ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Πώς η ιστορία μιας πόρνης έγινε τραγωδία για την Κύπρο ολάκερη

Στοίχημα συγγραφέως και σκηνοθέτιδας είναι να εκφραστεί επί σκηνής η αλήθεια του έργου

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Οι τραγικές στιγμές στην πρόσφατη κυπριακή ιστορία δεν λείπουν, κάποιες από αυτές έχουν μελετηθεί περισσότερο και κάποιες λιγότερο. Ωστόσο, ακόμα και εκείνες που μπήκαν κάτω από τη βάσανο των ιστορικών με μεγαλύτερη ένταση κρύβουν μικρές λεπτομέρειες που ίσως η επιστήμη της ιστορίας να μην μπορεί ακόμα να τις ανασυνθέσει για να φτιάξει το μεγαλύτερο κάδρο. Εδώ υπεισέρχεται η λογοτεχνική συγγραφή, η οποία όταν συνυφαίνει την ιστορία με τη μυθοπλασία μπορεί να αναδείξει σημαντικές λεπτομέρειες. Η Κωνσταντία Σωτηρίου με το θεατρικό της έργο «Τζεμαλιγιέ» έκανε αυτό ακριβώς, σε μία σκάφη ζύμωσε την ιστορία με τον μύθο. Σε αυτό το ζύμωμα της τέχνης έβαλε τη δύναμη στη σκάφη και η σκηνοθέτις Μαρία Μανναρίδου – Καρσερά, που τοποθέτησε και στόλισε τα ζυμώματα με τέτοιο τρόπο ώστε να αναδυθούν τ’ αρώματα και τα σχήματα του κάθε ψωμιού. Οι δύο κυρίες μάς μίλησαν για το έργο, την αίσθηση που αναδύεται από αυτό και τις αλήθειές του.

Μαρία Μανναρίδου – Καρσερά (σκηνοθέτις)

–Ποιο συναισθηματικό φορτίο κουβαλάει ο σκηνοθέτης σε μία τέτοια παράσταση;
–Το ’63 είναι μία ευαίσθητη περίοδος με την οποία μέχρι τώρα κανένας συγγραφέας δεν τόλμησε να ασχοληθεί. Για το ’74 έχουν γραφτεί και έχουν παιχτεί κάποια θεατρικά, το ’63 όμως, μέχρι τώρα εθεωρείτο θέμα ταμπού. Σίγουρα το συναισθηματικό φορτίο που φέρει ο σκηνοθέτης στην παράσταση είναι βαρύ, γιατί η παράσταση έχει να κάνει με ενοχές και ευθύνες στον βαθμό που αναλογούν στον καθένα. Το δικό μου στοίχημα είναι να εκφραστεί επί σκηνής η αλήθεια που φέρει το ίδιο το έργο. Απλά και άμεσα. Γυναίκες αφηγούνται τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του ’63 όπως αυτές τα έζησαν. Η συγγραφέας έφτιαξε τη μυθοπλασία του έργου μέσα από αφηγήσεις και εμπειρίες γυναικών.

–Το κοινό είναι έτοιμο να δεχτεί μία διαφορετική αλήθεια που πιθανώς να βγαίνει από το έργο; Γενικά, πώς βλέπετε το θέατρο σε σχέση με την αλήθεια;
–Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω μέχρι που να μπει το κοινό στο θέατρο. Το έργο πάντως, έχει όλες τις προϋποθέσεις να προβληματίσει τους θεατές. Πριν από κάποια χρόνια ήταν πιο δύσκολο να δεχτεί μία «άλλη», διαφορετική, αλήθεια. Ίσως να ήταν και αδύνατον. Τώρα, φαίνεται να είναι κάπως πιο εύκολο. Ωστόσο, το έργο αναφέρεται στα γεγονότα μέσα από τη γυναικεία ματιά, από διαφορετικές ιστορίες/αφηγήσεις γυναικών. Της Τουρκοκύπριας πόρνης Τζεμαλιγιέ, που μαζί με τον εραστή της Ζεκί στάθηκαν η αφορμή για να ξεκινήσει το κακό, που λίγες μέρες μετά μας οδήγησε στη χάραξη της πράσινης γραμμής και των Ελληνοκύπριων γυναικών, όπως αυτές βίωσαν τα γεγονότα. Η καθεμία εκφράζει μία δική της αλήθεια. Το θέατρο είναι ίσως η μόνη ζωντανή μορφή τέχνης, με την έννοια της αμεσότητας και της ζωντανής πρόσβασης προς το θέαμα, που μπορεί να παρουσιάσει την αλήθεια χωρίς προπαγανδισμούς.

