Η προτελευταία απογείωση από το αεροδρόμιο Λευκωσίας

Ο Ανδρέας Στραβοπόδης ήταν ένας από τους κυβερνήτες των μεταγωγικών αεροσκαφών Noratlas, που το καλοκαίρι του 1974 πραγματοποίησαν την επιχείρηση μεταφοράς της Α΄ Μοίρας Καταδρομών από το Μάλεμε της Κρήτης στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Ο Έλληνας αεροπόρος, κυβερνήτης του «ΝΙΚΗ» 9, βρέθηκε στη Λευκωσία για τα αποκαλυπτήρια του μεταγωγικού αεροσκάφους Noratlas που τοποθετήθηκε στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας προς τιμήν των πεσόντων αεροπόρων και καταδρομέων του «ΝΙΚΗ» 4. Συναντήσαμε τον κ. Στραβοπόδη πριν από την τελετή αποκαλυπτηρίων και για μία ώρα, μέσα από τη δική του ματιά, ζήσαμε τα γεγονότα στο αεροδρόμιο Λευκωσίας.

Συγκινημένος από τις μνήμες που ανακάλεσε, ο Έλληνας αεροπόρος μάς άνοιξε την καρδιά του και μοιράστηκε μαζί μας, συναισθήματα και εικόνες. Η αφήγηση ξεκίνησε με το πώς οι συνάδελφοί του υποδέχθηκαν την αποστολή στη φλεγόμενη Λευκωσία. Ο τόνος της φωνής του δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία για τα λεγόμενά του. «Με χαρά και ενθουσιασμό ακούσαμε την είδηση (επιχείρηση ΝΙΚΗ). Δεν σκεφθήκαμε εάν θα γυρίσουμε ή όχι. Η εντολή μέσα στα άλλα έλεγε ότι επιτυχία θα είναι να φθάσετε στην Κύπρο και οι μισοί να επιστρέψετε, εννοώντας να μείνουμε στην Κύπρο για τυχόν δυσκολίες. Ο καθένας από εμάς ήξερε τις δυνατότητές του και τις δυνατότητες του πληρώματός του. Είμαστε βέβαιοι ότι θα έλθουμε στην Κύπρο. Αντιμετωπίσθηκε μια δύσκολη κατάσταση, εκείνο όμως που ήταν ανυπέρβλητο και τρομερό, ήταν ή άφιξή μας που δεν την περιμέναμε. Δεν περιμέναμε τον καταιγισμό πυρών που συναντήσαμε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας».

Ήρωες οι καταδρομείς

Ο υποπτέραρχος ε.α. θυμάται πως τα πληρώματα των αεροσκαφών ξεκίνησαν την αποστολή τους και το μόνο που δεν ανέμεναν ήταν να βρεθούν μπροστά σε ελληνικά πυρά. Μας διευκρινίζει πως περίμεναν να αντιμετωπίσουν τα πυρά των Τούρκων όχι όμως από ημέτερες δυνάμεις. «Όλα ήταν από λάθος συνεννόηση που έγινε μεταξύ των αρμοδίων, που διέταξαν την επιχείρηση και των εδώ αρμοδίων. Δεν μπορώ να καταλογίσω ιδιαίτερες ευθύνες σε κάποιον.

Εγώ μετράω το αποτέλεσμα και το αποτέλεσμα ήταν ότι έπρεπε να έλθουμε σε μια δύσκολη αποστολή, να βρούμε το χώρο ελεύθερο, να προσγειωθούμε, να αφήσουμε τους καταδρομείς. Αυτοί ήταν οι ήρωες που θα συνέχιζαν τη μάχη, και αντί αυτού αντιμετωπίσαμε ένα ορυμαγδό πυρών από διάφορα μέρη. Οι καταδρομείς που ήταν μέσα στα αεροσκάφη ήταν λεβέντες». Όπως μας αφηγείται, όλα τα αεροπλάνα που ήλθανε στη Λευκωσία είχαν χτυπηθεί. Εκτός από δύο. Το «ΝΙΚΗ» 1 με κυβερνήτη τον Χοχλακάκη και το δικό του, το «ΝΙΚΗ»9. Τον ρωτήσαμε γιατί τα δύο αεροσκάφη γλύτωσαν από τα πυρά. «Βοήθησε ο Θεός. Στο πρώτο δεν προλάβανε να μας ρίξουνε, όπως και στο δικό μου επειδή ήταν το πρώτο αεροσκάφος του δεύτερου κύματος της αποστολής».

