ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Γεννηθήτω αέριο..... πέρασαν δεκαενιά χρόνια από τότε

*Νίκου Α. Ρολάνδη

Στις 7 το πρωί της Τρίτης, 31ης Μαρτίου 1998, δηλαδή πριν 19 ακριβώς χρόνια, καθόμουν στο γραφείο του προέδρου Γλαύκου Κληρίδη. Είχα διορισθεί Υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού ένα μήνα πριν. Το χαρτοφυλάκιο της Ενέργειας ανήκε στο Υπουργείο μου.

Το θέμα της πιθανής ύπαρξης πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου με απασχολούσε επίσημα από το 1980, όταν ως Υπουργός Εξωτερικών δέχθηκα στο γραφείο μου εκπρόσωπο των μεγάλων αμερικανικών εταιρειών Amoco και Standard Oil of Indiana, που ενδιαφέρονταν να επενδύσουν για «πιθανά μεγάλα κοιτάσματα υδρογονανθράκων», όπως μου είπαν, στη θάλασσα νότια της Κύπρου. Τότε τα Ηνωμένα Έθνη μας συμβούλευσαν να μην προχωρήσουμε.

Η συνάντηση μου με τον πρόεδρο Κληρίδη έγινε μετά από πολλές σκέψεις. Παρ’ όλο που είχα μελετήσει αρκετά το θέμα, γνώριζα πως κινδύνευα να γελοιοποιηθώ αν τελικά απεδεικνύετο πως «άνθρακας ήταν ο θησαυρός». Άλλωστε κανένας από τους προκατόχους μου στο Υπουργείο δεν είχε προωθήσει ένα τέτοιο θέμα.

Στην αρχή, όταν είπα στον πρόεδρο ποιο ήταν το θέμα με κοίταξε κάπως περίεργα. Του ανέφερα λεπτομερώς όσα γνώριζα και είχα μελετήσει από το 1980 και μετά. Σκέφτηκε για λίγο, με κοίταξε μια-δυό φορές. Τελικά άκουσα αυτό που ήθελα να ακούσω: «Μπορείς να προχωρήσεις Νίκο», μου είπε «φέρε το θέμα στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση».

«Γενηθήτω φως», λοιπόν. Για πρώτη φορά στην ιστορία της η Κυπριακή Δημοκρατία ανελάμβανε επίσημα το θέμα της έρευνας για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στις θάλασσες της.

Ρίχτηκα στη δουλειά. Ο φόβος μου για προσπάθεια γελοιοποίησης μου δυστυχώς επαληθεύτηκε. Πολλά μέσα ενημέρωσης με χλεύαζαν για μήνες. Ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής Edward Clay στις 26 Ιανουαρίου 2001 είπε ειρωνικά πως «υπάρχει τόσο πετρέλαιο στην Κύπρο όσο φυστικοβούτυρο υπάρχει κάτω από το Manchester». Σαν αποκορύφωμα, το καλοκαίρι του 2001 κάποιοι προσπάθησαν να με εκπαραθυρώσουν από το Υπουργείο γιατί γελοιοποιούσα δήθεν τον πρόεδρο. Ο Γλαύκος Κληρίδης όμως παρέμεινε αταλάντευτος. Μου είπε να συνεχίσω. Συνέχισα λοιπόν. Υπέγραψα στις 17 Φεβρουαρίου 2003 στο Κάιρο την πρώτη συμφωνία στη Μεσόγειο για τις ΑΟΖ Κύπρου και Αιγύπτου. Οριοθέτησα και την ΑΟΖ της Κύπρου. Συνέχισα για να φτάσουμε στο «Εγένετο φως». Παρέδωσα τη σκυτάλη του Υπουργείου τον Φεβρουάριο 2003.

