γινόταν και στο παρελθόν. Πρέπει να συμβαδίζουμε με την τεχνολογία, ώστε να καταστούμε ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο – η δωρεά από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντης είναι εξαιρετικά σημαντική σε αυτό το ζήτημα. Αυτή την εξέλιξη που έχουμε σήμερα είναι που πραγματικά μελετάμε. Πώς οι τεχνολογίες άλλαζαν στο παρελθόν και πώς οι άνθρωποι προσαρμόζονταν σε αυτές. Ο υπολογιστής έχει αλλάξει δραματικά τον τρόπο που εργαζόμαστε, το iPhone άλλαξε τον τρόπο που κινούμαστε σε κοινωνικό επίπεδο. Για εμάς, λοιπόν, το ερώτημα είναι πώς η ανακάλυψη του σιδήρου επηρέασε τον άνθρωπο στο τέλος της Εποχής του Χαλκού. Πώς οι αγροτοκτηνοτροφικές εξελίξεις επηρέασαν την κοινωνική τους οργάνωση. Τι πυροδότησε τη μετακίνησή τους από τις αγροτικές περιοχές στις πόλεις, παράγοντας αρκετή τροφή για ολόκληρο τον πληθυσμό, αλλά και να εξάγουν λάδι και κρασί; Μπορούμε να εντοπίσουμε τα ίχνη αυτά τα ίχνη, να μάθουμε από αυτά και να τα αξιοποιήσουμε σήμερα προς όφελός μας, ώστε να διαχειριστούμε καλύτερα τη σημερινή κατάσταση, αν φυσικά είμαστε πρόθυμοι να ακούσουμε και να μάθουμε.
–Υπάρχει κάποια πρωτοποριακή τεχνολογία που η Έδρα θα χρησιμοποιήσει;
–Ένα πολύ σημαντικό εργαλείο που θα χρησιμοποιήσουμε είναι το μικροσκόπιο – το κλασικό οπτικό μικροσκόπιο με τη χρήση φωτός, αλλά και το Electron Microscopy, μία ακόμη πιο εξελιγμένη μέθοδος που συνδυάζει υψηλή μεγέθυνση με χημική ανάλυση.
–Ποιο είναι το όραμά σας για την Έδρα Α.Γ. Λεβέντης;
– Στην Κύπρο θέλουμε να εργαστούμε στενά με το Τμήμα Αρχαιοτήτων, τα Πανεπιστήμια, και τις διεθνείς αποστολές. Περιφερειακά, να καταστούμε πρώτοι μεταξύ ίσων, όλων δηλαδή εκείνων των ιδρυμάτων που διενεργούν αρχαιολογική έρευνα στην ανατολική Μεσόγειο, και διεθνώς οραματιζόμαστε να καταστήσουμε την Κύπρο σημείο αναφοράς για μελετητές και επιστήμονες, όπου θα θελήσουν να έλθουν, να συνεργαστούν μαζί μας, να δουλέψουν μαζί μας και όχι απλώς να ανασκάψουν.
–Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με την αρχαιολογία και ειδικότερα με τα υλικά;
–Στο σχολείο είχα λάβει κλασική παιδεία, λατινικά και αρχαία ελληνικά, αυτή η παιδεία με έκανε να αντιληφθώ την πλούσια κληρονομιά της περιοχής της ανατολικής Μεσογείου. Ως γεωλόγος και ειδικός επιστήμονας επί των υλικών εντυπωσιάζομαι από τον πλούτο και την ποικιλία της αρχαίας τεχνολογίας. Επίσης, η ευρηματικότητα των αρχαίων να καταφέρουν απίστευτα τεχνολογικά επιτεύγματα μηχανικής και με τεχνολογία χωρίς την ποσότητα ενέργειας που έχουμε σήμερα.
–Η αρχαία κυπριακή τεχνολογία μοιάζει με αυτή άλλων πολιτισμών της Μεσογείου;
–Ναι, ωστόσο, η Κύπρος ως σταυροδρόμι στην ανατολική Μεσόγειο έχει επιρροές από ολόκληρη την περιοχή. Όμως, το νησί ανέπτυξε και τη δική της τεχνολογία στη μεταλλουργία, στην παραγωγή κεραμικής, που πρόκειται να μελετήσουμε και μα να αναδείξουμε.
