ΚΥΠΕ
Πρόταση για έναν νέο, βελτιωμένο μηχανισμό πολιτικής προστασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρουσίασε σήμερα ο αρμόδιος Επίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης, στις Βρυξέλλες, μετά από την σχετική εντολή που του είχε αναθέσει ο Πρόεδρος Γιούνκερ και έπειτα από τη χθεσινή έγκριση που έλαβε από το Κολέγιο των Επιτρόπων.
Σύμφωνα με τον Επίτροπο, το νέο φιλόδοξο σχέδιο για την ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να αντιμετωπίζει αποτελεσματικότερα τις φυσικές καταστροφές, προβλέπει τη δημιουργία ενός μηχανισμού που θα ονομάζεται "rescEU" και θα διαχειρίζεται ένα σύνολο επιχειρησιακών μέσων και δυνατοτήτων πολιτικής προστασίας, αλλά και ένα σύστημα πρόληψης και ετοιμότητας της ΕΕ, το οποίο θα εξασφαλίζει την ύπαρξη ισχυρότερων εθνικών στρατηγικών πρόληψης, καθώς και στενότερη συνεργασία και συνδέσμους με άλλες πολιτικές της ΕΕ που άπτονται της πρόληψης καταστροφών.
Αναλυτικά, η πρόταση Στυλιανίδη που έλαβε την έγκριση του Κολεγίου και μπαίνει τώρα σε διαβούλευση με τα Κράτη Μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προβλέπει, αφενός τη δημιουργία "ικανότητας αντιμετώπισης", στα πρότυπα της κοινής συνοριοφυλακής της ΕΕ, (το rescEU) και ένα μηχανισμό "ετοιμότητας και πρόληψη απέναντι σε καταστροφές"¨.
Η πρόταση περιλαμβάνει τα εξής χαρακτηριστικά:
-Η ΕΕ θα διαθέτει ένα σύνολο δυνατοτήτων και επιχειρησιακών μέσων πολιτικής προστασίας, το οποίο θα διαχειρίζεται η ΕΕ προκειμένου να βοηθά τα κράτη μέλη να αντιμετωπίζουν τις καταστροφές, όταν δυνατότητες και μέσα σε εθνικό επίπεδο δεν επαρκούν.
-Το rescEU θα περιλαμβάνει μέσα για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, πλημμυρών, σεισμών και επιδημιών και θα συμπληρώνει τις εθνικές ικανότητες και μέσα.
-Παράλληλα, το rescEU θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τις υφιστάμενες εθνικές τους ικανότητες και μέσα χρηματοδοτώντας κόστη προσαρμογής, επισκευής, μεταφοράς και λειτουργίας αυτών.
-Τα εν λόγω μέσα θα αποτελέσουν μέρος μιας κοινής δεξαμενής δυνατοτήτων και επιχειρησιακών μέσων αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής "Εθελοντικής Δεξαμενής" Πολιτικής Προστασίας και θα διατίθενται για επιχειρησιακή ανάπτυξη σε περιπτώσεις καταστροφών.
-Βάσει της πρότασης, θα ζητηθεί από τα κράτη μέλη να μοιραστούν τις εθνικές τους στρατηγικές πρόληψης, προκειμένου να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν συλλογικά ενδεχόμενα κενά.
Η Κομισιόν τονίζει ότι η πρόταση ενισχύει τη συνεργασία και τη συνοχή με τις ισχύουσες πολιτικές της ΕΕ που αφορούν στην πρόληψη και την ετοιμότητα.
-Επιπλέον προβλέπεται ότι πρόσθετα μέτρα θα ληφθούν για την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών προκειμένου να μειωθούν οι καθυστερήσεις στην επιχειρησιακή ανάπτυξη της απαιτούμενης βοήθειας.
«Το υφιστάμενο σύστημα έφτασε στα όριά του»
"Οι τραγωδίες που ζήσαμε το περασμένο καλοκαίρι και τα τελευταία έτη έχουν δείξει ότι το υφιστάμενο σύστημα αντιμετώπισης καταστροφών, με την υπάρχουσα εθελοντική του δομή, έφτασε στα όριά του. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε έχουν εξελιχθεί, το ίδιο πρέπει να κάνουμε κι εμείς. Είναι θέμα αλληλεγγύης και κοινής ευθύνης σε όλα τα επίπεδα. Αυτό περιμένουν οι Ευρωπαίοι πολίτες από εμάς. Ως εκ τούτου απευθύνομαι στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τους καλώ να υιοθετήσουν την πρότασή μας", δήλωσε ο Χρήστος Στυλιανίδης, αρμόδιος Επίτροπος για την Ανθρωπιστική Βοήθεια και τη Διαχείριση Κρίσεων.
