Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ένα νέο θεατρικό σχήμα κάνει την εμφάνισή του αυτόν τον καιρό, ο ΑντίΛογος, το οποίο πλαισιώνουν καλλιτέχνες που επιθυμούν να αντιδράσουν σε όσα συμβαίνουν γύρω μας με όπλο τους τα σπουδαία έργα μεγάλων δραματουργών και σημείο «επίθεσης» το θεατρικό σανίδι. Μιλήσαμε με την Πόπη Αβραάμ για το νέο αυτό σχήμα, για το έργο με το οποίο κάνει το ντεμπούτο του ο θίασος και για το πόσο τραγικά επίκαιρο είναι σήμερα.
–Πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα του ΑντίΛογου; Μοιάζει να έρχεται σαν ένα είδος αντίδρασης στα σημερινά ζητήματα. Η Τέχνη «επιτίθεται»;
–Σκέψου πόση βία υπάρχει γύρω μας για να μιλάμε για «επίθεση». Κυριολεκτικά, μάθαμε πια όλοι μας πως πρέπει να κατακτήσουμε κάτι, να επιβάλουμε κάτι για να επιβιώσουμε, και γι’ αυτό επιτιθέμεθα. Ούτε μας περνάει από το μυαλό ότι ο διάλογος, η δημιουργική «σύγκρουση» είναι μέθοδοι γεννημένες σε βαθιά δημοκρατικά καθεστώτα, όπου ο πολιτισμός και η παιδεία ήταν η κορωνίδα της δημοκρατίας! Το θέατρο, ο πολιτισμός ευρύτερα, η παιδεία, έρχεται να καταδείξει, να αναπτύξει την κρίση του καθενός, να αφυπνίσει. Κι εμείς, μία μεγάλη ομάδα νέων ανθρώπων (νέων στη σκέψη), εντός και εκτός του πρώτου σχήματος του ΑντίΛογου, ερχόμαστε με την επιλογή των έργων μας να καταγράψουμε την ασκήμια αυτού του κόσμου. Θέλουμε να σκιαγραφήσουμε με σκηνική αισθητική, τη βία, την αδιαφορία, τη μη συμμετοχή, τον ρατσισμό. Για εμάς το θέατρο είναι πρώτιστη ανάγκη να καταθέτουμε σημαντικές μαρτυρίες καθημερινών ανθρώπων, που θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς, που είμαστε εμείς. Η τέρψη που απορρέει από το θέατρο δεν θέλουμε να είναι πρόσκαιρη, εύπεπτη. Να είναι σπόρος, να περιφέρεται μέσα μας, ώσπου να καρπίσει και να μας αλλάξει. Γιατί, ναι, το θέατρο μπορεί να μας αλλάξει. Και η πραγματική ομορφιά βρίσκεται στην αρμονία, τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
–Χρειάζεται σήμερα η Κύπρος νέα θεατρικά σχήματα; Υπάρχει χώρος για αυτά στο θεατρικό τοπίο του νησιού μας για τέτοιες προσπάθειες;
–Κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει τη δημιουργία νέων σχημάτων όσο υπάρχουν άνθρωποι που αισθάνονται υπαρξιακά την ανάγκη να δημιουργήσουν και να εκφραστούν. Αν θα επιβιώσουν αυτά τα σχήματα θα το δείξει ο χρόνος και ο κόσμος. Κανείς δεν ξεκινά να βγάλει χρήματα απ’ αυτό. Υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες, στερήσεις, όγκος δουλειάς πνευματικός και σωματικός. Και η πολιτεία δεν στέκεται επαρκώς αρωγός αυτών των προσπαθειών. Άρα για να δημιουργούνται σημαίνει πως υπάρχουν καλλιτέχνες που θέλουν να αρθρώσουν λόγο. Αυτό είναι απόλυτα δημοκρατικό και δημιουργικό και βρίσκω πως δίνει ελπίδα στα αδιέξοδα που μας περιβάλλουν.
–Μιλήστε μου λίγο για το σχήμα, τους συνεργάτες σας.