–Πέντε ηθοποιοί, πολλές ιστορίες με επίκεντρο την Τζεμαλιγιέ. Πώς ισορροπούνται οι ρόλοι ώστε να μην ισοζυγιάζουν και να δείχνουν την ολότητα των χαρακτήρων, αλλά και την τραγικότητα των στιγμών;
–Αυτό που έντονα διακρίνει τις γυναίκες του έργου είναι η ειλικρίνεια, η αμεσότητα, το πάθος για την αλήθεια. Η κάθε γυναίκα έχει το δικό της φορτίο να κουβαλήσει, που ασχέτως από πού προέρχεται, είναι το ίδιο βαρύ και δυσβάστακτο. Η Έλενα Δημητρίου που υποδύεται την Τζεμαλιγιέ και οι Ζωή Κυπριανού, Έλενα Χριστοφή, Χριστίνα Χριστόφια και Ηλιάνα Κάκκουρα που υποδύονται τις Ελληνοκύπριες γυναίκες προσέγγισαν τις ηρωίδες τους ταπεινά και με αλήθεια.

–Μπορεί τέτοιου είδους έργα να είναι έργα λυτρωτικά για τον θεατή;
–Ναι, είμαι σίγουρη γι’ αυτό, γιατί το έργο δημιουργεί χώρο για τον θεατή να ταυτιστεί με τις ηρωίδες του και από τη στιγμή που υπάρχει ταύτιση υπάρχει και λύτρωση. Η λύτρωση στο θέατρο συμβαίνει όταν μεταφέρονται μηνύματα αγάπης, σεβασμού, ελευθερίας και ειρήνης.


Κωνσταντία Σωτηρίου (συγγραφέας)

–Τελικά, όλα ξεκίνησαν από μία πόρνη; Έγινε η Κύπρος η πόρνη των ισχυρών;
–Η πόρνη ήταν μόνο η αφορμή. Το κακό προφανώς υπέβοσκε για χρόνια και έφτανε μία σπίθα για να το πυροδοτήσει. Στο θεατρικό κείμενο διαπραγματευόμαστε ακριβώς αυτό: πώς μία γυναίκα που βρισκόταν στο περιθώριο της ζωής βρέθηκε ξαφνικά και στο περιθώριο της ιστορίας και χρεώθηκε την καταστροφή. Όσον αφορά στο εάν η Κύπρος έγινε η πόρνη των ισχυρών, δεν είμαι η πλέον αρμόδια να απαντήσω. Αυτό για το οποίο είμαι, ωστόσο, πεπεισμένη είναι πως οι άνθρωποι αυτού του τόπου συνηθίζουν να ενεργούν συχνά μη λαμβάνοντας υπόψη τις γεωστρατηγικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, τα πολιτικά γεγονότα και τις διεθνείς συγκυρίες και αυτό, αν μη τι άλλο, σε αφήνει έρμαιο της τύχης και της εποχής. Είμαστε πολύ καλοί στο να βρίσκουμε τις αφορμές, αγνοούμε κατά κόρον τις αιτίες.

