Αλώβητο το λιανικό, παρά την ακρίβεια

Αυξήσεις κατά 10 σεντ το λίτρο στα καύσιμα κίνησης αναμένονται μέχρι τα μέσα Απριλίου. Πρόκειται προφανώς για αποτέλεσμα του τερματισμού του μέτρου μηδενικού συντελεστή σε πετρέλαιο κίνησης και βενζίνη από 1η Απριλίου, που αυξάνει το κόστος καυσίμου κίνησης κατά 8,3 σεντ/λίτρο (η επιδότηση στο πετρέλαιο θέρμανσης αναμένεται να καταργηθεί 15 Απριλίου). Την ίδια ώρα, η τιμή του πετρελαίου διεθνώς φαίνεται να δέχεται ανοδικές πιέσεις, με εκτιμήσεις αναλυτών της αγοράς πετρελαίου να κάνουν λόγο για αναθεώρηση των τιμών πετρελαίου προς τα πάνω. Στην Κύπρο, οι εκτιμήσεις του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών τοποθετούν τις αυξήσεις, ένεκα της πρώτης ύλης, σε 2 σεντ ανά λίτρο. Επομένως, σύμφωνα τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, αναμένεται ότι μέχρι τα μέσα Απριλίου οι τιμές στα καύσιμα κίνησης θα κυμανθούν κατά 10 σεντ πιο πάνω σε σχέση με τις σημερινές τιμές. Βάσει του Παρατηρητηρίου Τιμών Καυσίμων την Τρίτη 26 Μαρτίου, η μέση τιμή πετρελαίου κίνησης παγκύπρια είχε κυμανθεί στο 1,508 ευρώ/λίτρο, ενώ η μέση τιμή της αμόλυβδης 95 οκτανίων παγκύπρια ήταν στο 1,416 ευρώ/λίτρο και η αμόλυβδη 98 οκτανίων στο 1,472/λίτρο. Οι αυξήσεις στα καύσιμα κίνησης αναμένεται ότι θα έχουν επίπτωση στις αγορές καυσίμων. Σύμφωνα μάλιστα με το 6ο κύμα του K trends (που αφορά την περίοδο Ιανουαρίου), λόγω των αυξήσεων των τιμών καυσίμων, το 44% των καταναλωτών έχουν περιορίσει τις μετακινήσεις τους ενώ ένα 7% προμηθεύεται καύσιμα από τα κατεχόμενα. Βεβαίως το κόστος της μετακίνησης είναι ένα σημαντικό κονδύλι για τον οικογενειακό προϋπολογισμό, επομένως η αύξησή του επιβαρύνει τις υπόλοιπες αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών. Αναμένεται λοιπόν ότι από την 1η Απριλίου και το υπόλοιπο λιανικό εμπόριο θα επηρεαστεί από τις αυξήσεις τιμών καυσίμων.

Εξ ανάγκης

Αυτό που αναμένεται είναι ότι εξ ανάγκης οι καταναλωτές θα προχωρούν σε πιο στοχευμένες και προσεκτικές αγορές, σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσουν την αύξηση του κόστους καυσίμων. Περιορισμός άλλων εξόδων αναμένεται ωστόσο και στις περιπτώσεις όπου η αύξηση του κόστους καυσίμων δεν επιφέρει σημαντική επιβάρυνση στο νοικοκυριό, εφόσον σε κάθε περίπτωση η πληροφορία για αυξήσεις και τερματισμό μέτρων στήριξης έχουν αρνητική επίδραση στη συμπεριφορά των καταναλωτών. Από πλευράς του ο γ.γ. του Παγκύπριου Συνδέσμου Λιανικού Εμπορίου Μάριος Αντωνίου ανέφερε ότι το επόμενο διάστημα αναμένεται μείωση της καταναλωτικής δαπάνης και πιο προσεκτικές αγορές σε όλο το φάσμα του λιανικού εμπορίου, κάτι που αποδίδεται στο γεγονός ότι, διαχρονικά, το κόστος καυσίμων κίνησης και του ηλεκτρικού ρεύματος είναι δύο δεδομένα που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών χωρίς εναλλακτικές επιλογές. Ως εκ τούτου, όποτε υπάρχει αύξηση σε αυτούς τους τομείς, μειώνεται η καταναλωτική δαπάνη στους υπόλοιπους τομείς του λιανικού.

