Στον απόηχο της συζήτησης που προκάλεσε η επιστολή που έστειλε η ίδια λίγο πριν από τη Διάσκεψη της Γενεύης στην τ/κ ηγεσία, η οποία και χαρακτηρίστηκε ως «αυστηρή προειδοποίηση» της ίδιας και της Άγκυρας προς την τ/κ διαπραγματευτική ομάδα, η «Κ» συνάντησε την «πρόεδρο της Βουλής», Σιμπέλ Σιμπέρ. Στη συνέντευξή της στην «Κ» η κ. Σιμπέρ αναφέρεται στο περιεχόμενο της επίμαχης επιστολής και εστιάζει σε σημαντικούς προβληματισμούς της τ/κ πλευράς για την προοπτική της λύσης.
–Η επιστολή και το προειδοποιητικό μήνυμα που στείλατε στον ηγέτη της κοινότητάς σας προκάλεσαν αίσθηση. Για πιο λόγο προβήκατε σε αυτή την ενέργεια;
–Η βουλή είναι ένας σημαντικός θεσμός που πρέπει να ενημερώνεται για τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Ο κ. Πρόεδρος ενημέρωσε τη βουλή σε τρεις κλειστές συνεδριάσεις. Πριν από αυτές τις συνεδριάσεις, με είχε πληροφορήσει ότι θα ήταν πολύ δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία η απάντηση των ερωτημάτων του συνόλου των 50 βουλευτών. Γι’ αυτό τον λόγο ζήτησε τη βοήθειά μου για τον περιορισμό της έκτασης των ερωτήσεων. Ως πρόεδρος ζήτησα από τους βουλευτές να μου μεταβιβάσουν τα ερωτήματά τους και τους ενημέρωσα ότι οι πρόεδροι των κομμάτων έχουν το δικαίωμα να πραγματοποιήσουν τοποθετήσεις. Τα πρακτικά αυτών των συνεδριάσεων δείχνουν ότι κάποια ζητήματα δεν έχουν ακόμη ξεκαθαρίσει. Πριν από τη Διάσκεψη της Γενεύης, λοιπόν, συγκέντρωσα τα αναπάντητα ερωτήματα σε μια επιστολή, την οποία και έστειλα στον κ. πρόεδρο.
–Να υποθέσουμε ότι σε αυτή την επιστολή υπήρχαν και δικές σας απόψεις;
–Φυσικά. Ο βασικός προβληματισμός μου σχετίζεται με τη βιωσιμότητα της λύσης. Μετά τη λύση, οι δύο λαοί δεν θα πρέπει να έχουν την εντύπωση ότι ξεγελάστηκαν. Σε μια τέτοια περίπτωση ενδέχεται να οδηγηθούμε σε νέες συγκρούσεις. Καθώς οδεύουμε προς την ειρήνη, οι δύο λαοί πρέπει να αποδεχθούν τη λύση.
–Ποια άλλα προβλήματα εντοπίζετε;
–Από το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003 μέχρι σήμερα, παρατηρούμε δυστυχώς ότι τα βήματα προς την κατεύθυνση της ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας των δύο κοινοτήτων είναι ανεπαρκή. Κατά διαστήματα, οι Τ/κ δέχονται επιθέσεις στο νότιο κομμάτι του νησιού. Οι δράστες δεν εντοπίζονται. Αυτή η εξέλιξη μας προβληματίζει. Δεν μας ενδιαφέρει αν οι δράστες είναι παιδιά ή μια μικρή ομάδα ρατσιστών. Το σημαντικό σε αυτή την υπόθεση είναι το γεγονός ότι οι δράστες δεν οδηγούνται ενώπιον της δικαιοσύνης. Πριν από το 1974, οι Τουρκοκύπριοι ήταν αντιμέτωποι με την κρατική τρομοκρατία. Την τρομοκρατία την υποστήριζαν το ίδιο το κράτος και η αστυνομία. Σήμερα, η ατιμωρησία φέρνει στο προσκήνιο του κοινωνικού ασυνειδήτου αυτές τις άσχημες εμπειρίες.
–Σας προβληματίζει δηλαδή η έλλειψη εμπιστοσύνης στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων;
–Ναι. Άλλωστε γι’ αυτό τον λόγο, οι πολίτες μας θεωρούν ως πιο σημαντική πτυχή της λύσης την ασφάλεια. Τι λένε οι Τ/κ; Δεν αποδεχόμαστε άλλη εγγύηση εκτός από αυτή της Τουρκίας. Κάποιοι θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι σε ένα πλαίσιο της Ε.Ε., στο οποίο θα ενταχθούν οι Τ/κ, δεν υπάρχει ανάγκη για εγγυήσεις. Όμως, οι Τ/κ δεν έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στην Ε.Ε. Την περίοδο του δημοψηφίσματος του Σχεδίου Ανάν, η Ε.Ε. μας έδωσε υποσχέσεις τις οποίες δεν τήρησε. Για αυτό τον λόγο, ο τ/κ λαός έχει ξεκάθαρη στάση στο ζήτημα των εγγυήσεων. Από το 2003 μέχρι σήμερα, οι Τ/κ δεν κατάφεραν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι «μπορούμε να συμβιώσουμε, καθώς εσείς αποδέχεστε την ύπαρξη μας, την πολιτική μας ισότητα». Δυστυχώς, σε κάθε ζήτημα, η ε/κ πλευρά έδειξε ότι δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη αυτής της πλευράς.