Χρόνια πολλά πριν, σε συναντήσεις και συναναστροφές, πολλοί φίλοι και συνάδελφοι εκφραζόμασταν για το πόσο πνιγηρό ήταν το θεατρικό τοπίο γύρω μας και οραματιζόμασταν τρόπους έκφρασης ουσιαστικότερους και δημιουργικούς. Βλέπαμε τι συμβαίνει γύρω μας, τη διαφθορά, την εκμετάλλευση, τη βία, την πλήρη εξαθλίωση της ανθρώπινης υπόστασης κι όλα αυτά να τα παρακολουθούμε παθητικά, με μία στιγμιαία ευαισθητοποίηση και μετά πάλι στο κενό, την απάθεια… Καμιά αντίδραση μαχητική από το σύνολο. Κι εμείς οι καλλιτέχνες να μιλάμε για... «πεταλούδες και πράσινα άλογα». Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, λοιπόν, κι είπαμε να έχουμε τον δικό μας ΑντίΛογο σ’ όλα αυτά που διαδραματίζονται ερήμην μας και με την ανοχή μας. Κανείς μας δεν θα είναι «μόνιμος». Θα μπαινοβγαίνουν άνθρωποι ανάλογα με τις ανάγκες των έργων, ομοϊδεάτες και συνοδοιπόροι της μάχιμης σκέψης και θα δουλεύουμε από όλα τα πόστα. Όχι απαραίτητα στο προσκήνιο. Και να ’μαστε, λοιπόν, με δύο μονόπρακτα του Μπρεχτ σε μία ενιαία παράσταση.
–Η επιλογή των έργων με τα οποία κάνετε το ντεμπούτο σας λέει πολλά. Μπρεχτ και δύο από τα αντιναζιστικά του έργα. Είστε στον παλμό των ημερών, πόλεμος, ρατσισμός, πάθη. Να υποθέσω συνειδητή επιλογή.
–Πιο συνειδητή δεν γινόταν. Ο Μπρεχτ, σύγχρονος όσο ποτέ, δυστυχώς. Ο φασισμός σε έξαρση, η βία να απαντά σπασμωδικά ή προγραμματισμένα στη βία, όλοι μας να καθόμαστε αποχαυνωμένοι στην τηλεόραση να παρακολουθούμε δράματα σε έκταση αρχαίας τραγωδίας, ανθρώπων διπλανής πόρτας, να λέμε «μάνα μου, ρε» και ακολούθως να βλέπουμε τη σαπουνόπερα που μας προσφέρουν τα κανάλια, μασουλώντας πασατέμπο. Αυτή είναι η κοινωνία μας, έτσι καταντήσαμε κι αυτό είναι σπαρακτικό!
–Τα δύο έργα του Μπρεχτ ο Νεοκλής Νεοκλέους τα ανεβάζει σε ένα, είναι μία καινοτομία ακόμα;
–Ο Νεοκλής χειρίστηκε έξυπνα και με μαεστρία τα δύο μονόπρακτα. Στην παράσταση γινόμαστε όλοι και θύματα και θύτες. Κι αυτό είναι σπουδαίο, γιατί είναι αληθινό. Ασκείται τέτοια ψυχολογική βία στα συνδετικά κομμάτια, με τρόπο απλό, αισθητικά άρτιο, που θεωρώ ότι μόνο ένας άνθρωπος με ευαισθησίες και όραμα μπορούσε να το πετύχει.
–Τα έργα αυτά τι σας δίνουν; Ο Μπρεχτ τι σας δίνει;
–Και τα δύο έργα έχουν ηρωίδες καθημερινές. Είμαι εγώ, είσαι εσύ, είμαστε όλοι μας. Ο κόσμος γύρω μας χάνεται κι εμείς αισθανόμαστε ασφαλείς. Νομίζουμε πως δεν θα μας ακουμπήσει τίποτα όσο δεν μιλάμε, δεν αντιδρούμε. Όμως ο Μπρεχτ λέει: «Για τους φτωχούς δεν υπάρχει καμιά ασφάλεια. Θα τους βρει το κακό όσο και να φυλάγονται». Και οι δύο ηρωίδες στο τέλος είναι παθούσες. Μας καταδεικνύει, λοιπόν, πως ο κόσμος είναι ένα ντόμινο. Έτσι κι αρχίσει να πέφτει η πρώτη κάρτα είναι ζήτημα χρόνου να έρθει η δόνηση και σε σένα. Άρα τι μας απομένει; Έγκαιρη και μαζική αντίδραση. Αυτή είναι η τοποθέτηση της παράστασής μας.
