Του Τάσου Τρύφωνος
Μία από τις παλαιότερες παιδικές μου αναμνήσεις είναι αυτές του ζωολογικού κήπου της Λεμεσού. Κάπου μεταξύ των ηλικιών 5-7 χρόνων ήταν η «βόλτα της εβδομάδας» τις Κυριακές στο ζωολογικό κήπο. Συνήθως από θείους, αφού ο πατέρας έλειπε στα καράβια. Θυμάμαι να πετάω τα φιστίκια στον ελέφαντα και να αναρωτιέμαι γιατί είχε χορταριάσει όλη η πλάτη του. Στοιβαγμένος κι αυτός όπως και τα υπόλοιπα άγρια ζώα σε μικρά κλουβιά ή χώρους που απείχαν πολύ από το φυσικό τους περιβάλλον. Όσοι όμως διαβάζετε τώρα και θυμάστε τον ελέφαντα του ζωολογικού κήπου της Λεμεσού δεν μπορεί να μην προσέξατε το βαθιά μελαγχολικό του βλέμμα και τα σχεδόν δακρυσμένα μάτια του. Σαν να είχε παραιτηθεί. Τι μπορούσε άραγε να σκεφτόταν; Ότι περνούσε κάθε δευτερόλεπτο της ζωής του σαν ατραξιόν ενός «ανώτερου» είδους, μόνος και σε άθλιες συνθήκες; Τι διαφέρει αυτό από έναν άνθρωπο που είναι φυλακισμένος; Τι αξία έχει για κάθε ζωντανό ον αυτή η «ζωή»;
«Της φύσης το μεγαλύτερο αριστούργημα, ένας ελέφαντας. Το μόνο άκακο μεγάλο πράγμα» - John Donne, 1572-1631, Άγγλος ποιητής & κληρικός. Πέθανε λοιπόν «χορταριασμένος» ο ελέφαντας της Λεμεσού, δεν υπήρξαν και ιδιαίτερες αντιδράσεις. Τότε δεν είχαμε και τα social media για να εξαπλωθεί η πληροφορία άμεσα. Πέθανε πριν από λίγες μέρες και ο ελέφαντας στο ζωολογικό κήπο της Πάφου. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αλλά «σπουδαία τα λάχανα»… «Εδώ ο κόσμος χάνεται και θα ασχολούμαστε με αυτά»…. «διαβάζω» τις σκέψεις πολλών…
Ένας πολύ σπουδαίος άνθρωπος είχε πει κάποτε «φανταστείτε –έστω για ένα λεπτό– να έρθει στη γη ένας ανώτερος πολιτισμός από τον δικό μας και να μας συμπεριφέρεται όπως συμπεριφερόμαστε εμείς στα ζώα του πλανήτη». Οπότε όσοι θεωρούν ότι ο θάνατος ενός ελέφαντα σε ένα ζωολογικό κήπο ή οι άθλιες συνθήκες για τα άγρια ζώα στο κατ’ ευφημισμό pet shop και παράνομο zoo στα περίχωρα της Λευκωσίας είναι το μικρότερό μας πρόβλημα, ας σκεφτούν έναν «ανθρώπινο κήπο». Στο ένα κλουβί «το είδος ανθρώπων από την Αφρική – οι έγχρωμοι», στο άλλο δείγματα της Ινδοευρωπαϊκής φυλής, στο άλλο οι Ασιάτες κτλ. κτλ. Έχετε συλλάβει τη φρίκη υποθέτω…
Στην αρχή μπορεί να ήταν η περιέργειά μας για το ζωικό βασίλειο, μετά η ανάγκη της επίδειξής μας και της απόδειξης της κυριαρχίας μας πάνω σε όλα τα υπόλοιπα είδη που ουσιαστικά είναι συγκάτοικοί μας σ’ αυτόν τον πλανήτη – Earthlings είναι ο όρος που χρησιμοποιεί ο Χοακίν Φοίνιξ στο ομώνυμο πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ. Στην εποχή της τεχνολογίας, της ευκολίας των ταξιδιών, σε τι εξυπηρετεί αυτή η σκλαβιά και η επίδειξη ζωντανών υπερήφανων υπάρξεων; Αν θέλετε να μάθουν τα παιδιά σας για τα ζώα υπάρχουν εξαιρετικά ντοκιμαντέρ. Τι είναι πιο σημαντικό να μάθει ένα παιδί; Να δει μια φυλακισμένη δυστυχισμένη αρκούδα ή να μάθει ότι ο άνθρωπος σέβεται τα πλάσματά του και τα προστατεύει; Αυτός είναι ο σεβασμός στη ζωή.
Ας σκεφτούμε την ιστορία του Αρκτούρο, μιας πολικής αρκούδας η οποία φυλακίστηκε σε ηλικία 8 ετών και μεταφέρθηκε στον ζωολογικό κήπο Μεντόζα της Αργεντινής. Έζησε σε ένα μικρό χώρο όπου υπήρχε μια βρώμικη λιμνούλα για 22 ολόκληρα χρόνια. Οι δε «ανώτεροι» άνθρωποι δεν μπορούσαν να αντιληφθούν ότι μια πολική αρκούδα που ζει σε πολικές (προφανώς) θερμοκρασίες, βασανίζεται αργά και σταθερά όταν βρίσκεται σε ένα περιβάλλον των 30-35 βαθμών. Ο Αρκτούρος, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είχε τρελαθεί εξαιτίας της φυλάκισής του και των κακών συνθηκών διαβίωσης. Κι αυτό για να πηγαίνουν οι χαρούμενοι γονείς και να δείχνουν στα παιδάκια τους μια πολική αρκούδα. Έγινε διάσημος όταν ξεκίνησε μια παγκόσμια καμπάνια για απελευθέρωση του χαρακτηρίζοντας τον ως «το πιο δυστυχισμένο ζώο στον πλανήτη», και δυστυχώς αυτό το μεγαλοπρεπές πλάσμα πέθανε πριν από λίγο καιρό σε ηλικία 30 ετών στο κλουβί του και δυστυχώς σίγουρα δεν θα είναι το τελευταίο ζώο που πεθαίνει στην αιχμαλωσία.
«Έχουμε σκλαβώσει τα υπόλοιπα ζωντανά δημιουργήματα και συμπεριφερόμαστε στους μακρινούς μας συγγενείς σε πούπουλα και φτερά τόσο άσχημα, που αναμφίβολα, αν μπορούσαν να δημιουργήσουν δική τους θρησκεία, θα έβαζαν τον άνθρωπο στον ρόλο του διαβόλου», Ουίλιαμ Ραλφ Ίνγκε.