Κανείς δεν εγκατέλειψε

Ο κ. Στραβοπόδης σε κάποιο σημείο της κουβέντας μας, με έντονο βλέμμα μας λέει ότι παρά το εχθρικό περιβάλλον που συνάντησαν, ουδείς εγκατέλειψε την αποστολή παρά το γεγονός ότι μπορούσε να το κάνει. Όπως μας εξήγησε η μεταφορά ήταν ευθύνη του κυβερνήτη. Κατά την προσγείωση αν ο κυβερνήτης εκτιμούσε ότι ήταν επικίνδυνη η προσγείωση μπορούσε να την ακυρώσει και μάλιστα νόμιμα. Αλλά κανείς δεν είπε όχι, συμπληρώνει. Προς τούτο μάλιστα μας εκμυστηρεύτηκε ένα περιστατικό που του συνέβη ένα χρόνο μετά την επιχείρηση «ΝΙΚΗ». «Ένα χρόνο αργότερα βρέθηκα στη Γερμανία.

Στο πύργο ελέγχου ήταν δύο αμερικάνοι πιλότοι. Με πλησίασε ο ένας και βλέποντας κάτω την τεράστια ράμπα με τα αεροσκάφη με ρώτησε: Με αυτά τα πολεμικά πήγατε στην Κύπρο; Του απάντησα ναι. Με ρώτησε: Πήγατε εσείς; Του απάντησα, ναι πήγα. Στάθηκε μπροστά μου προσοχή με χαιρέτησε στρατιωτικά και μου είπε «Συγχαρητήρια. Με αυτά τα αεροπλάνα εγώ δεν θα πήγαινα. Θα είχα λόγους να δικαιολογηθώ στον διοικητή μου και στη συνείδησή μου. Κοίταξα στο στήθος του είχε 23 καταρρίψεις από το Βιετνάμ».

Η επιστροφή

Η μέρα της επιστροφής για τον κυβερνήτη του «ΝΙΚΗ» 9 του προκάλεσε αισθήματα ανακούφισης, αλλά και θλίψης γιατί έμαθε για την κατάρριψη του «ΝΙΚΗ» 4 και τον θάνατο αεροπόρων και καταδρομέων. «Εγώ προσγειώθηκα στο Ηράκλειο. Ένιωσα χαρά γιατί επιτέλεσα το χρέος μου. Την κατάρριψη του «ΝΙΚΗ» 4 το έμαθα το απόγευμα της άλλης ημέρας και επειδή είχα την τύχη, ήμουν εκείνος που πήγε το βιβλίο πτήσεων στον αείμνηστο Παναγόπουλο για να το υπογράψει προτού φύγουμε για Κύπρο, ένιωσα ρίγος. Ήταν φίλοι ο ίδιος και το πλήρωμά του, τον ιπτάμενο μηχανικό του εγώ τον είχα εκπαιδεύσει». Με δέος θυμάται πως η προτελευταία απογείωση από το αεροδρόμιο Λευκωσίας έγινε από το δικό του αεροσκάφος. Η τελευταία συμπληρώνει έγινε από το «ΝΙΚΗ» 15 του Πετρουλάκη.

Χρέος και τιμή

Ο Ανδρέας Στραβοπόδης ήταν αυτός που στην τελετή αποκαλυπτηρίων αποχαιρέτησε τους συναδέλφους του αεροπόρους του «ΝΙΚΗ» 4 και τους καταδρομείς. Με συγκίνηση λέει πως από το καλοκαίρι εκείνο έχει έλθει στην Κύπρο άλλες τρεις φορές. «Θέλω να έλθω και πάλι αλλά αυτό εξαρτάται από τον Θεό. Δεν σας κρύβω ότι ο μικρός αριθμός οφείλεται στον Θεό και στον χρόνο. Έχουμε λιγοστέψει. Ήλθαμε με συνοδεία παιδιών μας για να αποτίσουν και αυτά φόρο τιμής για να δουν πού οι πατεράδες τους έδρασαν. Ρωτήσαμε τον Έλληνα αεροπόρο εάν νιώθει πίκρα από την αντιμετώπιση που είχαν όσοι συμμετείχαν στην επιχείρηση «ΝΙΚΗ» από την ελληνική πολιτεία. Η απάντησή του αφοπλιστική. «Δεν είναι ώρα να το σχολιάσω, δεν θέλω να το σχολιάσω, δεν πρέπει να το σχολιάσω. Μόνο τούτο θα πω. Η αεροπορική ζωή του καθενός μας ήταν 15 χρόνια. Για μας στα 10 χρόνια είχανε μείνει μόνο δύο. Οι υπόλοιποι είχαμε φύγει. Δεν το λέω σαν παράπονο αλλά ο καθένας ας κρίνει».