Γιούνκερ: Η Ευρώπη δεν μπορεί να μένει άπραγη
Παρομοίως ο Πρόεδρος Γιούνκερ σε γραπτό του μήνυμα ανέφερε για την πρόταση Στυλιανίδη: "Η Ευρώπη δεν μπορεί να μένει άπραγη όταν τα κράτη μέλη μας πλήττονται από φυσικές καταστροφές και χρειάζονται βοήθεια. Δεν υπάρχει χώρα στην Ευρώπη που να παραμένει ανεπηρέαστη από φυσικές καταστροφές, οι οποίες τείνουν να καταστούν μια `νέα κανονικότητα`. Όταν μια φυσική καταστροφή λαμβάνει χώρα, θέλω η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι σε θέση να προσφέρει περισσότερα από απλά συλλυπητήρια. Μέλημά μου είναι να δούμε την Ευρώπη σε ταχύτερη δράση και καλύτερα προετοιμασμένη από πριν, βοηθώντας τα κράτη μέλη μας από την πρώτη γραμμή", αναφέρει ο Πρόεδρος της Κομισιόν.
Πως θα λειτουργεί ο νέος μηχανισμός:
1) Ένα κράτος μέλος αποφασίζει να ενεργοποιήσει τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ για να ζητήσει στήριξη (όπως και άλλες χώρες και διεθνείς οργανισμοί). Η Κομισιόν δεν μπορεί να ενεργοποιήσει η ίδια τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας.
2) Το Κέντρο Αντιμετώπισης και Συντονισμού Έκτακτης Ανάγκης της Κομισιόν, που εδρεύει στις Βρυξέλλες, παρακολουθεί και διαχειρίζεται ένα σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών το οποίο χρησιμοποιούν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ για την υποβολή αιτημάτων συνδρομής και διευκρινίζουν ποια βοήθεια χρειάζονται. Αμέσως μόλις ληφθεί αίτηση συνδρομής, όλα τα συμμετέχοντα κράτη στο μηχανισμό ειδοποιούνται για το αίτημα.
3) Όταν οι ικανότητες της ευρωπαϊκής ομάδας πολιτικής προστασίας είναι ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν μια καταστροφή, η Κομισιόν θα μπορούσε να αποφασίσει να χρησιμοποιήσει τις δικές της δυνατότητες μέσω του "rescEU" για να στηρίξει τις ενέργειες των κρατών μελών. Τέτοιες δυνατότητες θα ανήκουν στους τέσσερις τομείς δράσης. πυροσβεστικά αεροσκάφη, εξοπλισμό άντλησης υψηλής χωρητικότητας για πλημμύρες, ικανότητες αστικής αναζήτησης και διάσωσης, καθώς και τοπική νοσοκομειακή περίθαλψη και ιατρική βοήθεια έκτακτης ανάγκης.
4) Μόλις προσδιοριστεί η απαιτούμενη υποστήριξη, θα αποσταλεί στην πληγείσα χώρα. Η Κομισιόν διατηρεί τον επιχειρησιακό έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων της. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, η πληγείσα χώρα εξασφαλίζει ότι οι δραστηριότητες που αφορούν την ικανότητα rescEU εκτελούνται σύμφωνα με την επιχειρησιακή ανάπτυξη που συμφωνήθηκε με την Κομισιόν.
Η Κομισιόν και ο Επίτροπος Στυλιανίδης που παρουσίασε την πρόταση σημειώνουν πως μέχρι σήμερα, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ βασίζεται σε ένα εθελοντικό σύστημα, μέσω του οποίου η ΕΕ συντονίζει τις εθελοντικές συνδρομές των συμμετεχόντων κρατών ώστε να χρησιμοποιηθούν στη χώρα που έχει ζητήσει βοήθεια. Οι εκάστοτε συνδρομές συντονίζονται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης που εδρεύει στις Βρυξέλλες.
Όμως τα τελευταία χρόνια, η ικανότητα των κρατών μελών να αλληλοβοηθούνται δοκιμάζεται λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών και άλλων φαινομένων, ιδίως όταν πολλά κράτη μέλη καλούνται να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα παρόμοιες καταστροφές.
Στις περιπτώσεις όπου υπάρχει περιορισμένη ή και μηδαμινή διαθεσιμότητα απαραίτητων μέσων, η ΕΕ δεν διαθέτει τα κατάλληλα αποθέματα μέσων και ικανοτήτων προκειμένου να συνδράμει τα πληγέντα κράτη μέλη.