–Μέσα από ένα θεατρικό κείμενο, πέντε γυναίκες διηγούνται ιστορία. Καταφέρνουμε να διδαχθούμε ιστορία έστω κι έτσι;
–Προσωπικά, πιστεύω πως η ιστορία δεν διδάσκεται. Η εκδοχή της ιστορίας της κάθε πλευράς, της κάθε χώρας και του κάθε έθνους, αν θέλετε, περνά μέσα από τις σκοπιμότητες και τις ανάγκες που καλείται να εξυπηρετήσει για το «εθνικό καλό». Χρειάζεται δύναμη, καλλιέργεια και παιδεία για να ξεπεράσεις την ιστορική σου αλήθεια και να δεις την αλήθεια του «άλλου». Στην προκειμένη περίπτωση, η «Τζεμαλιγιέ» δεν στοχεύει να διδάξει σε κανέναν ιστορία. Αυτό θα ήταν πολύ φιλόδοξο, ίσως και ματαιόδοξο, εκ μέρους μας. Δεν πρόκειται για αμιγώς ιστορικό κείμενο, άλλωστε. Αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας, βασισμένο σε πραγματικά/ιστορικά γεγονότα. Πρόκειται για μία μαρτυρία της εποχής, ένα στιγμιότυπο που πατά γερά στα πραγματικά γεγονότα, αλλά και σε γεγονότα τα οποία κάλλιστα θα μπορούσαν να ήταν πραγματικά. Αν προσπαθούμε να κάνουμε κάτι, πέραν της καταγραφής μιας ιστορικής στιγμής μέσα από τις μαρτυρίες αυτών των γυναικών, είναι να δώσουμε το έναυσμα να κοιτάξουμε τον εαυτό μας μέσα από τον καθρέφτη του «άλλου».

–Όπως και στο προηγούμενο βιβλίο σας («Η Αϊσέ πάει διακοπές») η αγάπη και φυσικά η ταυτότητα μιας γυναίκας, γενικά η τοποθέτηση των ανθρώπων στον χωροχρόνο έχουν κεντρικό ρόλο. Γιατί επιστρέφετε σε αυτά;
–Αυτά ακριβώς, όπως τα περιγράφετε, είναι νομίζω οι συγγραφικές μου εμμονές και πάντα επιστρέφω σε αυτά. Με απασχολεί πολύ η ταυτότητα, τι σημαίνει ταυτότητα στην Κύπρο, πώς διαμορφώνεται αυτό που είσαι, από πού ξεκινάς και πού καταλήγεις και πόσος πόνος δαπανείται στο μεσοδιάστημα. Επίσης, γράφω σχεδόν πάντα για γυναίκες επειδή βρίσκω συναρπαστικό το πώς καταφέρνουν να επιβιώνουν πάντα μέσα από την καταστροφή, πώς βιώνουν τον πόλεμο, τη βία, το χάσιμο του κόσμου κάτω από τα πόδια τους χωρίς να χάνουν την ανθρωπιά τους. Με συναρπάζουν οι γυναίκες. Καθώς και ο απόλυτος τρόπος που βιώνουν την κάθε μορφή αγάπης.


Πληροφορίες:
Την Τζεμαλιγιέ υποδύεται η Έλενα Δημητρίου, ενώ στους ρόλους των εννιά γυναικών βρίσκονται οι Ζωή Κυπριανού, Ηλιάνα Κάκκουρα, Χριστίνα Χριστόφια και Έλενα Χριστοφή, σε σκηνοθεσία της Μαρίας Μανναρίδου-Καρσερά. Το κείμενο είναι της Κωνσταντίας Σωτηρίου.
Τακτικές παραστάσεις στο θέατρο Δέντρο στην Παλλουριώτισσα στη Λευκωσία, κάθε Τετάρτη, Σάββατο και Κυριακή (απόγευμα) μέχρι και τις 9 Απριλίου. Η παράσταση θα παρουσιαστεί στη Λεμεσό, στις 22-23-24 Απριλίου.

 

Θέατρο-Χορός: Τελευταία Ενημέρωση

X