Η ολοκλήρωση της περιόδου στήριξης, χωρίς η Κύπρος να ζητά επέκταση του προγράμματος, ουσιαστικά αφήνει την Ελλάδα ως τη μόνη ευρωπαϊκή χώρα που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πρόγραμμα στήριξης.
Η Κύπρος ολοκληρώνει το πρόγραμμα στήριξης των 8,968 δισ. ευρώ από τον EΜΣ έχοντας αντλήσει συνολικό ποσό 6,3 δισ. ευρώ και έχοντας αφήσει πίσω ποσό 250 εκατ. ευρώ αφού δεν κατάφερε να τηρήσει τα προαπαιτούμενα της τελευταίας αξιολόγησης.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του ESM, Klaus Regling, τελικά μόνο το 70% των διαθέσιμων κεφαλαίων για την Κύπρο αποδεσμεύτηκε ενώ διεθνείς επενδυτές αγόρασαν εκ νέου κυπριακά ομόλογα. Μετά την Ισπανία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, ο επικεφαλής του Μηχανισμού χαρακτηρίζει την Κύπρο ως το τέταρτο success story προγράμματος στήριξης.
Παρά την ζοφερή εικόνα που δημιούργησε η απόφαση για έξοδο από το πρόγραμμα χωρίς την τελευταία δόση και χωρίς την τήρηση του προαπαιτούμενου που ήθελε τα νομοσχέδια για τη Cyta να εγκρίνονται από τη Βουλή, εντούτοις η μεγάλη εικόνα είναι ιδιαίτερα θετική αφού όχι μόνο οι δημοσιονομικοί δείκτες ξεπέρασαν κάθε πρόβλεψη αλλά και οι ίδιοι οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας είναι ιδιαίτερα θετικοί πλησιάζοντας το 2%, πολύ πάνω από τις προσδοκίες που υπήρχαν. Άλλωστε, και η απόδοση των κυπριακών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά δείχνουν πως ο αποκλεισμός από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πράγμα αναμενόμενο, δεν επηρέασε ιδιαίτερα αφού τις τελευταίες μέρες η απόδοσή τους μειώνεται.
Είχε προηγηθεί η ολοκλήρωση του προγράμματος δανεισμού από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δύο μήνες νωρίτερα του αναμενόμενου και συγκεκριμένα στις 7 Μαρτίου, με το Ταμείο να δηλώνει πως τόσο ο τραπεζικός τομέας όσο και τα δημόσια οικονομικά επέστρεψαν σε βιώσιμα επίπεδα. Την ίδια ώρα, το ΔΝΤ σχολιάζει πως παρά τα δημοσιονομικά μέτρα που λήφθηκαν, υπήρξε επαρκής βοήθεια προς τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Καλύτερα του αναμενόμενου
Το δημόσιο χρέος ανήλθε στο 109% του ΑΕΠ το 2015, πολύ πιο κάτω από το αναμενόμενο 128% ενώ στο τέλος του 2016 υπολογίζεται να περιοριστεί ακόμα πιο κάτω στο 105% έναντι 124% που ήταν η αρχική πρόβλεψη του μνημονίου. Ήδη, ένα σημαντικό ποσό σε ρευστό (4% του ΑΕΠ) μεταφέρθηκε από το 2015 για να τύχει διαχείρισης το 2016 ενώ παράλληλα με την έκδοση χρέους τους επόμενους μήνες, θα επιχειρηθεί και η ανταλλαγή χρέους τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ. Γίνεται άλλωστε η παραδοχή πως η έξοδος στις διεθνείς αγορές το 2016 θα γίνει κυρίως για ομαλοποίηση των λήξεων χρέους παρά για κάλυψη τρεχουσών αναγκών χρηματοδότησης χρέους.
Οι αποπληρωμές χρέους προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αρχίζουν το 2018 και ολοκληρώνεται το 2025 με τη μεγαλύτερη δόση να υπολογίζεται για το 2022 και θα είναι της τάξης των 129,7 εκατ. ευρώ. Οι αποπληρωμές στον Μηχανισμό Σταθερότητας ξεκινούν το 2025 με δόση ύψους 400 εκατ. ευρώ και ολοκληρώνονται το 2033 με τελευταία 1 δισ. ευρώ.
Οι οίκοι
Όπως έδειξε και η πρόσφατη αξιολόγηση των Standard & Poor’s σημαντικό ρόλο στη μελλοντική αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας και στην επιστροφή της σε επενδυτική βαθμίδα θα έχει η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες. Τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας για τον Δεκέμβρη έδειξαν μία μείωση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η οποία δημιουργεί μία θετική νότα ότι ενδεχομένως από αυτό το σημείο και μετά η πορεία να είναι πτωτική. Από εκεί και πέρα, το μέγεθος του τραπεζικού συστήματος σε σύγκριση με το 2013 έχει μειωθεί σημαντικά, ξένοι επενδυτές έχουν βάλει χρήμα σε Τράπεζα Κύπρου και Ελληνική Τράπεζα ενώ ο Συνεργατισμός ανακεφαλαιοποιήθηκε από το κράτος. Η Τράπεζα Κύπρου μειώνει συνεχώς την εξάρτησή της από τον ELA λόγω αύξησης καταθέσεων ενώ οι συστημικές τράπεζες κατάφεραν να περάσουν τον πρώτο κεφαλαιακό σκόπελο της αξιολόγησης του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού. Ο Klaus Regling αναφέρει πως το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι το μεγαλύτερο που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η χώρα.
Η επόμενη μέρα
Από τη στιγμή που η χώρα δεν θα έχει ανάγκη στήριξης από διεθνείς οργανισμούς, θα βρίσκεται υπό διαδικασία παρακολούθησης ώστε να διαφανεί εάν προκύψει στην πορεία ζήτημα με την αποπληρωμή των οφειλόμενων ποσών. Η αξιολόγηση σε εξαμηνιαία βάση θα συνεχιστεί μέχρι να αποπληρωθεί τουλάχιστον το 75% προς τον ESM και στις αξιολογήσεις αυτές οι διεθνείς δανειστές θα μπορούν να προβαίνουν και σε εισηγήσεις σε περίπτωση που διαπιστώσουν πως τα δημόσια οικονομικά εκτροχιάζονται σε κάποιο σημείο. Άλλωστε, και η ίδια η χώρα θα δεσμεύεται για λήψη κάποιων επιπρόσθετων ενεργειών εφόσον προκύπτει ανάγκη. Αν και οι εισηγήσεις των δανειστών δεν είναι υποχρεωτικό να εφαρμοστούν, εντούτοις, οι πολιτικές πιέσεις που μπορεί να υπάρξουν σε τέτοιο ενδεχόμενο πολύ πιθανόν να οδηγήσουν στη λήψη μέτρων. Απ’ εκεί και πέρα βέβαια, ούτως ή άλλως, η χώρα θα πρέπει να τηρεί τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, όπως κάθε άλλη χώρα μέλος.
Ο Κ. Regling σχολίασε πως η συνθήκη του ESM τους αναγκάζει να παρακολουθούν τις οικονομικές και χρηματοπιστωτικές εξελίξεις μέσω του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης ώστε να διασφαλίζεται πως η χώρα θα μπορεί να αποπληρώσει τον Μηχανισμό. Αντίστοιχους Μηχανισμούς διαθέτουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ.
