Της Μαρίνας Οικονομίδου
«Ο μεγαλύτερος εγκληματίας εναντίον του περιβάλλοντος είναι το κράτος» αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο πρώην επίτροπος περιβάλλοντος και νυν βουλευτής Χαράλαμπος Θεοπέμπτου. Ο κ. Θεοπέμπτου μιλά για τη δημιουργία μαρίνων, την απουσία δημόσιας διαβούλευσης σε ό,τι αφορά σε περιβαλλοντικές αποφάσεις, αλλά και το υδατικό, που εξακολουθεί να είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του κράτους.
–Τι αποτελεί περιβαλλοντικό έγκλημα;
–Είτε ως κυβέρνηση να παίρνεις αποφάσεις, οι οποίες είναι τόσο ατεκμηρίωτες, αμελέτητες, ώστε να επιτελείς έγκλημα στο περιβάλλον είτε ως ιδιώτης να κάνεις παράνομα πράγματα που επιδρούν αρνητικά στο περιβάλλον.
–Το κυπριακό κράτος εγκληματεί απέναντι στο περιβάλλον;
–Προσωπικά θεωρώ ότι ο μεγαλύτερος εγκληματίας εναντίον του περιβάλλοντος είναι το κράτος.
–Με ποιο τρόπο;
–Για παράδειγμα, έχουμε πάρει απόφαση να κάνουμε σε κάθε παραλιακή πόλη και από μία μαρίνα. Με αυτό τον τρόπο δίνουμε άδειες για να κτίζουμε μέσα στη θάλασσα. Αυτή τη στιγμή γίνεται και έντονη συζήτηση να γίνει νησί μέσα στη θάλασσα της Γεροσκήπου, μία επένδυση που φτάνει το ένα δισ. ευρώ. Το ζήτημα που προκύπτει είναι ότι κάνοντας κατοικίες μέσα στο νερό, δημιουργώντας τεχνητά νησιά σε Λάρνακα και Γεροσκήπου, χρειάζεσαι λατομικό υλικό. Υπάρχει αρκετό λατομικό υλικό για να κάνεις όλες αυτές τις κατασκευές στη θάλασσα ή θα καταλήξουμε στο να κατεδαφίσουμε το Τρόοδος για να κάνουμε τεχνητά νησιά; Η κυβέρνηση σε συνδυασμό με αυτές τις αποφάσεις της, ουδέποτε έκανε μελέτη για την ανάγκη σε λατομικό υλικό. Αυτό είναι ένα έγκλημα τεραστίων διαστάσεων, γιατί για να βρούμε το αναγκαίο λατομικό υλικό θα ξεκινήσουν να ανοίγουν προστατευόμενες περιοχές μέσα στο Τρόοδος.
–Μπορεί να γίνει εκπαίδευση για την καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος στην Κύπρο;
–Υπάρχει ένα διεθνές συνέδριο που θα γίνει στην Κύπρο το φθινόπωρο, το οποίο θα αγγίζει τα περιβαλλοντικά εγκλήματα από τη νομοθετική πλευρά. Υπάρχει, βέβαια, η σύμβαση του Άαρχους που υπεγράφη στην Κύπρο και δίνει στους πολίτες τρία σημαντικά περιβαλλοντικά δικαιώματα. Δίνει το δικαίωμα στον κάθε πολίτη της Ε.Ε. να μαθαίνει οποιαδήποτε περιβαλλοντική πληροφορία θέλει από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ο πολίτης θα μπορεί να συμμετέχει στη λήψη περιβαλλοντικής απόφασης. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή προσπαθούν να ξεγελάσουν τον κόσμο, καθώς λαμβάνονται αποφάσεις, χωρίς να τύχουν πρώτα δημόσιας διαβούλευσης. Το τρίτο κομμάτι της σύμβασης δίνει το δικαίωμα στον πολίτη να πάρει την κυβέρνηση δικαστήριο για αποφάσεις που αφορούν στο περιβάλλον. Είναι συνεπώς μία ισχυρή νομοθεσία.
–Βασίζεται όμως καθαρά σε πολίτες ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένους σε περιβαλλοντικά ζητήματα.
–Όχι μόνο. Όταν ο πολίτης νιώθει ότι θα πληγούν τα συμφέροντά του, θα αντιδράσει. Έστω κι αν δεν είσαι ευαισθητοποιημένος, ο νόμος υπάρχει. Έχεις το δικαίωμα να ακουστείς και συνεπώς να συμμετέχεις στη διαδικασία λήψης της απόφασης. Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι το λιμάνι στη Λάρνακα. Η κυβέρνηση έφερε στην περιοχή τις πετρελαϊκές εταιρείες, ενώ έπρεπε να ακολουθήσει τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης, κάνοντας συγκεκριμένες μελέτες με τα υπέρ και κατά και ενημερώνοντας αντικειμενικά τον κόσμο.