Aπό όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ
Σημειώνεται ότι από την ίδρυσή του το 2001, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ έχει χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση πάνω από 400 καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και έχει λάβει περισσότερες από 250 εκκλήσεις για βοήθεια. Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ μπορεί να ενεργοποιηθεί για την αντιμετώπιση ανθρωπογενών και φυσικών καταστροφών, ενώ παράλληλα ενισχύει την ετοιμότητα και την πρόληψή τους.
Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ απαρτίζεται από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ καθώς και άλλα συμμετέχοντα κράτη εκτός ΕΕ, ειδικότερα την Ισλανδία, τη Νορβηγία, τη Σερβία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το Μαυροβούνιο και την Τουρκία. Το rescEU θα καλύπτει και τα εν λόγω συμμετέχοντα κράτη ως ένδειξη της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
Kοινοτική συγχρηματοδότηση
H Κομισιόν διευκρινίζει ότι στα πλαίσια της πρότασης τα κράτη μέλη θα λάβουν σημαντική κοινοτική συγχρηματοδότηση ύψους 75% για την αναβάθμιση των εθνικών δυνατοτήτων τους. Αυτή θα γίνει έπειτα μέρος της ευρωπαϊκής ομάδας πολιτικής προστασίας και θα διατεθούν για την αντιμετώπιση καταστροφών.
Σύμφωνα με την πρόταση, εάν απαιτούνται μέσα για την αντιμετώπιση καταστροφών σε κάποιο κράτος μέλος, η ΕΕ θα συγχρηματοδοτήσει το κόστος που συνεπάγεται η ανάπτυξη περιουσιακών στοιχείων που αποτελούν μέρος της ευρωπαϊκής ομάδας πολιτικής προστασίας.
Η συγχρηματοδότηση της ΕΕ για περιουσιακά στοιχεία τα οποία τα κράτη μέλη διαθέτουν στην ευρωπαϊκή ομάδα πολιτικής προστασίας θα ανέλθει στο 75% του λειτουργικού κόστους όταν χρησιμοποιείται εντός της ΕΕ ή ενός συμμετέχοντος κράτους.
Επί του παρόντος, ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτεί μόνο ένα μέρος του κόστους μεταφοράς, αλλά όχι το λειτουργικό κόστος. Ωστόσο, στην πλειονότητα των πράξεων, η μετάβαση από το Α στο Β δεν είναι το ακριβό μέρος της επιχείρησης. Το λειτουργικό κόστος είναι πολύ υψηλότερο από το κόστος μεταφοράς. Για παράδειγμα, η Κομισιόν αναφέρει ότι το κόστος μεταφοράς ενός μεγάλου νοσοκομείου πεδίου είναι μόνο ένα κλάσμα των λειτουργικών εξόδων του, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 6 εκατ. ευρώ ανά μήνα. Η πτήση ενός αεροπλάνου από τη Γαλλία στην Πορτογαλία είναι επίσης φθηνή σε σύγκριση με το κόστος εκμετάλλευσης εκεί για αρκετές ημέρες.
Επιπλέον, το "δίκτυο γνώσεων" της ΕΕ για την πολιτική προστασία που θα δημιουργηθεί για να υποστηρίξει όλους τους παράγοντες πολιτικής προστασίας στην Ευρώπη, θα επιτρέψει σε όλους τους παράγοντες αντίδρασης σε καταστροφές να παραμείνουν ενημερωμένοι και να μιλούν "την ίδια τεχνική γλώσσα".
Η Κομισιόν θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να διασφαλίσει ότι οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται με τα διαρθρωτικά ταμεία είναι "αποτελεσματικές σε σχέση με τις καταστροφές". Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να λάβουν υπόψη τις αξιολογήσεις κινδύνου που παρέχουν τα κράτη μέλη. Επιπλέον, η Κομισιόν θα είναι σε θέση να ζητήσει εθνικά σχέδια διαχείρισης της επικινδυνότητας και ετοιμότητας, να παρακολουθήσει την εφαρμογή τους και να διατυπώσει συστάσεις σχετικά με τις εθνικές επενδύσεις πρόληψης και ετοιμότητας. Μακροπρόθεσμα, αυτός είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να βοηθηθούν τα κράτη μέλη στη μείωση των απωλειών και στην αύξηση της ικανότητάς τους να προλαμβάνουν, να προετοιμάζονται και να αντιμετωπίζουν καταστροφές.
