Της Μαρίνας Οικονομίδου
«Ο στόχος της σύγχρονης προπαγάνδας δεν είναι απλώς να παραπληροφορήσει ή να προωθήσει μία ατζέντα. Είναι να εξανεμίσει την κριτική σκέψη, να εξοντώσει την αλήθεια» έγραψε κάποτε ο Ρώσος αντιφρονώντας και παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι Γκάρι Κασπάροφ.
Τις προάλλες, στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης έγινε viral, μία φωτογραφία με φώτα τροχαίας, που έλιωσαν. Η εν λόγω φωτογραφία όπως λέχθηκε από κάποιον είχε τραβηχτεί στο Καϊμακλί και διάφορα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης θεώρησαν καλό να αναπαράγουν την είδηση ως αληθινή. Είτε γιατί το θεώρησαν αληθές και απλώς απέφυγαν να διερευνήσουν την κατάσταση, είτε για την κατάκτηση λίγων κλικς παραπάνω. Άρχισαν μάλιστα διάφοροι να κάνουν τοποθετήσεις για μίζες λόγω των «ελαττωματικών» φώτων τροχαίας και άλλα ωραία, με την εικόνα (στο Καϊμακλί πάντα) να αναπαράγεται συνεχώς. Η αλήθεια είναι πως λίγη παρατηρητικότητα ή έστω διερευνητική δημοσιογραφία, θα καταδείκνυε στο λεπτό πως η φωτογραφία δεν θύμιζε σε τίποτα ούτε τοπίο της Κύπρου, ούτε κυπριακά φώτα τροχαία και σίγουρα το λιώσιμο δεν θα επήλθε από τον καύσωνα.
Το ζήτημα είναι πως το γλαφυρό αυτό περιστατικό, κατέδειξε με τον πιο εμφανή τρόπο αφενός ότι η όποια κριτική σκέψη, μας έχει προ πολλού εγκαταλείψει και αφετέρου κατέδειξε τη δύναμη των fake news. Δύναμη, όπου ολόκληρη η κοινωνία έχασε το αισθητήριο του τι εμπίπτει στην πραγματικότητα και τι όχι.
Σε αυτή την κατάσταση καίριο ρόλο έπαιξε η πλήρης αποδόμηση των παραδοσιακών μέσων πληροφόρησης. Όχι αδίκως καθώς πολλά τάχθηκαν πολλές φορές υπέρ συγκεκριμένων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων, χάνοντας την αντικειμενικότητά τους και την αξιοπιστία τους. Αυτή την έλλειψη αντικειμενικότητας, φρόντισαν να εκμεταλλευθούν πολιτικές ομάδες παγκοσμίως για να δείξουν ότι τα παραδοσιακά μέσα είναι χειραγωγημένα. Άρχισε συνεπώς από τον Βλαντιμίρ Πούτιν, συνέχισε στην Ελλάδα επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και απογειώθηκε με την εκλογή του Ντοναλτ Τραμπ στις ΗΠΑ. Θα αναμέναμε πως αυτή η αποδόμηση των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης θα έκανε τους πολίτες, κριτικά σκεπτόμενους, πρόσωπα που φιλτράρουν ειδήσεις, διερευνούν γεγονότα και γίνονται πιο καχύποπτοι σε ό,τι τους πλασάρουν.
Αντ’ αυτού, μία μεγάλη μερίδα πολιτών, αμφισβητεί μεν τα παραδοσιακά μέσα, αλλά είναι έτοιμη να δεχτεί ο,τι τους σερβίρεται από την γνωστή πλέον μορφή των εναλλακτικών γεγονότων. Πολίτες που έχουν χάσει το αισθητήριο του τι είναι πραγματικό και τι όχι.
Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ποια έκταση θα πάρει η ψευδής πληροφόρηση και πόσο θα μείνει στην ατζέντα ως γεγονός. Όσο μένει σε λιωμένα φώτα τροχαίας κάτι είναι. Το ανησυχητικό είναι αν θα βρουν τον δρόμο και θα επικρατήσουν σε καίρια ζητήματα, όπως στην περίπτωση της Κύπρου, το εθνικό ζήτημα. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα πρέπει να αρχίσει να προβληματίζει όσο είναι ακόμη νωρίς, ώστε να παταχθεί το συντομότερο, αυτό το φαινόμενο. Θα πρέπει όμως να προβληματίσει κι εμάς τους ίδιους η ευκολία με την οποία δεχόμαστε ο,τι μας σερβίρεται.