Παράλληλα με ανησυχούσαν οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν όταν υπάρχει μεγάλος πλούτος και πέραν του ενός μνηστήρες. Στην περίπτωση μας ο πλούτος αυτός δυνητικά ανερχόταν σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Ήταν γνωστό πως η Τουρκία διεκδικούσε τους κυπριακούς υδρογονάνθρακες. Είχα γράψει τότε σε άρθρο μου πως «οι υδρογονάνθρακες μπορεί να αποδειχτούν ευλογία ή κατάρα για μια χώρα».

Από επαφές μου με ξένες κυβερνήσεις ήταν σαφές πως ο διεθνής χώρος δεν αναγνώριζε μεν δικαιώματα στην Τουρκία, αλλά επίστευε ακράδαντα πως και οι Τουρκοκύπριοι εδικαιούντο να ωφεληθούν από τον θαλάσσιο πλούτο. (Έγιναν δεκάδες δηλώσεις επί του θέματος). Αυτό άλλωστε πίστευα και εγώ. Ετοίμασα λοιπόν και υπέβαλα το 2006 την ακόλουθη πρόταση, ανεξάρτητα από την έκβαση των συνομιλιών για το κυπριακό:

1. Να υπογραφεί μεταξύ των δυο κοινοτήτων ένα «Disclaimer», δηλαδή Έγγραφο Αποποίησης δημιουργίας πολιτικού προηγούμενου που να εκπηγάζει από τη Συμφωνία για τους Υδρογονάνθρακες.
2. Από τα καθαρά κέρδη των υδρογονανθράκων ένα ποσοστό που να προσυμφωνηθεί (είχα υπ’ όψη μου 20-25%) να κατετίθετο σε ένα ειδικό λογαριασμό (escrow account) εις όφελος της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
3. Το ποσό της τουρκοκυπριακής κοινότητας να αποδεσμεύεται με τη λύση του κυπριακού ή μετά από ένα χρονικό διάστημα που θα προσυμφωνηθή (ίσως δέκα χρόνια), οποιοδήποτε συμβεί ενωρίτερα.

Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλίζαμε ένα λογικό μερίδιο για την κάθε κοινότητα. (Εκτός αν πιστεύαμε πως η Τουρκία θα μας άφηνε ποτέ να αποκτήσουμε ολόκληρο τον πλούτο).

Η δική μας πλευρά δεν υιοθέτησε την πιο πάνω πρόταση, βασιζόμενη στα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Η θέση αυτή μπορεί να είναι θεωρητικά σωστή, αλλά στην πράξη η Τουρκία παραβιάζει την κυριαρχία μας για 43 χρόνια τώρα και κανείς δεν μπορεί ή δεν ενδιαφέρεται να μας βοηθήσει. Ποιος θα μας βοηθήσει λοιπόν στη θάλασσα; Επίσης τι θα γίνει με τα δικαιώματα των τουρκοκυπρίων;

Ο Mehmet Ali Talat όταν ήταν «πρόεδρος» το 2006 με κάλεσε δυο φορές σε γεύμα και επέδειξε ενδιαφέρον για συζήτηση του θέματος. Ήταν επίσης διατεθειμένος να αναλάβει να το χειρισθεί με την Άγκυρα. Τίποτα όμως δεν έγινε από δικής μας πλευράς.

Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο δεν είναι απλώς θέμα επίκλησης κυριαρχίας. Υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες που δημιουργούν αμφισβητήσεις και συγκρούσεις σε πολλές περιοχές της υφηλίου. Το παράδειγμα της Ελλάδας που παρά τα κυριαρχικά της δικαιώματα, τα οποία αμφισβητεί η Τουρκία, δεν προχωρεί στο Αιγαίο ούτε και οριοθετεί την ΑΟΖ της στο Αιγαίο, για να αποφύγει σύγκρουση με την Τουρκία, υπάρχει τώρα και 40 χρόνια. Μήπως εμείς είμαστε πιο ισχυροί και πιο έξυπνοι από την Ελλάδα; Το θέμα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας με τα τεράστια πετρελαϊκά αποθέματα και τις πολλές διεκδικήσεις που δεν μπορεί να προωθηθεί, παρ’ όλη την εμπλοκή της Exxon-Mobil, της Gazprom και της Rosneft, και παρ’ όλες τις αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων είναι ένα ακόμα παράδειγμα μεταξύ των 15-20 άλλων περιπτώσεων που υπάρχουν διεθνώς. Θα αποτελέσουμε άραγε εμείς εξαίρεση;

