Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η θεατρική παράσταση «Εγώ, ο Μάρκος Βαμβακάρης» από το Θεάτρο Στοά, που συνεχίζεται για τρίτη χρονιά στην Ελλάδα, έρχεται στην Κύπρο, για μία μόνο παράσταση, στο Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό. Πρόκειται για έργο της Νάνσης Τουμπακάρη και βασίζεται στην αυτοβιογραφία του Μάρκου Βαμβακάρη, του πατριάρχη του ρεμπέτικου τραγουδιού. Η σκηνοθεσία και ερμηνεία του μονολόγου είναι του Θανάση Παπαγεωργίου, ο οποίος μίλησε στην «Κ» για τον ρόλο του.
–Κύριε Παπαγεωργίου, ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που σκεφτήκατε, όταν διαβάσατε την πρώτη ατάκα του κειμένου;
–Ότι έχω να κάνω με μια γλώσσα σπάνια και δύσκολη που μιλιέται από ένα άνθρωπο το ίδιο σπάνιο και δύσκολο.
–Μέσα από την ιστορία του Βαμβακάρη, τον οποίο υποδύεστε, φαίνεται παράλληλα και η Ελλάδα τα χρόνια που έζησε;
–Κυρίως αυτό. Τα χρόνια του Μάρκου (1905-1972) είναι χρόνια, που στην Ελλάδα συνέβησαν σκληρά και επώδυνα γεγονότα. Ίσως η πιο δύσκολη φάση της σύγχρονης ιστορίας της χώρας, όπου έγιναν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, η Μικρασιατική Καταστροφή και το κύμα των προσφύγων της Σμύρνης, δύο δικτατορίες, η Κατοχή των Γερμανών, ο Εμφύλιος… Δεν έμεινε και τίποτα κακό που να μη συνέβη μέσα σ’ αυτά τα 70 χρόνια.
–Πείτε μας για τις συναντήσεις με τον Βαμβακάρη. Τις χρησιμοποιήσατε υποκριτικά;
–Όχι δεν μπορώ να το πω. Η πρώτη γνωριμία άλλωστε έγινε όταν εγώ ήμουν δέκα χρονών και δεν μπορώ να θυμάμαι παρά θολές εικόνες αγνώστων προσώπων. Η δεύτερη μου άφησε την αίσθηση ενός κουρασμένου και πρόωρα γερασμένου ανθρώπου, καλοσυνάτου και ευπροσήγορου. Ίσως αυτά τα δύο τελευταία να με καθόρισαν για την εποχή εκείνη του Μάρκου και να μου «πρότειναν» μια πρώτη εικόνα, αφού αυτά που αφηγείται στο έργο, τα αφηγείται όταν ήταν σ’ αυτή την ηλικία. Εκείνη την εποχή ήταν που έδινε τις συνεντεύξεις του στην Κάϊλ.
–Χρησιμοποιήσατε κάποιο θεατρικό τέχνασμα για να ενσαρκώσετε τον Βαμβακάρη;
–Όχι. Αποφεύγω έτσι κι αλλιώς τα σκηνικά τεχνάσματα. Ή γίνεσαι ή δεν γίνεσαι, όταν είναι να ενσαρκώσεις έναν ήρωα τόσο κοντινό και τόσο γνωστό. Αλλιώς η καρικατούρα καιροφυλακτεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
–Τι σας δυσκόλεψε σε αυτή τη δουλειά;
–Κατ’ αρχάς η γλώσσα του Βαμβακάρη, όπως είπα και στην αρχή και φυσικά η ευθύνη να κατανοήσεις το «γιατί» όλης αυτής της ζωής. Ο Μάρκος είναι τελείως αντιφατικός χαρακτήρας. Απαιτεί να του ανήκει η γυναίκα ολοκληρωτικά, ενώ κρατάει για τον εαυτό του όλο το δικαίωμα να την προδίνει συνεχώς και φανερά. Και όταν εκείνη τον πουλάει για κάποιον άλλον, ίσως και σε ανταπόδοση όλων αυτών που της έχει κάνει, τότε θα πει «σκύλα, μ’ έκανες και λιώνω…»! Μιλάμε για μια κατηγορία ανθρώπων που οι πολλές γυναίκες, τα ποτά και τα τσιγάρα, οι καβγάδες και τα μαχαιρώματα, η αλητεία και ο απόλυτος φαλλοκρατισμός, καθορίζουν τον ανδρισμό, το «αντριλίκι».
