Μετά από μια μακρά ημέρα στο Κρανς Μοντάνα, που ξεκίνησε από μια διαρροή την οποία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτήρισε ως χυδαία (αφορούσα τις ε/κ θέσεις στην ασφάλεια), με τη διαρροή της πρότασης της Τουρκίας για την ασφάλεια και τις δηλώσεις του ΥΠΕΞ της χώρας για «όνειρο» αναφερόμενος σε λύση χωρίς εγγυήσεις και στρατό, προέκυψε η νέα κάθοδος του ΓΓ των ΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες την Πέμπτη. Κάτι που προέκυψε μετά από απόψεις ε/κ πηγών σύμφωνα με τις οποίες για να κατέλθει ο επικεφαλής των ΗΕ θα πρέπει να σημειωθεί πρόοδος. Άρα η παρουσία του αναμένεται να ξεκλειδώσει τη συνέχεια κυρίως γύρω από την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.
Αυτό που επί της ουσίας επανέλαβε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης κατά την έξοδό του το βράδυ από το χώρο της διαπραγμάτευσης, παρά την αντίθετη ρητορική για «τελική» διαπραγμάτευση. Όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά ακόμη και με την κάθοδο Γκουτιέρες.
Ακόμη και αυτό του αδιεξόδου. Η ε/κ πλευρά επιμένει σε πρόοδο για ασφάλεια εγγυήσεις μετά και την πρόταση που κατατέθηκε και από την ελληνική πλευρά, την ώρα που δεν εχει σημειωθεί πρόοδος και ακούγονται και δηλώσεις που μόνο ικανοποίηση δεν φέρνουν. Όπως η επανάληψη μεταξύ άλλων του ΥΠΕΞ της Τουρκίας για το ότι είναι όνειρο μια πιθανή λύση χωρίς εγγυήσεις και στρατεύματα, ότι η Τουρκία δεν βρίσκεται στο Κρανς Μοντάνα για να ικανοποιήσει την άλλη πλευρά και ότι είναι θρασύδειλη η πρόταση που ακούστηκε και από τον Κύπριο Πρόεδρο για πρόοδο μέσα στα πλαίσια που έθεσε με την κάθοδό του ο ΓΓ των ΗΕ. Το οποίο παρουσιάζει σήμερα η «Κ».
Στο ερώτημα λοιπόν εφόσον δεν έχει καταγραφεί πρόοδος γιατί κατέρχεται ο Αντόνιο Γκουτιέρες η απάντηση είναι και από πηγές πως «πείστηκε» από τον ειδικό σύμβουλο για το κυπριακό Έσπεν Έιντε πως υπάρχει έδαφος για λύση. Τo αν είναι πράγματι έτσι ή όχι θα διαφανεί σύντομα.
Την Πέμπτη, λοιπόν, αντί να πάει στη Γερμανία ο επικεφαλής του ΟΗΕ για τη σύνοδο G20 θα βρεθεί στο Κρανς Μοντάνα. Στο ενδιάμεσο, αναφορικα με το πλαίσιο προτάσεων που έθεσε, ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας μίλησε με τον Αντόνιο Γκουτιέρες και του τόνισε πως δεν συμφωνεί με το πρώτο σημείο στο παρακάτω πλαίσιο που ο τελευταίος έθεσε. Το οποίο δεν είναι νομικό κείμενο ούτε και δεσμευτικό αλλά αποτελεί την άποψη του ΓΓ των ΗΕ και παρουσιάζεται ως σύνοψη.
Ένα προς ένα τα σημεία
Κεφάλαιο ασφάλειας: Ο ΓΓ των ΗΕ πιστεύει ότι πρέπει να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε ότι στην Κύπρο χρειάζεται ένα νέο σύστημα ασφάλειας και όχι το υφιστάμενο. Πιστεύει επίσης πως θα πρέπει να τερματιστεί το δικαίωμα παρέμβασης και η συνθήκη εγγυήσεως. Το νέο σύστημα μπορεί να είναι ένα «solid system of assurances where all Cypriots feel secure», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο. Χρειάζεται επίσης ένας γρήγορος μηχανισμός εφαρμογής που να περιλαμβάνει και εξωτερικά από την Κύπρο χαρακτηριστικά. (ίσως τα ΗΕ).
«Οι σημερινοί εγγυητές δεν μπορούν να εφαρμόζουν και να ελέγχουν τον εαυτό τους», ανέφερε ο ΓΓ στα συμπεράσματα του. Η δεύτερη ιδέα Γκουτιέρες αφορά τα στρατεύματα. Να υπάρξει τονίζει ο δραστική μείωση από την πρώτη μέρα σε αριθμούς που να είναι εφάμιλλοι αυτών που υπήρχαν στην παλιά συνθήκη συμμαχίας. Υπάρχει δε μια διαφωνία για ρήτρα επανεξέτασης/τερματισμού. Αυτό πρέπει να συζητηθεί σε υψηλότερο επίπεδο, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του ΓΓ ενώ τονίζει πως την ίδια στιγμή πρέπει να δούμε λεπτομέρειες αποχώρησης, καταμέτρηση οπλισμού κτλ. Θέση που είναι και της Ελλάδας.
