Του Κώστα Ιορδανίδη
Εξέπληξε το άκαιρο επανενάρξεως των διακοινοτικών συνομιλιών, που ανακοίνωσε για τις 11 Απριλίου ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για το Κυπριακό Εσπεν Μπαρθ Εϊντε, κατόπιν σχετικής πρωτοβουλίας των Αθηνών και της Λευκωσίας. Με δεδομένο ότι η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί πέντε ημέρες πριν από το κρισιμότατο δημοψήφισμα στην Τουρκία, προδικάζει –λογικώς– ότι ο νέος γύρος συνομιλιών θα αποβεί, στην καλύτερη περίπτωση, άκαρπος.
Αλλά, ας υποθέσουμε ότι η ελληνική και η κυπριακή ηγεσία έχουν ενδείξεις σοβαρές περί του αντιθέτου. Εάν πρόκειται απλώς για μια προσπάθεια να καταδειχθεί η «τουρκική αδιαλλαξία», τότε θα όφειλε κανείς να επισημάνει πως στις διευρυμένες διαπραγματεύσεις του περασμένου Ιανουαρίου το αποτέλεσμα υπήρξε το ακριβώς αντίθετο.
Δημιουργείται η εντύπωση ότι η διαχείριση του Κυπριακού γίνεται με όρους αναντίστοιχους με την κατάσταση που τείνει να διαμορφωθεί στην περιοχή. Την τελευταία φορά, το δέλεαρ για την επίλυση του χρόνιου αυτού προβλήματος ήταν η ευρωπαϊκή παράμετρος, ότι η λύση συνδυαζόταν με ισχυρότατες προοπτικές προωθήσεως των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Ωστόσο, η κατάσταση είναι απολύτως διαφορετική στην παρούσα συγκυρία. Οι σχέσεις της Αγκυρας με την Ε.Ε., και ειδικότερα με τη Γερμανία και την Ολλανδία, είναι ιστορικώς στο χαμηλότερο επίπεδο. Η Βρετανία, που διαδραμάτισε ρόλο ρυθμιστικό στη διαμόρφωση του σχεδίου Ανάν, έχει αρχίσει διαπραγματεύσεις για έξοδο από την Ε.Ε.
Από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, που συνταγματικώς, πρακτικώς και πολιτικώς υφίστανται –είτε το θέλουμε είτε όχι–, μόνον η χώρα μας ανήκει στο ευρωπαϊκό σύστημα· και το συνδετικό στοιχείο Ελλάδος, Βρετανίας και Τουρκίας είναι η συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ.
Σε μια εποχή που η κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο αναδεικνύει στην περιοχή νέα προβλήματα ασφαλείας για τα συμφέροντα της Δύσεως, ενδεχομένως να ανακύψει ανάγκη στενότερης συνεργασίας της Κύπρου με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, παρά την προωθούμενη από την ελληνική πλευρά ιδέα αποστρατιωτικοποιήσεως της Κύπρου.
Είναι παράδοξο ότι σε αυτήν τη φάση εμφανίζεται μια δυσλειτουργικότητα στις σχέσεις με τη Βρετανία, ο ρόλος της οποίας δεν αμφισβητείται στην όποια λύση του Κυπριακού. Στη συνάντηση του περασμένου Ιανουαρίου, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς επέρριψε ευθύνες για το σημειωθέν αδιέξοδο στον Βρετανό ομόλογό του Μπόρις Τζόνσον.
Πριν από λίγες μόνον ημέρες, σε ομιλία του στη Λευκωσία, έκρινε σκόπιμο να υπενθυμίσει ότι η Ελλάδα και η Κύπρος δεν είναι πλέον «αποικίες», σε μια έμμεση αλλά σαφέστατη αναφορά στη Βρετανία. Τέλος, πριν από λίγα εικοσιτετράωρα η Λευκωσία υπέγραψε σύμφωνο στρατιωτικής συνεργασίας, εισάγοντας νέα παράμετρο στην όλη διαδικασία. Ολα αυτά ηχούν μάλλον ακατανόητα. Σήμερα ο κ. Τζόνσον επισκέπτεται την Αθήνα για επίσημες συνομιλίες με τον κ. Κοτζιά. Είναι μια ευκαιρία για την έναρξη ενός παραγωγικού διαλόγου στη βάση μιας νέας πραγματικότητος που τείνει να διαμορφωθεί.
