Του Δημήτρη Δημητρίου
Χρειάζεται να πιστέψουμε ξανά στη γη μας και να κοιτάξουμε πώς θα καταφέρουμε να αυξήσουμε την αξία των προϊόντων που παράγει. Η στροφή τις τελευταίες δεκαετίες από τον πρωτογενή και τον δευτερογενή τομέα στον τριτογενή, στις υπηρεσίες δηλαδή, έχει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Θετικά και αρνητικά. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την ενίσχυση που είχαμε στην οικονομία από τη συμβολή των υπηρεσιών. Από την άλλη, θα πρέπει να είμαστε αδαείς αν πιστεύουμε πως αυτό θα γίνεται εσαεί. Η στροφή αυτή, που χρονικά έγινε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, δεν θα μπορούσε να μην έχει και αρνητικές επιπτώσεις. Αποκοπήκαμε ως οικονομία και ως κοινωνία από τη γη μας. Σήμερα υπάρχει σαφώς μεγαλύτερη δυσκολία για να στρέψουμε και να πείσουμε κόσμο να ασχοληθεί ξανά με τη γη. Ανεπηρέαστη δεν έμεινε και η μεταποίηση. Σήμερα χρειάζεται να συνδέσουμε την παραγωγή με τη μεταποίηση. Έτσι θα έχει νόημα και η αξία των παραγόμενων προϊόντων θα μεγιστοποιηθεί.
Η επαναστροφή στους τομείς που παραμελήσαμε και η επένδυση, στρατηγικά ως χώρα, στη αγροτική ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει σε μια μέρα. Χρειάζεται όμως πρώτα να πειστούμε και να πιστέψουμε πως όντως μπορούμε να έχουμε σημαντικό όφελος. Να πιστέψουμε πως ο πρωτογενής τομέας μπορεί να αποτελέσει το επίκεντρο της νέας κυπριακής παραγωγικής οικονομίας. Να μετατρέψουμε τον αγρότη σε παραγωγό με υψηλή απόδοση. Η αύξηση των εξαγωγών δεν θα έρθει με ευχολόγια. Η ποιότητα των προϊόντων, η δημιουργικότητα, το σωστό branding και η πίστη στην αξία των δικών μας προϊόντων θα αυξήσουν τις εξαγωγές και θα δημιουργήσουν υπεραξία.
Χρειάζεται, βεβαίως, να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που υπάρχουν. Και κυρίως να πείσουμε αυτούς που σήμερα ασχολούνται με την αγροτική οικονομία πως οι εποχές που στοιβάζαμε τους σωρούς με τα σταφύλια έξω από το Προεδρικό και χύναμε το γάλα στους δρόμους έχουν τελειώσει. Χρειάζεται να αλλάξουμε όλοι μας νοοτροπία. Χρειάζεται να τολμήσουμε να προχωρήσουμε σε τομές που πρέπει να γίνουν. Η ιχνηλασιμότητα, για παράδειγμα, των κυπριακών προϊόντων δεν πρέπει να μείνει στη θεωρία. Η ποιότητα ζωής μας θα βελτιωθεί αν ξέρουμε ποιος είναι ο παράγωγος των προϊόντων που καταναλώνουμε.
Το τεράστιο ζήτημα με την έλλειψη νερού δεν θα λυθεί αν δεν υπάρχει πραγματική ζήτηση για νερό. Όσο η ζήτηση μένει στη θεωρία ή όσο ψάχνουμε να βρούμε πρώτα το νερό για να προχωρήσουμε στη ζήτηση, θα μείνουμε στο ψάξιμο. Ας ξεκινήσουμε ανάποδα, να ξέρουμε πως υπάρχει η ζήτηση και θα βρούμε τις λύσεις. Ας δούμε τι κάνουν στο Ισραήλ και στην Ολλανδία. Τον τροχό τον ανακάλυψαν πολλά χρόνια πριν.
Σήμερα υπάρχουν στον τόπο μας πολλές φωτεινές ιστορίες ανθρώπων που πίστεψαν στη γη μας, που άφησαν τις δουλειές τους, που ρισκάρουν και ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι τρελοί, όπως πολλοί τους λένε. Είναι άνθρωποι που βλέπουν μακριά. Ξέρουν πως χρειάζεται υπομονή, ξέρουν πως δεν κάνουν και την πιο εύκολη δουλειά. Αλλά αλήθεια, υπάρχουν σήμερα εύκολες δουλειές; Η αξία των όσων παράγουμε θα αυξηθεί, αν αυξηθούν και οι χρήσεις τους. Αν, για παράδειγμα, τα κεράσια δεν τα καλλιεργούμε μόνο για να τα τρώμε, αλλά και για να φτιάχνουμε χυμό, μαρμελάδα, γλυκό, σαπούνι, κρέμα, γιαούρτι, τότε η τιμή του παραγόμενου προϊόντος ανά τετραγωνικό θα αυξηθεί. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να στήσουμε, ξανά, τον τομέα της μεταποίησης. Και για να έχει αξία, πρέπει να βρούμε αγορά, πέραν της Κύπρου, για να πωλούνται. Και για να βρούμε αγορά πρέπει να διαφημίσουμε σωστά το τι κάνουμε. Μέρος της επικοινωνίας είναι και το σήμα, το branding. Χρειάζεται να δημιουργήσουμε προϊόντα με αισθητική που θα προσελκύουν αγοραστές και δεν θα αποτρέπουν.
Το πρώτο όμως που χρειάζεται για να γίνουν όλα αυτά είναι η πολιτική βούληση. Να πιστέψουμε εμείς για να πείσουμε και άλλους. Και εντός αλλά και εκτός. Μπορούμε;
