Του Πάμπου Παπαγεωργίου
Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη το 2008 ποια είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό κατοίκων που μεταναστεύουν σε άλλη χώρα; Η απάντηση δεν είναι η Ελλάδα ή η Πορτογαλία όπως θα νόμιζε κανείς αλλά η Κύπρος. Μάλιστα αυτή η αρνητική πρωτιά της χώρας μας είναι ιδιαίτερα έντονη ανάμεσα στους νέους ανθρώπους οι οποίοι την εγκαταλείπουν μαζικά.
Το γιατί οι νέοι άνθρωποι φεύγουν από την Κύπρο ή δεν επιστρέφουν με το πέρας των σπουδών τους είναι λίγο πολύ αυτονόητο. Δεν υπάρχουν αρκετές δουλειές εδώ. Αν βρουν δουλειά, οι μισθοί είναι συνήθως πολύ χαμηλοί και δεν ανταποκρίνονται στο επίπεδο σπουδών τους ούτε βεβαίως στις αντίστοιχες αμοιβές που μπορούν να εξασφαλίσουν στην Ευρώπη.
Από την πλευρά του κάθε ατόμου ξεχωριστά είναι λογικό να επιζητεί εργοδότηση στο εξωτερικό. Εκεί υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες και καλύτεροι μισθοί. Όμως, από την πλευρά της κυπριακής κοινωνίας και οικονομίας η απώλεια είναι τεράστια. Η κυπριακή κοινωνία ξοδεύει ένα μεγάλο ποσό για τις σπουδές των νέων από το δημόσιο νηπιαγωγείο ως το δημόσιο πανεπιστήμιο. Αυτά τα χρήματα μάλλον δε θα τα πάρει πίσω αν ο νέος αυτός εγκατασταθεί μόνιμα στο εξωτερικό.
Είναι απαραίτητο να σχεδιαστούν πολιτικές και αναζητηθούν τρόποι να περιοριστεί το φαινόμενο της μετανάστευσης των νέων. Πέρα από τη ζημιά στην επένδυση που έχει κάνει η κοινωνία σε ανθρώπινο κεφάλαιο, κινδυνεύουμε να μείνουμε μια κοινωνία γερόντων με μεγάλες πιέσεις πάνω στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Θα πρέπει κατά πρώτο το εκπαιδευτικό σύστημα να συνδεθεί περισσότερο με τα δεδομένα της οικονομίας ώστε να σταματήσει να παράγει μαζικά ανέργους και ταυτόχρονα να παρουσιάζεται έλλειψη τεχνικού προσωπικού.
Θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνεται και να επιδοτείται η επιχειρηματικότητα των νέων ώστε να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τις δικές τους δουλειές. Σήμερα ακόμα και αν έχουν πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες, δύσκολα θα τους δανείσει μια τράπεζα ενώ η υποστήριξη από τις δημόσιες υπηρεσίες είναι μηδαμινή.
Επίσης θα πρέπει, είτε με κίνητρα είτε με έμμεσο εξαναγκασμό, οι επιχειρήσεις να προσφέρουν σε Κύπριους νέες καλές θέσεις εργασίας με καλούς μισθούς. Αυτό βέβαια προϋποθέτει συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης, βελτίωσης της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων αλλά και αλλαγής νοοτροπίας ώστε οι επιχειρηματίες να μην αναζητούν μόνο το εύκολο και προσωρινό κέρδος μέσα από την εργοδότηση φτηνού εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό.
Το brain drainείναι ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα. Τα όσα αναφέρω πιο πάνω, αν εφαρμοστούν, θα χρειαστούν κάποια χρόνια για να αποδώσουν. Εκείνο όμως που κάνει κακή εντύπωση είναι η απουσία οποιασδήποτε συζήτησης και προβληματισμού για το θέμα αυτό σε πολιτικό και κυβερνητικό επίπεδο
