Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Το δουκάτον έξαζεν τον καιρόν εκείνον ονομίσματα γʹ/ιβʹ και πολλές φορές παρκάτω δύο τρία καρτζά. Το γρόσιν το αργυρόν έξαζεν καρτζά κδʹ, και οτόσον ασήμιν έχουν τα καρτζά τα κδʹ, όσον βαρεί το γρόσιν το αργυρόν». Έτσι περιγράφει ο Λεόντιος Μαχαιράς την αξία του χρυσού δουκάτου στο Βασίλειο της Κύπρου την περίοδο του Ούγου Δ΄ (1324 – 1358). Στο Βασίλειο καθ’ όλη τη διάρκειά του κόπηκαν χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα τα οποία στη μία όψη τους είχαν τον βασιλιά και στην άλλη διάφορες παραστάσεις, όπως τον θυρεό του Βασιλείου, τον Σταυρό της Ιερουσαλήμ ή τον Λέοντα της Κύπρου. Το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου κατέχει ίσως τη μεγαλύτερη συλλογή νομισμάτων που πλέον έχουν συγκεντρωθεί στην ψηφιακή βιβλιοθήκη των Μεσαιωνικών Νομισμάτων η οποία αναπτύχθηκε και υποστηρίχθηκε τεχνολογικά από τη «Διόπτρα», την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Κυπριακού Πολιτισμού «Εντμέ Λεβέντη» του Ινστιτούτου Κύπρου.
Πολιτισμός και τεχνολογία
Το μουσείο έχει αναπτύξει πλούσια δραστηριότητα με έμφαση στη διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και διαλέξεων, την παραγωγή πολυμεσικών εφαρμογών και εκδόσεων με θέμα την ιστορία της νομισματοκοπίας. Η συλλογή του έχει συνδεθεί με διεθνή ερευνητικά προγράμματα μέσω διαδικτύου και έχει καταστεί προσβάσιμη στο ευρύ κοινό μέσα από την ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Ιδρύματος (www.boccf.org). Μία πρώτη ξενάγηση στις συλλογές του Μουσείου μπορεί να γίνει διαδικτυακά. Ωστόσο, στους χώρους του Μουσείου έχουν τοποθετηθεί οθόνες αφής ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να έχουν βιωματική εμπειρία και πρόσβαση σε διαδραστικές πολυμεσικές εφαρμογές, όπως είναι η «Από το ήλεκτρον στο ευρώ. Ένα ταξίδι στην ιστορία του νομίσματος».
Στο πλαίσιο της συνεχούς αναβάθμισης του Μουσείου εντάσσεται και η συνεργασία με το Ινστιτούτο Κύπρου που ολοκληρώθηκε το 2016 και περιλάμβανε τη δημιουργία ψηφιακής βιβλιοθήκης για τα μεσαιωνικά νομίσματα της Κύπρου (12ου - 16ου αιώνα). Στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη έχει ενσωματωθεί το σύνολο της ψηφιακής καταγραφής των μεσαιωνικών νομισμάτων της συλλογής του Πολιτιστικού με την τεχνολογία Reflectance Transformation Imaging (RTI) και με πολύ υψηλής ανάλυσης εστίαση στο νόμισμα (high-resolution super-zoom). Επιπλέον, η βιβλιοθήκη έχει εμπλουτιστεί με πληροφοριακό υλικό, εικόνες και κείμενα σχετικά με τα μεσαιωνικά νομίσματα της συλλογής του Ιδρύματος. Η ψηφιακή πλατφόρμα της βιβλιοθήκης στηρίχθηκε στην ευρύτερη ψηφιακή δομή της Ψηφιακής Βάσης Δεδομένων για τον Κυπριακό Πολιτισμό «Διόπτρα».
Η ψηφιακή βιβλιοθήκη (www.numismatics-medieval.dioptra.cyi.ac.cy) προσφέρει τη δυνατότητα διαδραστικής εξερεύνησης των νομισμάτων της συλλογής εφαρμόζοντας εξειδικευμένες τεχνολογίες φωτογράφισης και υψηλής ανάλυσης που δίνουν μοναδικές δυνατότητες ψηφιακής επεξεργασίας και ανάλυσης του υλικού. Ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει τις πληροφορίες που χρειάζεται για περίπου 100 νομίσματα της φραγκικής και ενετικής εποχής. Η αναζήτηση μπορεί να γίνει με το όνομα του βασιλιά ή του βενετού επικεφαλής στη νήσο, ανά περίοδο, ανά νομισματοκοπείο, με το όνομα του νομίσματος (γρόσι, βυζάντιο, σιζίνι κ.ά.), αλλά και με βάση το υλικό που χρησιμοποιήθηκε. Σε κάθε εγγραφή εκτός από την εξαιρετικής ποιότητας εικόνα, διατίθενται και χρήσιμες συγκεντρωτικές πληροφορίες για το προς αναζήτηση νόμισμα.
Η κυπριακή νομισματοκοπία
Αμέσως μετά την ίδρυση του Πολιτιστικού Ιδρύματος το 1984, η Τράπεζα Κύπρου κληροδότησε στο Ίδρυμα και μια μικρή συλλογή αρχαίων και μεσαιωνικών νομισμάτων της Κύπρου που αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα της συλλογής, η οποία σήμερα καλύπτει όλο το φάσμα της κυπριακής νομισματοκοπίας, από την περίοδο των πόλεων-βασιλείων των μέσων του 6ου αιώνα π.Χ., έως και τα σύγχρονα νομίσματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το χάλκινο νόμισμα της ρωμαϊκής εποχής με την επιγραφή «Κοινόν Κυπρίων», από τα πρώτα νομίσματα της συλλογής, υιοθετήθηκε από την Τράπεζα Κύπρου ως το επίσημο έμβλημά της. Το Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας που ιδρύθηκε το 1995 είναι μοναδικό στο είδος του στην Κύπρο και παρουσιάζει την ιστορία της Κύπρου σε εννέα χρονολογικές περιόδους. Η παρουσίαση αρχίζει με τα πρώτα νομίσματα που εκδόθηκαν στο νησί τον 6ο αιώνα π.Χ. και φτάνει μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Η συλλογή είναι κατηγοριοποιημένη σε δέκα κατηγορίες και στις 23 προθήκες του παρουσιάζονται περισσότερα από 500 νομίσματα που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως εξής: 1. Κυπριακές πόλεις-βασίλεια (6ος-4ος αιώνας π.Χ.). 2. Ελληνιστική περίοδος (334-30 αιώνας π.Χ.). 3. Ρωμαϊκή περίοδος (30 π.Χ.-330 μ.Χ.). 4. Βυζαντινή περίοδος (330-1191). 5. Φραγκοκρατία (1192-1489). 6. Βενετική περίοδος (1489-1571). 7. Οθωμανική περίοδος (1571-1878). 8. Αγγλοκρατία (1878-1960). 9 Κυπριακή Δημοκρατία (1960 κ.ε.).10. Κυπριακή Δημοκρατία (Αναμνηστικά κέρματα).
Πληροφορίες: Παρουσίαση της ψηφιακής πλατφόρμας «Cyprus Medieval Coins: History and Culture» την Τρίτη, 28 Μαρτίου, 7:00 μ.μ. Αίθουσα Ανδρέα Πατσαλίδη, στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, Φανερωμένης 86-90, παλιά Λευκωσία.