Για το εδαφικό: η σύνοψη των όσων είπε ο κ. Γκουτιέρες τόνιζε με την προτροπή όπως η τ/κ πλευρά να προσαρμόσει το χάρτη που κατέθεσε και να αντιμετωπίζει ανησυχίες που εκφράστηκαν από την ε/κ πλευρά που αφορούν τοπικές ιδιαιτερότητες. Σημείο στο οποίο ο ΠτΔ αντέδρασε, με πηγές να αναφέρουν πως δεν είναι μόνο η Μόρφου εδαφικό.
Περιουσιακό: Από όσα άκουσα, είπε ο ΓΓ των ΗΕ πρέπει να υπάρχουν δυο αρχές. Το καθεστώς που θα διέπει τις περιουσίες υπό εδαφική αναπροσαρμογή, που θα επιστραφούν και οι περιουσίες που θα μείνουν υπό τ/κ διοίκηση. Στις περιοχές που θα επιστραφούν, να συμφωνηθούν κριτήρια που ο νόμιμος ιδιοκτήτης να έχει προνόμια, κάτι που θα εξαρτάται από άλλα δεδομένα (αν μια περιουσία την πούλησε κάποιος σε ποιον πουλήθηκε κτλ αν είναι Άγγλος ή άλλης εθνικότητας).
Ισότιμη μεταχείριση: Όσο αναφορά τη μόνιμη παραμονή Τούρκων υπηκόων στην Κύπρο να είναι ακριβοδίκαιο (equitable quota). με τους Ελλαδίτες στην Κύπρο. Της ε/κ πλευράς θέση είναι το 4:1 Περισσότερη συζήτηση χρειάζεται, λέει ο ΓΓ των ΗΕ για το τι είναι «ακριβοδίκαιο» στο θέμα απόκτησης μόνιμης διαμονής.
Το θέμα αποτελεσματικής συμμετοχής: Σε σχέση με το αίτημα της τ/κ πλευράς για θετική ψήφο καθώς επίσης και άλλα στοιχεία του κεφαλαίου διακυβέρνησης, όπως η εκ περιτροπής, πρέπει επίσης να συζητηθούν.
Ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα
Ο ΓΓ των ΗΕ θεωρεί πως τα προαναφερόμενα είναι τα πιο σημαντικά θέματα και έκανε την παρουσίαση αυτή, ενώ στο μεσοδιάστημα δεν έχει παρατηρηθεί πρόοδος σε κάποιο από αυτά τα ζητήματα, με πρώτιστο ασφάλεια-εγγυήσεις. Κι εφόσον το πλαίσιο Γκουτιέρες δεν είναι δεσμευτικό, δεν είναι υποχρεωμένη η Τουρκική πλευρά να το δεχτεί, εξού και αντιδρά στο πρώτο σημείο και ξεφεύγει η πρότασή τους από αυτό το σημείο. Στα υπόλοιπα σημεία δεν υπήρχαν αντιδράσεις, όπως λένε και ε/κ πηγές, όταν το βασικό σημείο διαφωνίας είναι το δικαίωμα παρέμβασης και της συνθήκης εγγυήσεων, κάτι που έθιξε και ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας προς τον Αντόνιο Γκουτιέρες.
Την ίδια ώρα, όπως φάνηκε και χθες, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και το επικοινωνιακό παιχνίδι από τα ΗΕ και την Τουρκία που φαίνεται να έπαιξε και το δικό του ρόλο στην κάθοδο Γκουτιέρες, πέραν του αν και η ε/κ πλευρά είχε σχηματίσει την εντύπωση πως αυτή θα λειτουργούσε θετικά. Σύμφωνα με πληροφορίες πάντως, ο Μεβλουτ Τσαβούσογλου ήταν έξω φρενών με τη συγκεκριμένη σύνοψη, βάσει του πρώτου σημείου, και είχε ανάλογο διάλογο με τον Έσπεν Έιντε.
Από την πρώτη μέρα που γίνονται συνομιλίες στο Κρανς Μοντάνα, δεν υπάρχει πρόοδος σε κανένα, εφόσον η ε/κ πλευρά δεν συζητά κανένα θέμα επί της ουσίας αν δεν υπάρξει πρόοδος στην ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Σε ερώτηση τι συζήτηση γίνεται όλο αυτό το διάστημα, η απάντηση από πηγές στρέφεται γύρω από τη διαδικασία και την επανάληψη θέσεων. Είναι ενδεικτικό πως η ε/κ πλευρά δεν έχει βάλει τίποτα παραπάνω στο τρίπτυχο που ζητήθηκε από τα ΗΕ, πέραν της πρότασης του Προέδρου της Δημοκρατίας για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.
«Στα έξι κεφάλαια τα τέσσερα είναι σχεδόν τελειωμένα, και πρέπει να παρατηρηθεί πρόοδος στο θέμα ασφάλεια εγγυήσεις για να πάμε παρακάτω» λένε ε/κ πηγές.