Με λίστα

Λιγότερα σκαμπανεβάσματα δέχεται το λιανικό τροφίμων, ή πιο συγκεκριμένα σουπερμάρκετ και υπεραγορές, εφόσον πρόκειται για προϊόντα πρώτης ανάγκης. Όπως περιγράφει ο γ.γ. του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών Ανδρέας Χατζηαδάμου, δεν καταγράφονται ιδιαίτερες αλλαγές στη συμπεριφορά και στις αγορές του καταναλωτή παρά τις αυξήσεις των τιμών και τις ανακοινώσεις που σχετίζονται με τα μέτρα κατά της ακρίβειας. Όπως ανέφερε μάλιστα, τα δύο προηγούμενα τριήμερα (Καθαράς Δευτέρας και 25ης Μαρτίου) οι αγορές τροφίμων είχαν τα «πάνω» τους, ενώ και το επόμενο αναμένεται ότι θα κινηθεί ικανοποιητικά. Εκείνο που αλλάζει είναι ότι οι αγορές γίνονται πιο στοχευμένες και στη βάση συγκεκριμένης λίστας, με προτίμηση στα προϊόντα που είναι σε προσφορά αλλά και στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Αυτά έχουν βρει τη θέση τους στο καλάθι του σουπερμάρκετ τα τελευταία δύο χρόνια, κυρίως λόγω των πληθωριστικών πιέσεων στα προϊόντα. Αυτό που πλέον παρατηρείται είναι να αυξάνεται το μερίδιο αγοράς των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας γύρω στο 20-25% σε σύγκριση με πέρσι, ενώ υπολογίζεται (χωρίς να υπάρχουν σαφείς μετρήσεις) ότι το ποσοστό τους στο καλάθι ανέρχεται γύρω στο 10%. Ως αποτέλεσμα, οι μεγάλες υπεραγορές δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας με προσφερόμενες επιλογές εκτός από καθαριστικά και προϊόντα προσωπικής υγιεινής, και στα προϊόντα τροφίμων.

Πλαστικός τζίρος

Την ίδια ώρα, τα στοιχεία της JCC σε σχέση με τα ποσά που δαπανήθηκαν σε πλαστικό χρήμα τους πρώτους δύο μήνες του έτους σε συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών, είναι διαφωτιστικά για την εικόνα στην αγορά και καταδεικνύουν ότι οι αγορές, ή τουλάχιστον η αξία των αγορών στο λιανικό συνεχίζει να παίρνει θετικό πρόσημο. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία καυσίμων κίνησης το ύψος των αγορών καυσίμων ανήλθαν στα €82,86 εκατ., σημειώνοντας αύξηση 3,7% σε σύγκριση με τα €80,4 εκατ. την α΄ διμηνία του 2023. Αύξηση 3,74% κατέγραψε η κατηγορία ηλεκτρονικών (από €25,38 εκατ. σε σχέση με €26,3 εκατ.). Κατά 4% πιο πάνω ήταν ο τζίρος στην κατηγορία επίπλων, που έφτασε τα €23,2 εκατ. σε σχέση με τα €22,3 εκατ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο, ενώ 6,5% ήταν η αύξηση στα είδη ένδυσης και υπόδησης. Συγκεκριμένα, οι αγορές –με κάρτα– για ρούχα και παπούτσια ανήλθαν σε €76 εκατ. ευρώ φέτος, σε σύγκριση με €71,3 εκατ. το α΄ δίμηνο του 2023. Αύξηση καταγράφηκε και στην κατηγορία σουπερμάρκετ κατά 8,3% σε σχέση με πέρσι. Στη συγκεκριμένη κατηγορία φαίνεται να κατανέμεται το μεγαλύτερο ποσοστό καταναλωτικών δαπανών, εφόσον δαπανήθηκαν φέτος €235 εκατ. σε σχέση με €217,3 εκατ. τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2023.

