Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Τόσο τότε, όσο και σήμερα δυστυχώς παραμένει προφητικός» λέει η Ερμίνα Κυριαζή σκηνοθέτρια του «Τότενφλος» του Χάραλντ Μύλλερ, που ανεβαίνει στο Θέατρο Ένα. Η Ερμίνα Κυριαζή λέει πως δοκίμασε ένα σημερινό ανέβασμα, αποφασίζοντας να επενδύσει στη «ροκ» πλευρά της ζωής μας, «που μέσα σε όλο το σκοτάδι, τον πανικό, τον φόβο, την αβεβαιότητα και τη ματαιότητα ενυπάρχει το χιούμορ και η προσδοκία για ένα μέλλον με φως». Σημειώνει επίσης πως ο άνθρωπος όλο και πιο πολύ χάνει τον προορισμό, και την «αποστολή» του. «Γίνεται “δημιούργημα” της εκάστοτε κοινωνίας που γεννήθηκε, μπερδεύεται σε ψευτοηθικές και εγκαταλείπει τις αξίες, έτσι λίγο-λίγο ξεχνά πως το μόνο που τον καθορίζει σαν έμβιο ον είναι ότι γεννήθηκε ελεύθερος».
–2050... Πόσο κοντά είμαστε σε αυτό που ο Μύλλερ έγραψε το 1984;
–Το «Τότενφλος» ο Χάραλντ Μύλλερ το έγραψε το 1984, παίρνοντας μέρος σε ένα διαγωνισμό θεατρικού έργου με θέμα την καταστροφή του κόσμου που είχε προκηρύξει το θέατρο Όμπερχαουζεν. Ξεχώρισε ανάμεσα από εκατό έργα και ανέβηκε, την ίδια χρονιά, στο θέατρο που είχε διοργανώσει τον διαγωνισμό. Αργότερα, μετά την πυρηνική έκρηξη του Τσερνόμπιλ ο Μύλλερ το ξανάγραψε, δίνοντάς του μία άλλη μορφή. Τόσο τότε, όσο και σήμερα δυστυχώς παραμένει προφητικός.
–Μιλάς για ένα σημερινό ανέβασμα, θες να μου το εξηγήσεις;
–Ναι… Προσπάθειά μου ήταν να μην παρασυρθώ από την «ευκολία» της διαχείρισης του ανθρώπινου δράματος και της εύκολης «πώλησής» του, σαν μια μελό συνθήκη που μας απομακρύνει από την πραγματικότητα. Ο άνθρωπος και κατ’ επέκταση ο θεατής, για να μπορέσει να συλλάβει την αληθινή «ιστορία», πρέπει αυτό που βλέπει να τον αφορά στο σήμερα. Χωρίς τεχνάσματα λοιπόν αποφάσισα να επενδύσω στη «ροκ» πλευρά της ζωής μας, που μέσα σε όλο το σκοτάδι, τον πανικό, τον φόβο, την αβεβαιότητα και τη ματαιότητα ενυπάρχει το χιούμορ και η προσδοκία για ένα μέλλον με φως. Αν και μπορεί να ακουστεί «παλιό» και εδώ είναι το οξύμωρο, ταυτότητά μου είναι να φτιάχνω παραστάσεις με τα «χέρια», «χειροποίητες» όπως τις αποκαλώ… Και σε αυτή την παράσταση όλα είναι «διά χειρός». Θα αισθανόμουν ανειλικρινής αν σε μια παράσταση με αυτή τη θεματική, ας πούμε, δεν είχα ένα σκηνικό που δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου με ανακυκλώσιμα υλικά. Και αν συμβολικά, δεν «έσωζα» στον πλανήτη τον τελευταίο άνθρωπο που παίζει μουσική.
–Σκηνοθετώντας το «Totenfloß» σήμερα φαντάζομαι είναι εύκολο... η ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι στον πλανήτη σε διευκολύνουν;
–Χμ… Εύκολο το λες εσύ αυτό; Μαχαιριά ανελέητη… Να είσαι μάρτυρας και συνένοχος στο τι έκανε και συνεχίζει να κάνει το «εξευγενισμένο» ανθρώπινο είδος στο ίδιο του το σπίτι. Και για να το προχωρήσω λίγο πιο βαθιά; Πώς οι κοινωνίες κατασκευάζουν την «εξουσία», με τόσα τεχνάσματα που στο τέλος δεν είναι καν ευδιάκριτη, αλλά αλλάζει μορφές και σχήματα προς και σε όποια κατεύθυνση και διαχέεται σαν κολλητική ασθένεια. Σιγά που δεν θα την ασκούσαμε στη φύση!
