Δελτίο Τύπου
Τo Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας απέκτησε πρόσφατα την προσωπική φωτογραφική συλλογή του Γάλλου αρχαιολόγου και ιστορικού τέχνης Camille Enlart. Η συλλογή αγοράστηκε σε δημοπρασία στη Γαλλία και κατέστη δυνατή με τη γενναιόδωρη προσφορά φίλων και υποστηρικτών από το εξωτερικό και εντός της Κύπρου. Ο εγγονός του μεγάλου ιστορικού τέχνης, ο κ. Christian Enlart, πίστευε ότι το αρχείο του παππού του έπρεπε να επιστρέψει στην Κύπρο και ειδικά στο Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας. Επίσης, η κ. Ayla Gurel, ο δρ Μάριος Σαρρής και άλλοι που προτίμησαν να μείνουν ανώνυμοι. Το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας είναι περήφανο που έχει τέτοιους υποστηρικτές προς τους οποίους είναι ευγνώμον και εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες.
Το αρχείο Enlart θεωρείται ίσως η πιο σημαντική συλλογή με θέμα τη μεσαιωνική Κύπρο και περιλαμβάνει απεικονίσεις μνημείων, τοπογραφιών και επιπλέον σκηνών καθημερινής ζωής του νησιού μεταξύ 1896-1911. Ο Camille Enlart είναι ο συγγραφέας του γνωστού βιβλίου «H Γοτθική Τέχνη και η Αναγέννηση στην Κύπρο» (1899), το οποίο μεταφράστηκε το 1987 στα αγγλικά από τον Sir David Hunt.
Η συλλογή του Camille Enlart
Η συλλογή αποτελείται από συνολικά 543 φωτογραφίες εκ των οποίων οι 470 φωτογραφίες είναι υπογεγραμμένες και τοποθετημένες σε σκληρό χαρτί, έχουν χειρόγραφη επιγραφή του Enlart στο πίσω μέρος. Συμπεριλαμβάνονται επίσης 45 φωτογραφίες τραβηγμένες από διάφορους φωτογράφους και 28 φωτογραφίες που δεν φέρουν υπογραφή. Οι περισσότερες από αυτές τις φωτογραφίες βρίσκονται σε χάρτινα άλμπουμ της εποχής με επενδυμένες γωνιές.
Οι 470 φωτογραφίες που είναι τραβηγμένες από τον διάσημο αρχαιολόγο και ιστορικό Camille Enlart, κατά τη διάρκεια της αποστολής του στην Κύπρο το 1896 έχουν διαστάσεις 17x12 εκ. και είναι τοποθετημένες πάνω σε χαρτόνι διαστάσεων 21x16 εκ. Οι φωτογραφίες φέρουν την υπογραφή «Enlart» στο δεξί κάτω μέρος τους και στο πίσω μέρος υπάρχουν χειρόγραφες σημειώσεις/περιγραφές όπως επίσης και τη λέξη «Enlart ph.». Η συγκεκριμένη συλλογή περιλαμβάνει επίσης 45 φωτογραφίες τραβηγμένες την ίδια περίοδο από διάφορους φίλους του Enlart που ήταν και οι ίδιοι φωτογράφοι όπως: o Μαυροκορδάτος (24), ο Bellamy (4), ο Berthaud (4), ο Τάνος (4), ο Luigi Baldassarre (3), ο Captain Young (3), ο E. Deschamps (2), ο Jean de Kergorlay (1). Στη συλλογή συμπεριλαμβάνονται επίσης πέντε καρτ-ποστάλ και δύο έντυπα αντίγραφα.
Τα άλμπουμ 1-3 περιλαμβάνουν 69 φωτογραφίες του Camille Enlart και 3 του Balthassarre, 4 φωτογραφίες από τον Bellamy, 1 από τον Captain Young. Υπάρχουν επίσης 2 φωτογραφίες που δεν φέρουν υπογραφή από διαφορετικές περιοχές της Κύπρου. Μεταξύ άλλων, υπάρχουν οι εξής φωτογραφίες: Αχεροποίητος (6 φωτογραφίες από διαφορετικά μέρη του μοναστηριού και των αργυρών αντικειμένων που βρέθηκαν στους τάφους το 1901), Ακρωτήρι ή Κάβο Γάτα (2 φωτογραφίες του μοναστηριού του Αγίου Νικολάου), Αρχάγγελος (3 φωτογραφίες του παρεκκλησιού), Ακρωτήρι Απ. Αντρέα (3 φωτογραφίες του κάτω παρεκκλησίου), Κίτι ή Le Quid (4 φωτογραφίες του πύργου, του παρεκκλησίου που βρίσκεται μέσα στο κτήμα και την γέφυρα), Κλεπίνη (4 φωτογραφίες της εκκλησίας εκ των οποίων η μία απεικονίζει τοιχογραφίες), Δάλι (2 φωτογραφίες της εκκλησίας του Αγίου Μάμαντος), Δευτερά (1 φωτογραφία της εκκλησίας που βρίσκεται μέσα στον βράχο), Αγία Νάπα (4 φωτογραφίες του μοναστηριού), Λάπηθος (2 φωτογραφίες της έπαυλης και 4 φωτογραφίες του Bellamy με αντικείμενα που βρέθηκαν το 1902), Λεμεσός (4 φωτογραφίες που απεικονίζουν το κάστρο και επιγραφές που βρέθηκαν στην πόλη), Σταυροβούνι (2 φωτογραφίες του μοναστηριού και της εκκλησίας της Αγίας Βαρβάρας), Μόρφου ή Le Morf (8 φωτογραφίες του μοναστηριού όπως επίσης και του τάφου του Αγίου Μάμαντος), Άγιος Ηρακλείδιος (3 φωτογραφίες εκ των οποίων η μία απεικονίζει το μοναστήρι) κτλ.