Η ύπαρξη μεγάλων εταιρειών πετρελαίου στην Κύπρο βοηθά μεν, αλλά δεν αποτρέπει τον κίνδυνο ανάφλεξης. Οι εταιρείες αυτές είναι συντηρητικές και αποστασιωποιούνται από συγκρούσεις. Δουλεύουν άλλωστε και στην Τουρκία, μια αγορά 50 φορές μεγαλύτερη από την δική μας. Και εν πάση περιπτώσει δεν θα χάσουν τα δικαιώματα τους στην κυπριακή ΑΟΖ, οποιοσδήποτε και αν είναι ο τελικός κυρίαρχος του παιχνιδιού στην Κύπρο.

Πολλές φορές στο παρελθόν αποδείχθηκα εκ των υστέρων σωστός στις εκτιμήσεις μου, στο κυπριακό, στο φυσικό αέριο, στους πυραύλους S300 και σε άλλα θέματα, όταν δυστυχώς ήταν ήδη πολύ αργά.

Στο κυπριακό χάσαμε τις καλές ευκαιρίες που υπήρχαν στα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή. «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω» υπήρξαν οι παραινέσεις μου, η παραίτηση μου από τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών και οι προσπάθειες μου για λύση προτού να είναι πολύ αργά. Σήμερα ο Νίκος Αναστασιάδης προσπαθεί έντονα και ασταμάτητα, με όλους τους τρόπους, ο δρόμος όμως είναι πια μεταξύ δύσβατου και άβατου. Οι συνθήκες έχουν αλλάξει πολύ.

Ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Αν στο θέμα των υδρογονανθράκων δεν βρούμε μια λύση σαν αυτή που εισηγήθηκα πριν 11 χρόνια (αν δεν είναι ήδη πολύ αργά) και το κυπριακό πρόβλημα δεν λυθή, τα σενάρια που μπορεί να ακολουθήσουν δεν θα είναι ευχάριστα. Εύχομαι να μην είναι και εφιαλτικά, δηλαδή είτε να αρχίσει να αντλεί η Τουρκία το φυσικό αέριο και τον πλούτο της Κύπρου (ποιος θα την σταματήσει;) είτε να μας οδηγήσει η Τουρκία σε περιπέτειες.

Οι σουλτάνοι της Άγκυρας επιτίθενται και απειλούν πανίσχυρες χώρες, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και άλλες. Ελίσσονται μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής σε ένα πολύπλοκο παιχνίδι τεραστίων συμφερόντων. Απομακρύνονται και προπηλακίζουν την Ευρώπη αλλά η Ευρώπη παραβιάζει τους κανόνες της και τους καλεί ως παρατηρητές. Θα φοβηθούν λοιπόν και θα κάνουν πίσω, στην περίπτωση της Κύπρου, της Total και της Exxon Mobil, όταν τα συμφέρονται είναι πελώρια;

Από το 1955 και μετά, στον διεθνή στίβο, χάνουμε το ένα παιχνίδι πίσω από το άλλο. Χάσαμε και περισσότερο από το ένα τρίτο της πατρίδας μας.

Ο πρόεδρος πρέπει να προσέξει τους βηματισμούς του. Παρέλαβε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Χρειάζεται πολλή σύνεση και πολλή σοφία και στο κυπριακό και στο φυσικό αέριο.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Προσωπικότητες στην ''Κ'': Τελευταία Ενημέρωση

X