–Το υδατικό θεωρείτο το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα της Κύπρου μετά το εθνικό.
–Εξακολουθεί να ισχύει. Για πολιτικούς λόγους, όλες οι κυβερνήσεις έχουν υποβαθμίσει το θέμα του υδατικού και θεωρούν ότι με τις αφαλατώσεις το πρόβλημα έχει λυθεί. Το κράτος θα έπρεπε πρώτα να κοιτάξει τη ζήτηση νερού, να δει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και στη συνέχεια να μειώσει την ανάγκη σε νερό. Έπρεπε να λάβουμε ανάλογα μέτρα μέχρι τώρα, να κάνουμε συμβούλια υδατοπρομήθειας σε όλες τις πόλεις. Δυστυχώς, έχουμε δήμους που απλώς εισπράττουν νερό, δεν φτιάχνουν ούτε σωλήνες, με αποτέλεσμα να έχουμε φοβερές απώλειες νερού. Θα έπρεπε μέχρι τώρα να είχαμε κάνει σωστή διαχείριση του νερού, να δούμε πόσες είναι οι ανάγκες που μας μένουν και στη συνέχεια να κάνουμε αφαλατώσεις. Εμείς πήγαμε απευθείας στις αφαλατώσεις χωρίς να κάνουμε ολοκληρωμένη μελέτη. Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα είναι η διαχείριση του νερού της βροχής. Στην Κύπρο θεωρούμε το νερό της βροχής απόβλητο και το πετούμε στη θάλασσα. Μπορούσαμε να το αξιοποιήσουμε για να εμπλουτίσουμε τα υπόγεια νερά. Να έχουμε κίνητρα στα σπίτια για να μαζεύουν το νερό από τα κεραμίδια και να το χρησιμοποιούν στους χώρους υγιεινής. Έτσι, μπορείς να μειώσεις την ανάγκη σε νερό κατά 80% σε κάθε σπίτι. Μπορούσαμε να δώσουμε κίνητρα, ακόμη και να υποχρεώσουμε τον πολίτη να μη βγάζει το νερό του έξω στον δρόμο. Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, χρησιμοποιούν το νερό της βροχής σε τεχνητές λίμνες.
–Υπάρχει τρόπος να ληφθούν μέτρα έστω και τώρα;
–Μετά από έντονη συζήτηση που είχα με το υπουργείο Γεωργίας για το θέμα, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων έκανε μελέτη για τη διαχείριση των ομβρίων υδάτων και προτείνει στα σπίτια να οδηγούν στους λάκκους αποχετεύσεων το νερό της βροχής. Αν κάνεις κάτι τέτοιο και καθυστερείς το νερό, μειώνεις τις πιθανότητες πλημμυρών.
Η επόμενη μέρα της πυρκαγιάς
–Μετά από την περιβαλλοντική καταστροφή που προκάλεσαν οι πυρκαγιές του Ιούνη, εγγράψατε το θέμα στη Βουλή. Καταλήξατε κάπου;
–Ακούστηκαν πολλά στη Βουλή. Προσωπικά, με απογοητεύει το γεγονός ότι ξέραμε εδώ και πολλά χρόνια ότι οι πυρκαγιές ξεκινούν από τη μεμονωμένη κατοικία, τις γεωργικές δραστηριότητες, τους κυνηγούς, τους σκυβαλότοπους και δεν προχωρήσαμε σε νομοθεσίες για να προστατεύσουμε περισσότερο το περιβάλλον. Σημασία έχει να δούμε πλέον το κομμάτι της έρευνας από την ερευνητική ομάδα που διόρισε το υπουργικό σχετικά με τις διάφορες πτυχές για τις πυρκαγιές. Πάντοτε όταν εμφανίζεται ένα πρόβλημα, πέρα από το να βλέπεις τις πολιτικές ευθύνες, πρέπει να εξετάζεις τους λόγους του προβλήματος και τι πρέπει να γίνει για να μην επαναληφθεί. Αυτό το κομμάτι δυστυχώς δεν το κάνουμε. Με ενδιαφέρει να δω μία αλλαγή στο πώς αξιοποιούμε τα κέντρα κρίσεως, γιατί ακούστηκαν πολλά παράπονα για το πώς μεταχειριστήκαμε τους εθελοντές κ.λπ.
–Η έκθεση της επιστημονικής ομάδας βασίζεται καθαρά στις αιτίες της καταστροφής;
–Ελπίζω ότι θα δούμε εισηγήσεις για να βελτιωθεί η κατάσταση. Αν από πλευράς Βουλής χρειάζεται οποιαδήποτε βοήθεια, εμείς είμαστε πρόθυμοι. Θα πρέπει να ξέρει όμως και η κυβέρνηση και να είναι προετοιμασμένη ότι μετά από αυτό το κακό, όλα τα κόμματα θα ξεψαχνίζουν τους προϋπολογισμούς του Τμήματος Δασών.