–Τι σας έμεινε από τη συνάντηση με τον Μάρκο Βαμβακάρη επί σκηνής;
–Θα έλεγα ένα από τα ωραιότερα ταξίδια μου πάνω στη σκηνή. Νομίζω ότι κάναμε μια πολύ καλή παρέα και θα ‘θελα πολύ να μπορούσα να ξέρω αν κι εκείνος πέρασε καλά.
–Ακούγατε ρεμπέτικο; Σας άρεσε; Αντίστοιχο ήχο σήμερα βρίσκουμε;
–Άκουγα πολύ από μικρό παιδί γιατί ήταν τα ακούσματα του σπιτιού, μαζί με κάποια παλιά Κωνσταντινουπολίτικα τραγουδάκια, μιας περασμένης εποχής συν τα εποχικά σουξέ. Σήμερα ο κόσμος έχει άλλα ακούσματα, αλλά έτσι γίνεται σε όλες τις εποχές, σε όλους τους λαούς. Δεν ξέρω αν αυτό μπορεί να αντιστοιχιστεί. Το ρεμπέτικο δεν ήταν μόνο γέννημα μιας εποχής, αλλά και έκφραση συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης, που πιστεύω ότι η αντίστοιχη σήμερα πάλι ρεμπέτικο ακούει ή, οπωσδήποτε, λαϊκό. Και όπως και να το κάνουμε αυτό το τραγούδι δεν μπορεί να εξαφανιστεί από τις προτιμήσεις του λαού.
–Ποιος είναι ο στόχος αυτής της παράστασης. Φαντάζομαι δεν είναι μόνο η γνωριμία με τον καλλιτέχνη;
–Στόχος ήτανε η ιστορία του Μάρκου, αυτού του καλλιτέχνη, του ποιητή, του μουσικού. Αλλά όταν μιλάς για τη ζωή κάποιου, αυτόματα εισχωρείς και σε κοινωνικά και πολιτικά επίπεδα, αφού αυτά είναι εκείνα που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία μας.
–Τι μάθατε από την παράσταση αυτή;
–Σαν καλλιτέχνης πολλά, όπως συμβαίνει πάντα. Σαν άνθρωπος, ότι η αλήθεια κρύβεται μέσα στις ψυχές των βασανισμένων και των απόκληρων.
–Έχετε πει σε συνέντευξή σας ότι στην Τέχνη την κρίση τη μετράμε με πνευματική κατάντια και όχι με οικονομικά προβλήματα. Σήμερα βιώνουμε πνευματική κατάντια;
–Χειρότερη δεν γίνεται! Με οδηγό την πολιτική κατάντια, πορευόμαστε σε δρόμους που κάνουν κάποιους να ντρέπονται που ζούνε σ’ αυτή την εποχή και άλλους να προσπαθούν να την κάνουν χειρότερη, χωρίς «ηθικά» εμπόδια και άλλες «αηδίες», για να μπορέσουν να επιβάλλουν κάποιους νόμους ζούγκλας. Φαίνεται ότι ο άνθρωπος έχει αποφασίσει να καταστρέψει ό,τι έχει κερδηθεί με το Πνεύμα και τον Πολιτισμό και να γυρίσει σε καταστάσεις αγρίων ζώων. Ανεπαίσθητο παράδειγμα: Η αρχή έχει γίνει στις κερκίδες των ποδοσφαιρικών γηπέδων, όπου κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ γιατί τον έχουν βάλει μέσα σ’ ένα κλουβί συρματοπλεγμένο. Προφανώς του αρέσει, γιατί έτσι αποκτά το δικαίωμα, όταν βγει από εκεί, να φερθεί σαν ένα άγριο ζώο. Και αυτό κάνει.
–Τι θέατρο κάνετε όλα αυτά τα χρόνια, κ. Παπαγεωργίου;
–Προσπάθησα να είμαι ειλικρινής και έντιμος με την Τέχνη μου. Δεν ξέρω τι κατάφερα, αλλά έχω τη συνείδησή μου ήσυχη ότι εργάστηκα σαν τίμιος εργάτης για τα συμφέροντά της. Αν και αυτά που σου δίνει η Τέχνη δεν ξεπληρώνονται με καμία εργασία. Πάντα θα της χρωστάμε εμείς, ποτέ δεν θα μας χρωστάει εκείνη.