Η εμπειρία στο IPU και η τελική απογοήτευση
–Το συγκεκριμένο συμπέρασμα το στηρίζεται σε εντυπώσεις σας από την κοινότητά σας ή σε προσωπικές εμπειρίες;
–Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Το 2014 ζήτησα να συναντηθώ με τον Πρόεδρο του IPU (Inter-Parliamentary Union). Μετέβηκα στη Γενεύη μαζί με μια ομάδα βουλευτών, με το αίτημα της εξασφάλισης του καθεστώτος παρατηρητή. Με τον πρόεδρο του οργανισμού είχαμε μια ωφέλιμη συνάντηση. Μετά το τέλος αυτής της συνάντησης, ζήτησα να παρακολουθήσω τη σύσκεψη για το ζήτημα της Κριμαίας. Εισήλθα στην αίθουσα και κάθισα σε μια άδεια έδρα. Μετά το τέλος της συνεδρίασης πληροφορήθηκα ότι η αντιπροσωπεία της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτάθηκε στην προεδρία, δηλώνοντας ότι στην αίθουσα βρίσκεται παρανόμως η πρόεδρος μιας ψευδοβουλής και ζήτησε την άμεση απομάκρυνσή μου. Στην συνέχεια, ζήτησαν να κληθεί ο πρέσβης της Τουρκίας για να με απομακρύνει. Ο πρέσβης απάντησε ότι δεν είχε την εξουσία να απομακρύνει την πρόεδρο της Βουλής από την αίθουσα. Αυτό είναι ένα απλό παράδειγμα. Ωστόσο, ρίχνει φως στην απογοήτευση των Τ/κ.
–Αυτό όμως είναι σε πολιτικό επίπεδο, στην καθημερινότητα;
–Η εμπιστοσύνη είναι ένα αίσθημα. Δεν εξασφαλίζεται με μια υπογραφή. Η εμπιστοσύνη οικοδομείται σταδιακά με τις πράξεις. Είναι μια πτυχή της παιδείας. Για σκεφτείτε: Άλλαξαν τα βιβλία στα ε/κ σχολεία; Η σχετική συζήτηση μόλις τώρα ξεκίνησε. Έχω Ε/κ φίλους, συνάδελφους-ιατρούς που εκφράζουν μεγάλο προβληματισμό για αυτή την εξέλιξη. Δυστυχώς από το 2003 μέχρι σήμερα σπαταλήσαμε χρόνο που ήταν πολύτιμος για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης στις σχέσεις των δυο κοινοτήτων. Λ.χ. δείτε το αποτέλεσμα στο ζήτημα της κινητής τηλεφωνίας. Οι ε/κ αποδέχονται την ισότητά μου; Είναι έτοιμοι να οικοδομήσουν συνεταιρισμό μαζί μου; Ή μήπως στοχεύουν αρχικά σε μια συμφωνία, για να την τροποποιήσουν στη συνέχεια στο πλαίσιο της Ε.Ε. και να μετατρέψουν την ομοσπονδία σε ενιαίο κράτος; Αυτά τα ερωτήματα που θέτουν οι Τ/κ είναι άκρως σημαντικά.
–Με ανάλογο τρόπο και οι Ε/κ προβληματίζονται μήπως τελικά, μετά την λύση, οι Τ/κ θα στοχεύουν στην ανάδειξη της «ΤΔΒΚ» ως ανεξάρτητου παράγοντα;
–Αυτή η φοβία βλάπτει τις σχέσεις των δύο κοινοτήτων. Οι Ε/κ με τις πράξεις τους εκπέμπουν το μήνυμα ότι δεν σέβονται την τ/κ ταυτότητα, τους θεσμούς της. Γι’ αυτό αποφεύγουν τις σχέσεις μεταξύ των θεσμών. Πώς θα επιτευχθεί λύση υπό αυτές τις συνθήκες; Για ποιο λόγο δεν επικοινωνούν με την τ/κ κοινότητα και τους θεσμούς της; Οι Ε/κ αποφεύγουν την επικοινωνία. Αυτό το βλέπουμε στις περιπτώσεις των ενώσεων των ιατρών ή των αρχιτεκτόνων.