–Η μητέρα Τερέζα από την αδράνεια στη δράση, από την άρνηση στην ενεργό συμμετοχή. Πώς βλέπει η Πόπη Αβραάμ την ηρωίδα του Μπρεχτ;
–Η Εβραία συμφωνούσε κάποτε με τον άντρα της που έκανε ρατσιστικά σχόλια. Τώρα που βρέθηκε η ίδια σε περιθωριοποιημένη, εκδιωκόμενη ομάδα αντιλαμβάνεται το μέγεθος του λάθους της. Η Καρράρ αρνείται να ενταχθεί στην ομάδα εξέγερσης κατά του στρατηγού Φράγκο για να προφυλάξει τα παιδιά της από τον κίνδυνο. Όταν της φέρνουν νεκρό τον ένα της γιο που ψάρευε αμέτοχος, βλέπει πως η συμμετοχή της στην αντίσταση είναι μονόδρομος. Ο Μπρεχτ, λοιπόν, δεν μας αφήνει περιθώρια. Το κάθε τι που συμβαίνει στον πλανήτη, μας αφορά και πρέπει να τοποθετηθούμε.
–Νιώθετε ότι σήμερα η κοινωνία μας μοιάζει, κατ’ αναλογία φυσικά, στην κοινωνία της «Εβραίας»; Τις σχέσεις του ζευγαριού μπορούμε να τις προβάλλουμε στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων, Ε/κ και Τ/κ; Μπορούμε να συζήσουμε ή θα υπάρχει ο φόβος και η καχυποψία;
–Ανοίγεις μεγάλο κεφάλαιο, φίλε Απόστολε. Κι οι δύο πλευρές έχουμε διαπράξει λάθη κι έχουμε ασχημονήσει η μία πλευρά απέναντι στην άλλη. Για να προχωρήσουμε σε μία κοινή πορεία πρέπει να καταγραφούν αμφότερα τα λάθη και να ζητήσουμε συγνώμη. Για να μην τα επαναλάβουμε. Ότι οφείλουμε να συμπορευτούμε δεν υπάρχει αμφιβολία. Είμαστε κι οι δύο πλευρές Κύπριοι, με κοινή ιστορία και η συνύπαρξη είναι μονόδρομος. Όμως, πόσο δούλεψαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις γι’ αυτό; Τι κουλτούρα καλλιεργήθηκε στα σχολεία μας για να βγουν πολίτες ώριμοι γι’ αυτήν τη συνύπαρξη; Σχεδόν καμία! Τουναντίον, καλλιεργήθηκε η καχυποψία, ο φόβος, ο εθνικισμός και η αίσθηση του δικού μας «Δικαίου»! Στο χέρι μας είναι, λοιπόν, αν θέλουμε πραγματικά λύση συνύπαρξης να το πετύχουμε.
Info:
Τον «ΑντίΛογο» συγκροτούν οι Πόπη Αβραάμ, Ειρήνη Ανδρονίκου, Χάρης Ευριπίδου, Μάριος Κακουλή, Βασίλης Παφίτης, Νεοκλής Νεοκλέους, Άντονυ Παπάμιχαηλ, Χριστίνα Χριστόφια, Αντρέι Κρούπα και Γιούλια Χρυσοστόμου σε διαφορετικές παραστάσεις νεότερων και σύγχρονων δραματουργών.
Πρεμιέρα: «Όταν η Εβραία συναντά την Καρράρ», σκηνοθεσία Νεοκλής Νεοκλέους, παίζουν: Πόπη Αβραάμ, Ειρήνη Ανδρονίκου, Χάρης Ευριπίδου, Μάριος Κακουλή, Βασίλης Παφίτης, Χριστίνα Χριστόφια.
Πρεμιέρα, 29 Ιανουαρίου 2016, ώρα: 20:30. Παραστάσεις: 30-31 Ιανουαρίου, 6&7, 13-14, 20-21, 27-28 Φεβρουαρίου. Θέατρο ΠΕΟ, Aρχέμου 29, 1514, Άγιος Αντώνιος, Παλλουριώτισσα, Λευκωσία.
