Ανακαλώντας το Land for Peace (γη έναντι ειρήνης) του Γιτζάκ Ραμπίν θα έλεγα πως αυτό που αναμένω να κατευθύνει τη σκέψη του Μουσταφά Ακιντζί, σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, είναι το Land for Power Sharing (γη έναντι συμμετοχής –συμμετοχής στην κυβέρνηση της ενωμένης Κύπρου, που οδηγεί σε συμμετοχή στην ΕΕ και ένταξη στη διεθνή κοινότητα). Με αυτό το σκεπτικό ήταν που λειτούργησαν οι Μπούτρος Γκάλι και Κόφι Ανάν υποβάλλοντας χάρτες στα πλαίσια των προτάσεών τους για συνολική λύση του Κυπριακού. Με αυτό το σκεπτικό λειτούργησε και η τουρκοκυπριακή κοινότητα αποδεχόμενη τον χάρτη που συνόδευε το Σχέδιο Ανάν το 2004. Ναι, έχουν περάσει 12 χρόνια από τότε. Αλλά και από την τουρκική εισβολή ως το 2004 είχαν περάσει 30 χρόνια. Και δεν θεωρήθηκε ότι στα 30 αυτά χρόνια εδραιώθηκε αμετάκλητα η πραγματικότητα που είχε δημιουργήσει η τουρκική εισβολή.
Δεν μπορεί να έχουν επισυμβεί τόσο δραματικές αλλαγές σε αυτά τα 12 χρόνια ώστε ειδικά η περιοχή της Μόρφου να μην μπορεί σήμερα να αποδοθεί στην ελληνοκυπριακή συνιστώσα πολιτεία στα πλαίσια της λύσης, πράγμα που αποδέχθηκε η τουρκοκυπριακή κοινότητα το 2004. Πολύ περισσότερο εφόσον, με βάση κριτήρια που φαίνεται να έχουν συζητηθεί, Τουρκοκύπριοι χρήστες ε/κ περιουσιών και στις υπό αναπροσαρμογή περιοχές, οι οποίοι έχουν προβεί σε σημαντικές αναπτύξεις και δηλώσουν σχετική προς τούτο επιθυμία, θα μπορούν να παραμείνουν σε αυτές τις περιοχές. Έχει υποστηριχθεί, αν έχω αντιληφθεί σωστά σχετικά δημοσιεύματα στον τ/κ τύπο, ότι, με δεδομένη την κατοχύρωση των βασικών ελευθεριών σε ολόκληρη την Κύπρο, δεν έχουν πλέον μεγάλη σημασία τα διοικητικά όρια των συνιστωσών πολιτειών. Μειώνεται πράγματι η σημασία της έκτασης της κάθε πολιτείας αλλά δεν μηδενίζεται. Κυρίως στο συμβολικό επίπεδο, ως και από μια στοιχειώδη άποψη δικαίου, δεν νομιμοποιείται η άρνηση απόδοσης της Μόρφου. Προβάλλεται επίσης ως άδικη τυχόν εκ νέου «προσφυγοποίηση» Τουρκοκυπρίων. Με όλη την εκτίμηση στην προσπάθεια που καταβάλλει ο Μουσταφά Ακιντζί για επανένωση της Κύπρου, θα υπέβαλλα πως θα πρέπει να εξηγήσει ο ίδιος στην κοινότητά του πως εδώ δεν πρόκειται για προσφυγοποίηση αλλά για απλή μετακίνηση που θα παρέχει όλα τα εχέγγυα και τους πόρους για ασφαλή διαβίωση στον νέο τόπο διαμονής.
Έχοντας θέσει αυτά τα ζητήματα αναφορικά με το εδαφικό και την ανάγκη επίδειξης περισσότερης κατανόησης από τον ηγέτη της τ/κ κοινότητας ώστε να υπάρξουν τα δυο ΝΑΙ στο δημοψήφισμα, θα ήθελα να υποδείξω και στον ηγέτη της ε/κ κοινότητας στις συνομιλίες την ανάγκη ανάλογης κατανόησης ευαισθησιών της άλλης κοινότητας στο θέμα της ισότιμης συμμετοχής στη διακυβέρνηση (Power Sharing), και συγκεκριμένα την απαίτηση για εκ περιτροπής προεδρία.
Σε προηγούμενο άρθρο μου (Εχθρός του καλού το καλύτερο, Καθημερινή 16.10.2016), ανέπτυξα τη λογική ότι, με δεδομένη τη διασταυρούμενη σταθμισ-μένη ψήφο, η εκ περιτροπής προεδρία καθίσταται στοιχείο ενότητας που θα ενεργεί θετικά στην ανάπτυξη αμοιβαίας εμπιστοσύνης χωρίς να επιβαρύνει με κανένα τρόπο τη λειτουργικότητα του κράτους. Είναι κοινή αίσθηση πως την εκ περιτροπής προεδρία την κρατά ο Πρόεδρος Αναστασιάδης για να την δώσει, στο πλαίσιο ενός τελικού package deal έναντι σημαντικού ανταλλάγματος. Και δεν βλέπω πιο σημαντικό αντάλλαγμα από τη Μόρφου. Είναι η ώρα να το κάνει στη Γενεύη. Μαζί ίσως και με κάποια χαλάρωση των απαιτήσεών μας στο περιουσιακό, με το σκεπτικό ότι στο βαθμό που παραχωρούνται κάποια δικαιώματα στους Τουρκοκύπριους χρήστες ε/κ περιουσιών τα ίδια αυτά δικαιώματα παραχωρούνται και στους Ελληνοκύπριους χρήστες τ/κ περιουσιών.
Καταληκτικά, αν και οι δυο ηγέτες λάβουν υπόψη το ειδικό βάρος που έχουν οι χάρτες των Ηνωμένων Εθνών (Γκόμπι 1981, Γκάλι 1992, Ανάν 2003) καθώς και τις προτάσεις των ΗΕ για εκ περιτροπής προεδρία και τη λογική ρυθμίσεων σε περιουσιακό και εκτοπισμένους, μια λογική που συναρτάται αφενός με το διεθνές δίκαιο και αφετέρου με τη δημιουργία δικαίου από τον χρόνο (βλ. Έκθεση ΓΓ ΗΕ προς το ΣΑ, S/2003/398, 1.4.2003: §§ 108, 113, 118. Βλ. επίσης Απόφαση Δημόπουλος του ΕΔΑΔ), και αν προσμετρήσουν τα πολλαπλάσια οφέλη για όλους τους Κυπρίους από ένα συμβιβασμό που θα επανενώνει την πατρίδα μας, τότε θα υπερβούν τα μέχρι στιγμής εμπόδια και θα προχωρήσουν στον ιστορικό συμβιβασμό. Η δυναμική που μια τέτοια συμφωνία θα δημιουργήσει θα είναι τέτοια που οποιαδήποτε ρύθμιση στα θέματα ασφάλειας δεν θα μπορεί παρά να βελτιώνει ουσιωδώς τις ισχύουσες πρόνοιες του συντάγματος του 1960.
*Ο κ. Χρυσόστομος Περικλέους είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας
