ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Πώς οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας επηρεάζουν αυτές ΗΠΑ-Κύπρου

Πλησιάζει η στιγμή επισημοποίησης της αναβαθμισμένης αμυντικής σχέσης Ουάσιγκτον – Λευκωσίας

Του Αποστόλη Ζουπανιώτη

Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων μεταξύ ανωτέρων αξιωματούχων των ΗΠΑ και της Τουρκίας, για την εξεύρεση λύσης στο ζήτημα της αποφυλάκισης του πάστορα Μπράνσον και αμερικανών υπαλλήλων (με διπλή υπηκοότητα) της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής, η σχέση μεταξύ των δύο χωρών είναι δύσκολο να επιστρέψει στα παλιά επίπεδα. Η εκτίμηση αυτή πολιτικών αναλυτών της Ουάσιγκτον εκφράζει απόψεις Αμερικανών αξιωματούχων που ασχολούνται με τα αμερικανοτουρκικά και παρακολουθούν με ανησυχία την επιδείνωση των σχέσεων των δύο χωρών.

Επί προσωπικού

Ένα πρώτο στοιχείο αφορά την οργή που έχει προκαλέσει στον ίδιο τον Πρόεδρο Τραμπ η στάση του Τούρκου ομολόγου του Ταγίπ Ερντογάν. Μετά τη συνομιλία που είχαν οι δύο άνδρες στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ και τις επικοινωνίες που ακολούθησαν, ο Αμερικανός Πρόεδρος πείσθηκε πως θα απελευθερωνόταν ο πάστορας Μπράνσον. Μάλιστα, είχε ενημερώσει σχετικά και τον δικηγόρο του Μπράνσον (που είναι και προσωπικός δικηγόρος του Τραμπ) και ευαγγελιστές υποστηρικτές του. Όταν οι Τούρκοι άρχισαν να μιλούν για «παρεξήγηση», ο Αμερικανός Πρόεδρος εξοργίσθηκε και μόνον έπειτα από μεγάλες προσπάθειες του συμβούλου εθνικής ασφαλείας Τζον Μπόλτον περιορίστηκε στις κυρώσεις σε βάρος των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών. Είναι επίσης ενδιαφέρον πως Αμερικανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Ταγίπ Ερντογάν «παραπλάνησε» τον Ντόναλντ Τραμπ.

Τα γεωστρατηγικά Το δεύτερο στοιχείο αφορά την έντονη αίσθηση που υπάρχει πλέον στην Ουάσιγκτον, ότι η Τουρκία απομακρύνεται σταθερά και με γοργά βήματα από τη Δύση και δεν αποτελεί αξιόπιστη σύμμαχο των ΗΠΑ. Εδώ και μήνες βρίσκεται σε εξέλιξη αξιολόγηση του όλου γεωστρατηγικού χάρτη της περιοχής και του ρόλου όλων των χωρών. Η αξιολόγηση δεν έχει ολοκληρωθεί, ωστόσο η άποψη του Ισραήλ – ότι η Τουρκία έχει οριστικά χαθεί για τη Δύση – βρίσκει πλέον υποστηρικτές και εντός της αμερικανικής κυβέρνησης, ενώ με αυτή συντάσσεται η μεγάλη πλειοψηφία των μελών και των δύο σωμάτων του Κογκρέσου. Βέβαια, το Πεντάγωνο κι ο επικεφαλής του Τζέιμς Μάτις θεωρούν ότι είναι δυνατόν η Άγκυρα να παραμείνει στη συμμαχία και ευνοεί διεύρυνση των συνομιλιών με την τουρκική κυβέρνηση για την αναζήτηση κοινού εδάφους. Παρά το αρνητικό κλίμα στο Κογκρέσο, υπάρχουν ακόμη μέλη της Γερουσίας με σημαντική επιρροή στο ρεπουμπλικανικό κόμμα, οι οποίοι ζητούν από Λευκό Οίκο και Στέιτ Ντιπάρτμεντ να μην πιέζουν την Τουρκία, γιατί αυτό «ζημιώνει τα αμερικανικά συμφέροντα».

Το ερώτημα είναι ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στη διαδικασία που έχει πλέον πάρει τη δική της δυναμική και είναι δύσκολο να αντιστραφεί, για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία αν προχωρήσει στην προμήθεια των ρωσικών πυραύλων S400. Βέβαια, μία διευθέτηση της υπόθεσης του πάστορα Μπράνσον θα βοηθούσε στην αποκλιμάκωση και θα έδινε παράταση χρόνου, αφού η παράδοση των αεροσκαφών F-35 δεν είναι άμεση. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης του γεωστρατηγικού χάρτη της περιοχής μελετούνται και εναλλακτικές επιλογές για τη βάση του Ιντσιρλίκ. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι όποιες μελέτες γίνονται για προληπτικούς λόγους και κυρίως για την περίπτωση που η Άγκυρα ζητήσει από τους Αμερικανούς να φύγουν. Δηλαδή ακόμη δεν τίθεται από τις ΗΠΑ θέμα να αποσυρθούν μόνοι τους.

Κύπρος – Ελλάδα

Οι Αμερικανοί έχουν δημόσια εκφραστεί υποστηρικτικά στις τριμερείς συνεργασίες της Ελλάδας και της Κύπρου με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και άλλες χώρες της περιοχής και δεν αποκλείουν στο πλαίσιο της αξιολόγησης και δική τους εμπλοκή. Ταυτόχρονα φαίνεται ότι πλησιάζει η στιγμή της επισημοποίησης της αναβαθμισμένης αμυντικής σχέσης ΗΠΑ – Κύπρου.

Η Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει πώς αυτό θα γίνει. Για παράδειγμα, μπορεί να υπογραφεί μνημόνιο μεταξύ των δύο χωρών που να μιλάει για στρατηγική εταιρική σχέση, όμως δεν μπορεί η Κύπρος να αναβαθμιστεί στο καθεστώς του συμμάχου. Ένα δεύτερο ζήτημα είναι η άρση του εμπάργκο όπλων σε βάρος της Κύπρου, που έχει σημαντική υποστήριξη στο Κογκρέσο. Ένας απλός τρόπος – υποστηρίζουν κάποιοι στην Ουάσιγκτον – είναι με προεδρικό διάταγμα, ωστόσο, το θέμα εξετάζεται κυρίως στις νομικές του πτυχές.

Σε όλες αυτές τις κινήσεις, κάποιοι αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης δίνουν και τη διάσταση της αποστολής μηνυμάτων προς την Τουρκία. Και παρά το γεγονός ότι αυτό φαίνεται να ικανοποιεί παράγοντες του Ελληνοαμερικανικού Λόμπι και πιθανόν την ίδια τη Λευκωσία, περικλείει και τον κίνδυνο του παγώματος των κινήσεων αυτών, αν ξεπεραστούν τα προβλήματα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Ωστόσο, υπάρχουν Αμερικανοί αξιωματούχοι οι οποίοι υποστηρίζουν ανοιχτά ότι ήταν λάθος όλα αυτά τα χρόνια που οι ΗΠΑ κάθε φορά που ετίθετο θέμα αναβάθμισης των σχέσεων με τη Λευκωσία, έβαζαν μπροστά το «τι θα πει η Άγκυρα». Πάντως, παράλληλα με την προωθούμενη αναβάθμιση, από μέρους των Αμερικανών τίθεται και το θέμα των σχέσεων με τη Ρωσία, ιδίως με αιχμή τους Ρώσους ολιγάρχες. Σύμφωνα, μάλιστα, με πληροφορίες, το θέμα εγείρει σε επαφές της με πολιτικούς αρχηγούς η Αμερικανίδα πρέσβειρα Κάθλιν Ντόχερτι, ενώ ακούγεται ότι έχει δοθεί στην κυπριακή κυβέρνηση και κατάλογος με ονόματα.

