Δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει κατά πόσο θα συνοδεύσουν ή όχι οι πολιτικοί αρχηγοί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στην Ελβετία για τη συζήτηση του εδαφικού. Υπάρχουν επιχειρήματα υπέρ μιας τέτοιας ενέργειας και υπάρχουν και επιχειρήματα προς την αντίθετη λογική. Ας προσπαθήσουμε να το εξετάσουμε χωρίς φόβο και πάθος. Το πρώτο το οποίο θα πρέπει να διασαφηνισθεί με σιγουριά είναι το κατά πόσον θα συζητηθεί αποκλειστικά το εδαφικό ή όχι. Προσωπικά αποδέχομαι τη διαβεβαίωση του Προέδρου της Δημοκρατίας ότι μόνο αυτό θα συζητηθεί.
Το ερώτημα όμως είναι άλλο. Τι θα πράξει η πλευρά μας αν παρ’ ελπίδα η τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει να συζητηθούν και άλλες πτυχές; Ή τι θα πράξει αν ο Αϊντε θελήσει απλώς διερευνητικά να θέσει στο τραπέζι ένα οποιοδήποτε άλλο θέμα; Nα τα πρώτα δύο θέματα τα οποία θα πρέπει να απαντήσει το Εθνικό Συμβούλιο στις 30 Οκτωβρίου. Δεύτερον. Να απαντηθεί το ερώτημα αν όντως μπορεί να συζητηθεί το εδαφικό χωρίς να συζητηθεί παράλληλα και ταυτόχρονα το περιουσιακό. Και ανάλογα με την απόφαση θα πρέπει να είναι και η προετοιμασία και η σύνθεση της τεχνοκρατικής ομάδας η οποία θα συνοδεύσει τον πρόεδρο. Τώρα και επί αυτού του σημείου εγείρεται το ακόλουθο. Οι αρχηγοί των κομμάτων θα μεταβούν, αν αποφασισθεί να μεταβούν, μόνοι τους ή θα έχουν και αυτοί ένα – δυο συμβούλους μαζί τους;
Το επόμενο και πλέον ουσιώδες ερώτημα βέβαια είναι το κατά πόσον η παρουσία των αρχηγών των κομμάτων θα είναι απλώς συνοδευτική – συμβουλευτική ή συνδιαχειριστική. Με άλλα λόγια αν π.χ. εμείς επιμένουμε ως ελληνοκυπριακή πλευρά στην επιστροφή της Μόρφου (κοινή «κόκκινη» γραμμή όλων των κομμάτων) και η τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει για το αντίθετο, ο Πρόεδρος θα αποφασίσει από μόνος του ή από κοινού με τους αρχηγούς των κομμάτων.
Η μια άποψη λέει ο Πρόεδρος από μόνος του. Διότι αυτός εξελέγη ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, άρα αυτόματα και ως ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς. Συνεπώς, δική του η αρμοδιότητα και η ευθύνη. Φυσιολογικά όμως εγείρεται το ερώτημα, τότε γιατί να τον συνοδεύσουν οι πολιτικοί αρχηγοί; Ποια η χρησιμότητα;
Απλώς για να του επαναλάβουν την μέχρι πολύ πρόσφατα διακηρυγμένη θέση τους για τη Μόρφου; To ίδιο περίπου ισχύει και για το ποσοστό εδάφους το οποίο θα κρατήσει η τουρκοκυπριακή πλευρά. Η ελληνοκυπριακή πλευρά ομόφωνα ζητά κάτι περισσότερο απ’ ό,τι προέβλεπε το σχέδιο Ανάν. Άρα κάτι λιγότερο για την τουρκοκυπριακή πλευρά από το 28,5%. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει διά στόματος Ακιντζί για κάτι περισσότερο.
Ποιος και πώς θα αποφασίσει για το ένα ή το άλλο. Ο Πρόεδρος από μόνος του ως ο υπεύθυνος διαπραγματευτής της πλευράς μας ή ο Πρόεδρος από κοινού με τους πολιτικούς αρχηγούς. Το άλλο θέμα που αναδύεται είναι το εξής.
Τα κόμματα δηλώνουν ότι δεν έχουν στα χέρια τους τα έγγραφα. Γι’ αυτόν τον λόγο και ζητούν από τον Πρόεδρο να τους παραδοθούν. Χωρίς τα έγγραφα στη διάθεσή τους, τόσο για το εδαφικό όσο και για το περιουσιακό, πώς θα μπορούν υπεύθυνα να τον συμβουλεύσουν;
Πέραν απ’ αυτά και πέραν από άλλα τα οποία θα μπορούσαν να εγερθούν ως θέματα, ως ερωτήματα, αλλά ο χώρος δεν το επιτρέπει, θεωρώ ως κεφαλαιώδες το επόμενο ζήτημα.
Ο Πρόεδρος τη Δημοκρατίας θα βρεθεί στη φάση αυτή των συνομιλιών μπροστά σε διλήμματα τόσον επί τούτων, δηλαδή επί του εδαφικού και εγώ λέω, κατ’ επέκταση και επί του περιουσιακού αλλά και ευρύτερα. Και λέω ευρύτερα διότι: α) όλοι τονίζουν ότι αυτή η φάση είναι ένα είδος τελικής ευθείας που θα διαφανεί αν προχωρεί το εδαφικό, αλλά και ο διάλογος ευρύτερα και β) γιατί η Τουρκία έχει ένα δικό της χρονοδιάγραμμα το οποίο ακολουθεί και προωθεί με υπομονή και αφοσίωση αλλά και επιμονή.
Άρα διερωτάται κάποιος αν θα πρέπει ο Πρόεδρος να διαφυλάξει μια άμυνα για τον εαυτό του, μια οδό διαφυγής, όχι αποφυγής, για να έχει τον χρόνο να σκεφτεί και να συνδιαβουλευθεί με τα κόμματα πριν τοποθετηθεί στα διλήμματα.
Αυτό ισχύει και για τους πολιτικούς αρχηγούς. Ας μην ξεχνάμε την εμπειρία του Μπούργκενστοκ της Νέας Υόρκης (επιδιαιτησία) και του κουρέματος. Και η οδός διαφυγής είναι η απουσία από τη Γενεύη των πολιτικών αρχηγών. Αν από την άλλη επικρατήσει το υπαρκτό επιχείρημα, να είναι όλοι εκεί για να μπορούν να συναποφασίσουν (;) ούτως ώστε να κερδηθεί χρόνος στις συνομιλίες και να μη χαθεί το μομέντουμ, τότε θα πρέπει τα ενδεχόμενα διλήμματα να αποφασισθούν στη Λευκωσία. Στις 30 Οκτωβρίου.