–Ποια είναι τα ερωτήματα που σου δημιουργήθηκαν διαβάζοντας το έργο αυτό;
–Είναι τόσα πολλά. Μάλλον το πιο καίριο είναι ποια πραγματικά είναι και από πού προκύπτει η ανάγκη του σημερινού ανθρώπου για εξουσία, που ως ο «εξουσιαστής» εν τέλει, γίνεται ο ίδιος «απόρριμμα» στο ίδιο του το δημιούργημα και το σύστημα, για να επανέλθει ζητώντας βοήθεια από το έκτρωμα που ο ίδιος έφτιαξε. Επίσης τι θα ήθελα να διασωθεί αν ο πλανήτης μας «ξερνούσε»!
–Αισθάνομαι πολλές φορές πως ο σύγχρονος άνθρωπος μετεωρίζεται μεταξύ προόδου και συντηρητισμού, Τι σημαίνει τελικά πρόοδος;
–Σωστά, το ίδιο αισθάνομαι κι εγώ... Δεν ξέρω τι σημαίνει πρόοδος. Αντιλαμβάνομαι μόνο, μέσα στο πλαίσιο της ενηλικίωσής μου, όχι μόνο σωματικά, αλλά και ψυχικά και πνευματικά πως ο άνθρωπος όλο και πιο πολύ χάνει τον προορισμό, και την «αποστολή» του. Γίνεται «δημιούργημα» της εκάστοτε κοινωνίας που γεννήθηκε, μπερδεύεται σε ψευτοηθικές και εγκαταλείπει τις αξίες, έτσι λίγο-λίγο ξεχνά πως το μόνο που τον καθορίζει σαν έμβιο ον είναι ότι γεννήθηκε ελεύθερος!
–Μήπως η εποχή μας είναι βαθιά αντι-συναισθηματική και η κοινωνία μας παραμένει σε μια λίμπο κατάσταση «ενηλικίωσης»;
–Ζούμε δυστυχώς σε μια εποχή που σίγουρα η προτεραιότητά μας δεν είναι η συναισθηματική ανάπτυξη. Βομβαρδισμένοι από τη μάστιγα της «ύλης», του «τίτλου» και της «εξουσίας», τρέχοντας να προλάβουμε αυτό που απριόρι δεν γνωρίζουμε, «υπερσκεφτόμενοι» για το αύριο, ξεχνώντας να «αναπνεύσουμε», ευγνώμονες για το σήμερα, μέρα τη μέρα η συναισθηματική μας νοημοσύνη, μετατρέπεται σε επίκτητη και τεχνητή. Ευτυχώς που η τέχνη ακόμα μας κλείνει το μάτι από την κλειδαρότρυπα… Ευτυχώς που μιλάει όλες τις γλώσσες. Ευτυχώς που μας τσιμπάει το μάγουλο και μας υπενθυμίζει πως κάποτε υπήρξαμε παιδιά. Ευτυχώς που μας ξενυχτάει…
–Είμαστε τελικά ό,τι καταναλώνουμε; Υλικά και πνευματικά...
–Ε! Δεν είμαστε; Τις ιστορίες μας τις λένε τα σκουπίδια μας... Τα εν γένει, τα εν οίκω και τα εντός... Καλό μας σκάψιμο και «ψάξιμο»...
Πληροφορίες
«Τότενφλος» του Χάραλντ Μύλλερ, σε σκηνοθεσία Ερμίνας Κυριαζή, Θέατρο Ένα, Αθηνάς 4 Λευκωσία. Παραστάσεις: Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, ώρα 8:30 μ.μ.
Παίζουν: Μικαέλλα Θεοδουλίδου, Σωτήρης Μεστάνας, Γιώργης Χριστοδούλου, Μιχάλης Χρήστου.