Διψήφιες αυξήσεις

Μεγαλύτερες αυξήσεις στην αξία των αγορών καταγράφονται στις κατηγορίες των ηλεκτρικών συσκευών, των ξενοδοχείων, την εστίασης και του fast food καθώς και της συντήρησης αυτοκινήτων. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία ηλεκτρικών συσκευών ο τζίρος ανήλθε στα €17 εκατ. το α΄ δίμηνο του 2024 σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 19% (€14,5 εκατ.). Η συγκεκριμένη αύξηση φαίνεται να αποδίδεται ως επί το πλείστον στις ανοδικές πιέσεις των τιμών λευκών συσκευών ένεκα των αναταράξεων των Χούθι. Η μεγαλύτερη άνοδος σημειώνεται στην κατηγορία των fast food. Πρόκειται συγκεκριμένα για αύξηση κατά 31% σε σχέση με πέρσι και τζίρο €8,8 εκατ. σε σχέση με €6,8 εκατ. πέρσι. Κατά 20% πιο πάνω είναι τα ποσά που δαπανήθηκαν στα εστιατόρια (από €106 εκατ. ανέβηκαν σε €127,8 εκατ.), ενώ στην κατηγορία ξενοδοχεία η αύξηση ήταν κατά 16% (από €36 εκατ. πέρσι, φέτος έφτασαν στα €41,8 εκατ.). Κατά 25% ήταν η αύξηση στην κατηγορία συντήρηση αυτοκινήτων και εξαρτήματα –η οποία αυξήθηκε 25% και ανέβηκε στα €32,2 εκατ. Αυξήσεις όμως καταγράφηκαν και στην αξία των αγορών σε φαρμακεία, αφού ανέβηκαν κατά 13% και στα €43 εκατ. για τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Η μοναδική μείωση καταγράφεται στα περίπτερα, που ανέρχεται σε 16% (€2,8 εκατ. ο πλαστικός τζίρος) σε σχέση με πέρσι.

Σημειώνεται ότι τα πιο πάνω ποσά αφορούν την αξία των αγορών που πληρώθηκαν με πλαστικό χρήμα και όχι με μετρητά –υπολογίζεται ότι γύρω στο 75-80% των καταναλωτών επιλέγει να πληρώνει στο ταμείο με κάρτα. Σημειώνεται επίσης ότι δεν διευκρινίζεται ο όγκος των συναλλαγών αλλά η αξία. Ανατρέχοντας ωστόσο στα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, του δείκτη κύκλου εργασιών λιανικού εμπορίου, προκύπτει μια διαφορά στην αύξηση της αξίας και του όγκου των εργασιών. Συγκεκριμένα, η αξία των εργασιών λιανικού αυξήθηκε κατά 8,9% ενώ ο δείκτης όγκου σημείωσε μικρότερη αύξηση, κατά 5,8% για ολόκληρο το 2023, κάτι που επιβεβαιώνει ότι η αύξηση της αξίας ήταν αποτέλεσμα της αύξησης στις τιμές των προϊόντων. Συνεπώς, το γεγονός ότι αυξάνονται τα ποσά που δαπανήθηκαν μέσω πλαστικού χρήματος μπορεί να αποδοθεί περισσότερο στην αύξηση του κόστους των προϊόντων και των υπηρεσιών, παρά στην αύξηση των συναλλαγών, αν και η κίνηση στην αγορά –σουπερμάρκετ και καταστήματα– περιγράφεται ως ικανοποιητική.