ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η πλατεία της καρδιάς κάθε Λευκωσιάτη

Από αδιέξοδο, όπου σχεδόν «αροθύμαν» κανένας να περάσει,σε πλατεία διεθνών χαρακτηριστικών

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Η πλατεία Ελευθερίας είναι συνυφασμένη με τη σύγχρονη ιστορία αυτής της πόλης και επειδή η ανάπλασή της είναι κοντά, η «Καθημερινή» κάνει μία σύντομη αναδρομή στην ιστορία της.
Για πολλούς αιώνες η Λευκωσία ζούσε εντός των μεσαιωνικών τειχών με μόνες διόδους προς την ενδοχώρα τις τρεις πύλες, την Πύλη Πάφου, την Πύλη Κερύνειας και τη μεγαλύτερη, την Πύλη Αμμοχώστου. Ο παλμός της ζωής εντός των τειχών, με τους καρδιόσχημους προμαχώνες, αποτελούσαν εγγύηση ασφαλείας για τους κατοίκους. Με την έλευση των Βρετανών το 1878, όμως, τα πράγματα άλλαξαν, μιας και ήθελαν η πόλη να ανασάνει και να συνδεθεί με τα νέα κυβερνητικά κτήρια και κυρίως με τον δρόμο που οδηγούσε στο σημείο όπου θα κτιζόταν το Κυβερνείο.

Αποφασίστηκε, λοιπόν, ένα άνοιγμα σε μία πρόσφορη θέση, ώστε όσοι επιθυμούσαν να μεταβούν στα νέα κτήρια της αγγλικής διοίκησης να μη χρειάζεται να πηγαίνουν έως το άνοιγμα της Πύλης Πάφου. Έγινε τότε το άνοιγμα της Λεμεσού ή του Τρυπιώτη, ή του Χατζησάββα. Επρόκειτο για κατεδάφιση τμήματος του προμαχώνα Ντ’ Αβίλα στο τέρμα του τότε Μακρύδρομου και την κατασκευή μιας ξύλινης γέφυρας. Στο δημοσίευμα της Cyprus Herald της 31ης Μαΐου 1882 διαβάζουμε «Το νέο άνοιγμα στα τείχη που θα ενώνει τον δρόμο του Δαλιού με το παζάρι ξεκίνησε και οι εργασίες είναι πλέον σε πλήρη εξέλιξη». Σύμφωνα με το δημοσίευμα, το άνοιγμα αυτό στα τείχη ένωνε την πόλη με τα νέα κυβερνητικά κτήρια που θα εξυπηρετούσαν πλέον τόσο τους ντόπιους όσο και τους Άγγλους αξιωματούχους, οι οποίοι δεν θα χρειαζόταν πλέον να πηγαίνουν έως την Πύλη Πάφου. Η περιοχή εκείνη την εποχή δεν παρουσίαζε καθόλου την όψη κεντρικής οδού, ο Μακρύδρομος, η μετέπειτα Λήδρας, ακόμα δεν είχε αναπτυχθεί, ενώ ο δρόμος του Μαχαιρά, η σημερινή Ονασαγόρου ήταν πιο ανεπτυγμένη, αφού εκεί είχε διοχετευτεί η κίνηση.

Οπωσδήποτε το άνοιγμα έφερε άλλον αέρα στην περιοχή και σταδιακά η ξύλινη γέφυρα έγινε πέτρινη, μεγάλωσε το καφενείο του Χατζησάββα και ο παλμός της κοινωνικής ζωής της Λευκωσίας σταδιακά άρχισε να χτυπάει στις πέριξ του ανοίγματος Χατζησάββα οδούς. Εφημερίδες, εμπορικά καταστήματα, γραφεία, αποθήκες, καφεστιατόρια αλλά και δημόσιες υπηρεσίες άρχισαν να συγκεντρώνονται στην περιοχή. Το άνοιγμα Χατζησάββα μετονομάστηκε σε πλατεία Μεταξά, σε μία εποχή που τα εθνικά πάθη και οι ευσεβείς πόθοι βρισκόντουσαν στο ζενίθ τους, μετά την ανακήρυξη του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου στην Ελλάδα το 1936. Αυτή την ονομασία έφερε η πλατεία έως ότου αποφάσισε ο τότε δήμαρχος Λευκωσίας Λέλλος Δημητριάδης να αλλάξει το όνομά της σε πλατεία Ελευθερίας, μία ονομασία όχι κενού περιεχομένου, αλλά έμπλεη του νοήματος της λέξης, που ηχεί παράδοξα για τη Λευκωσία ακόμα και σήμερα. Τότε, με κάποιο είδος δημοψηφίσματος ο δήμαρχος πρότεινε 4-5 ονόματα και ζήτησε από τους δημότες να αποφασίσουν για το νέο όνομα. Έτσι, μετά την εισβολή «εν ονόματι της Δημοκρατίας η πλατεία Μεταξά έγινε πλατεία Ελευθερίας», αφού έτσι αποφάσισαν οι Λευκωσιάτες, όπως γράφουν τα ρεπορτάζ στις εφημερίδες της εποχής.