Ερωτήματα και οι προβληματισμοί της τ/κ πλευράς
–Λέτε δηλαδή: «έχουμε μια βουλή, η οποία θα συνεχίσει να υπάρχει μετά τη λύση. Για ποιο λόγο την αγνοείτε;»
–Στην Κυπριακή Δημοκρατία υπήρχε η τ/κ βουλή. Πώς είναι δυνατόν να θεωρούν ότι δεν υπήρξαμε ποτέ; Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας προβλέπει μια λειτουργική ομοσπονδία δίχως την αρχή της διζωνικότητας. Στην πραγματικότητα, το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν καλό. Ωστόσο, η έλλειψη βούλησης (για την ομαλή λειτουργία του) έφερε τα γνωστά προβλήματα. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης όλων των προβλημάτων. Οι Ε/κ είναι έτοιμοι; Έχουν βούληση για συνεταιρισμό με τους Τ/κ; Είναι έτοιμοι να μοιραστούν τη διακυβέρνηση; Ή μήπως προτείνουν την αναλογία 1 προς 2 και την απλή πλειοψηφία για την λήψη των αποφάσεων;
–Το βασικό σας ερώτημα είναι δηλαδή αν οι Ε/κ είναι ειλικρινείς όταν δηλώνουν ότι επιδιώκουν ομοσπονδία;
–Ακριβώς. Αυτός είναι ο βασικός προβληματισμός.
–Πρόκειται για προβληματισμό που δεν αφορά αποκλειστικά τις Εγγυήσεις και την Ασφάλεια αλλά και άλλα πεδία, έτσι δεν είναι;
–Ναι. Αφορά την κοινή διακυβέρνηση, την κατανομή εξουσιών κ.ο.κ. Μετά τη λύση, καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές δεν πρέπει να σχηματίσει την εντύπωση ότι επισκιάστηκαν τα δικαιώματα της.
Ο Ακιντζί και η πορεία των συνομιλιών
–Η ηγεσία του Μουσταφά Ακιντζί συμμερίζεται αυτό τον προβληματισμό;
–Ναι. Τα πρακτικά της Βουλής ρίχνουν φως σε αυτό το σημείο. Στα πρακτικά ο Πρόεδρος τονίζει ότι δική μας πλευρά στοχεύει στη δημιουργία μιας ομοσπονδίας, όχι ενιαίου κράτους.
–Συμμερίζεστε την άποψη της «συγκυβέρνησης» ότι ήταν λάθος να κατατεθεί χάρτης προτού ξεκαθαρίσουν τα θέματα, στα οποία αναφερθήκατε προηγουμένως;
–Δεν πρόκειται να ασκήσω κριτική στη διαπραγματευτική ομάδα. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι αναμέναμε περισσότερες συγκλίσεις σε περισσότερα κεφάλαια πριν από τη Γενεύη. Ωστόσο, όπως διαπιστώσαμε μεταβήκαμε στην Γενεύη χωρίς να έχει εξασφαλιστεί συμφωνία σε πολλά πεδία».
–Στο σημείο που έφτασαν σήμερα οι εξελίξεις διατηρείτε τις ελπίδες σας για λύση;
–Διαβάζοντας τα μηνύματα της άλλης πλευράς μέχρι σήμερα, δεν ήμουν υπεραισιόδοξη για τη λύση. Παράλληλα, δεν συμφώνησα ποτέ με την ιδέα της καλλιέργειας κλίματος υπεραισιοδοξίας δίχως να αιτιολογούν κάτι τέτοιο οι συνθήκες και οι περιστάσεις. Προτιμώ τη στάση της συγκρατημένης αισιοδοξίας.
Τι δηλώνει ο Ερντογάν για το Κυπριακό;
–Πριν από λίγο καιρό συναντηθήκατε με τον Πρόεδρο της Τουρκίας. Πώς προσεγγίζει την προοπτική λύσης;
–Με τον Πρόεδρο της Τουρκίας συναντήθηκα πριν από τη Διάσκεψη της Γενεύης. Σε αυτή τη συνάντηση, το μήνυμα της Τουρκίας ήταν ότι επιθυμεί τη λύση. Την ίδια στιγμή, στο ζήτημα των Εγγυήσεων και της Ασφάλειας, εκείνοι έχουν τους δικούς τους προβληματισμούς. Τάσσονται υπέρ της διατήρησης των τουρκικών εγγυήσεων. Αυτή είναι η κοινή άποψη και της τουρκικής Βουλής.
–Είναι ο κ. Ερντογάν θετικός σε άμεση λύση;
–Διαπίστωσα ότι επιθυμεί την άμεση τακτοποίηση του Κυπριακού. Όπως ανέφερα προηγουμένως ο κ. Ερντογάν υπογραμμίζει τη σημασία της βιωσιμότητας της λύσης.