Διγλωσσία στο Κυπριακό

Εκεί που τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα είναι η στάση των Αμερικανών στο Κυπριακό. Από τη μία, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι απαισιόδοξο για τις προοπτικές επανάληψης των διαπραγματεύσεων και δεν έχει ιδιαίτερη εμπιστοσύνη ούτε στον Ακιντζί (τον θεωρούν λίγο πολύ ανίσχυρο) ούτε στην Άγκυρα. Ωστόσο, ξεκαθαρίζει πως οι προσπάθειες για επανάληψη των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να συνεχιστούν. Η στάση αυτή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν συνάδει με το «ρεσιτάλ» που έδωσε στη διάρκεια των διαβουλεύσεων για την υιοθέτηση του ψηφίσματος για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η Αμερικανίδα μόνιμη αντιπρόσωπος, Νίκι Χέιλι. Εκτιμάται ότι θα υπάρξουν στο επόμενο διάστημα προσπάθειες της Λευκωσίας για να αναδειχθεί αυτό το «παράδοξο» και να ξεκαθαριστεί ποια είναι η επίσημη γραμμή της Ουάσιγκτον, αφού έτσι όπως κλιμακώθηκαν τα πράγματα με το ψήφισμα του Σ.Α., το επόμενο σε έξι μήνες θα είναι «δύσκολο».

Πιέζουν οι ΗΠΑ ασχέτως Κυπριακού

Η έκθεση της 15ης Οκτωβρίου 2018 για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ είναι δίκοπο μαχαίρι για την ε/κ πλευρά, καθώς θεωρείται βέβαιη η συμπερίληψη στο επόμενο ψήφισμα άμεσης διασύνδεσης της πολιτικής διαδικασίας με μία στρατηγική εξόδου της Ειρηνευτικής Δύναμης από την Κύπρο. Ήταν υπό την πίεση των ΗΠΑ που το Συμβούλιο Ασφαλείας δημιούργησε ένα ασφυκτικό πλαίσιο για το Κυπριακό, στην διάρκεια της διαδικασίας υιοθέτησης του ψηφίσματος για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Συναφώς στις 15 Οκτωβρίου θα πρέπει να υποβληθεί έκθεση από τον γ.γ. για την αποστολή των καλών του υπηρεσιών, καθώς και για τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων της Τζέιν Χολ Λουτ.

Πλησιάζει η στιγμή της επισημοποίησης της αναβαθμισμένης αμυντικής σχέσης ΗΠΑ – Κύπρου αν και η Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει πώς αυτό θα γίνει.

Μέχρι τις 10 Ιανουαρίου θα υπάρξει έκθεση για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην οποία επίσης ζητείται ενημέρωση για την εφαρμογή Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει κάποια στιγμή να ξεκινήσουν διαβουλεύσεις της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ για ΜΟΕ, τα οποία έχουν παγώσει εδώ και καιρό. Αν και είναι σαφές πως η στάση των ΗΠΑ στο θέμα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν σχετίζεται με το Κυπριακό αλλά τη γενικότερη στάση της Ουάσιγκτον στο ζήτημα των ειρηνευτικών επιχειρήσεων και τον προσωπικό ρόλο της πρέσβεως Νίκι Χέιλι, υπάρχει ένα παράδοξο που προβληματίζει τους αναλυτές του Κυπριακού: «Πώς είναι δυνατόν, από τη μία να αναβαθμίζεται η Κύπρος ως στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ κι από την άλλη να ασκούνται τέτοιες ισχυρές πιέσεις με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ;».Στο ερώτημα αυτό δεν υπάρχει απάντηση, ωστόσο, η Λευκωσία αναμένει σύντομα περαιτέρω ενίσχυση των διμερών σχέσεων ΗΠΑ – Κύπρου. Το αν αυτές έχουν επιπτώσεις και στην αμερικανική στάση για το Κυπριακό στο Σ.Α., παραμένει άγνωστο. Εκείνο που μένει να δούμε μετά την κορύφωση της κρίσης ΗΠΑ-Τουρκίας είναι αν η Άγκυρα βάλει στο παιχνίδι τη Βάση του Ιντσιρλίκ. Τότε αυτό θα αλλάξει ολόκληρο το γεωστρατηγικό παιγνίδι στην περιοχή, καθιστώντας και το κυπριακό κομμάτι του.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Πολιτική: Τελευταία Ενημέρωση

Η εμπλοκή του μητροπολίτη Ησαΐα, η αμηχανία των κομμάτων και ο περίεργος ρόλος του Χρίστου Χρίστου
Της Μαρίνας Οικονομίδου
 |  ΠΟΛΙΤΙΚΗ