Άνθρωποι της πόλης
Μιλήσαμε με ανθρώπους που έζησαν την πλατεία και διαπιστώσαμε ότι κάθε εποχή είχε τα δικά της χαρακτηριστικά. Ο 86χρονος ράφτης Ανδρέας Οικονομίδης θυμάται ότι από την οδό Λιπέρτη έπαιρναν την άμαξα και μέσω της πλατείας Μεταξά, όπου υπήρχε στάση, έφταναν έως τον Ανεμόμυλο, όπου σύχναζε η «αστική» Λευκωσία, ενώ άλλες φορές «κυνηγούσαν κορούες» στην τάφρο, κάτω από την πλατεία, όπου κάθε Σάββατο ή Κυριακή απόγευμα μαζευόντουσαν νέοι και νέες. Σε αυτή την πλατεία θυμάται τις διαδηλώσεις της ΕΟΚΑ και της Αλκίμου Νεολαίας κατά την έναρξη του Αγώνα του 55-59. Ο κ. Οικονομίδης θυμάται νοσταλγικά εκείνη την πλατεία και όπως χαρακτηριστικά μας είπε, τότε ήταν η belle époque της.

Ο κ. Χρίστος Μιχαηλίδης για χρόνια εργάστηκε στο περίπτερο του Θάσου Ηλία ή άλλως του Καλαμαρά. Ο κ. Χρίστος θυμήθηκε με νοσταλγία εκείνες τις ημέρες και μάλιστα αυτό που του έχει εντυπωθεί στο μυαλό είναι οι Κυριακές μετά τον ποδοσφαιρικό αγώνα στο παλιό ΓΣΠ, τότε το περίπτερο και ολόκληρη η πλατεία, όπως μας είπε, γινόταν προέκταση του γηπέδου, αφού οι οπαδοί συγκεντρώνονταν στο σημείο για να ακούσουν τα αποτελέσματα του ελληνικού πρωταθλήματος από το ραδιόφωνο στα βραχέα κύματα. Αλλά και κάθε μέρα, η πλατεία ήταν γεμάτη κόσμο, αν καθόσουν στην κεφαλή της πλατείας, μας είπε, ο κόσμος που ανεβοκατέβαινε από τη Λήδρας και την Ονασαγόρου ήταν σαν αποικίες μερμηγκιών. Ό,τι ήθελε κάποιος το έβρισκε στην περιοχή, η πλατεία έσφυζε από ζωή, εδώ κτυπούσε η καρδιά της Λευκωσίας.

Εργασίες ανάπλασης της πλατείας αποφασίστηκαν και λίγο πριν από την εισβολή, οπότε και διαβάζουμε στον Τύπο της εποχής στις 12 Δεκεμβρίου 1972: «Ελήφθη απόφασις διά την πλατείαν Μεταξά. […] διαπλάτυνσην και εξωραϊσμόν της Πλατείας Μεταξά, της κυριωτέρας πλατείας της πρωτευούσης». Το κόστος ανάπλασης της πλατείας είχε προϋπολογιστεί στις 100.000 λίρες και ο Δήμος θα συμβουλευόταν ξένους για τη διατήρηση των αρχαίων χώρων ώστε τα έργα να μην επηρεάσουν την αρχαιολογική αξία των τειχών της Λευκωσίας… Η ιστορία κάπου εδώ μάλλον επαναλαμβάνεται και περιμένουμε να δούμε αν η νέα πλατεία θα αναδείξει ή όχι τα τείχη και την ιστορία της πόλης.

Για μία λογοτεχνική περιδιάβαση στη Λευκωσία αλλοτινών εποχών προτείνουμε ενδεικτικά τα έργα του Γιάννη Κατσούρη «Τζιμ Λόντος και Παράσχος Μπόρας», το μυθιστόρημα «Στυλιανού Ανάβασις», αλλά και το διήγημα «Μια πατριωτική ιστορία» στη συλλογή «Δος ημίν σήμερον». Επίσης, τον συλλογικό τόμο «Λευκωσία: Μια πόλη στη λογοτεχνία» με επιλογή κειμένων από τον Κυριάκο Χαραλαμπίδη.


 

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Γενικά: Τελευταία Ενημέρωση

X