Το τέταρτο άλμπουμ είναι αφιερωμένο στο κάστρο της Κερύνειας και αποτελείται από 31 φωτογραφίες του Camille Enlart, 2 του Μαυροκορδάτου και 2 που δεν είναι υπογεγραμμένες. Είναι ευδιάκριτες όλες οι λεπτομέρειες του αρχαίου κάστρου των σταυροφόρων και των τειχών, η τοξοστοιχία, το παρατηρητήριο, οι βόρειοι πύργοι, το μπουντρούμι, η είσοδος, οι αίθουσες του κάστρου, λεπτομέρειες του μπαλκονιού, η αυλή και το Βυζαντινό παρεκκλήσι.
Τα άλμπουμ 5-8 αναφέρονται στην Αμμόχωστο και περιλαμβάνουν 160 φωτογραφίες του Camille Enlart, 3 φωτογραφίες του Μαυροκορδάτου, 2 φωτογραφίες του Captain Young και 6 που δεν φέρουν υπογραφή. Οι φωτογραφίες απεικονίζουν διάφορες απόψεις της πόλης, το εσωτερικό και την κύρια αίθουσα του κάστρου, αρχιτεκτονικά κομμάτια, τις Δίδυμες Εκκλησίες, την εκκλησία που υπολογίζεται ότι ανήκει στο τάγμα των Ιωαννιτών, η εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου με τους τάφους του Jacme Olevier και του Bernardo Prioli. Η εκκλησία των Νεστοριανών από τη Συρία, η εκκλησία της Αγίας Άννας γνωστή και ως εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Εξορινού,(sic) η εκκλησία των Καρμελιτών με τα ακουστικά αγγεία, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, η εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου, μια εκκλησία που φημολογείται ότι ανήκε στους Μαρωνίτες, μια εκκλησία των Αρμενίων, και ο Καθεδρικός του Αγίου Νικόλα (171 φωτογραφίες).
Το ένατο Άλμπουμ είναι εξολοκλήρου αφιερωμένο στο αρχαίο βασιλικό Αββαείο του Μπέλαπαϊς. Περιλαμβάνει 41 φωτογραφίες του Camille Enlart, 4 του Berthaud, 3 του Μαυροκορδάτου, 1 του Jean de Kergorlay και 4 που δεν φέρουν υπογραφή: προσόψεις, γωνίες, κύριες εισόδοι, μοναστήρι και αίθουσες, την τραπεζαρία, την κύρια αίθουσα, τη βεράντα της εκκλησίας της μονής, το θησαυροφυλάκιο, τον ασημένιο σταυρό, πιάτα από ορείχαλκο κτλ. Οι 4 φωτογραφίες που υπογράφονται από τον Berthaud απεικονίζουν αποτυπώματα επιγραφών από τον Edmond Duthoit το 1865, κάτω υπό την επίβλεψη του Marquis de Vogüe.
Τα άλλα 3 άλμπουμ (10-12) είναι αφιερωμένα στη Λευκωσία: περιλαμβάνουν 115 φωτογραφίες του Camille Enlart, 4 του Τάνου, 3 του Balthassarre, 2 του Dechamps, 2 του Μαυροκορδάτου και 8 που δεν φέρουν υπογραφή. Βλέπουμε το μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου και διάφορες πλευρές του μοναστηριού που ήρθαν στην επιφάνεια με τις ανασκαφές του 1901: Τον τάφο στην κύρια αίθουσα, τους άμβωνες και τα κιονόκρανα των κελλιών του μοναστηριού, το πάτωμα του κλίτους κτλ. Απεικονίζονται επίσης η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (12 φωτογραφίες), της Παναγίας της Τύρου (9 φωτογραφίες), τον Τρυπιώτη (3 φωτογραφίες), το Γενί Τζαμί (4 φωτογραφίες εκ των οποίων η 1 απεικονίζει ερείπια), την Αρχιεπισκοπή, το Σεράγιο, το Lapidary μουσείο (σπίτι του Jeffery) , σαρκοφάγους, τους τάφους Λουζινιανών πριγκίπων, πόρτες σπιτιών (10 φωτογραφίες), τον καθεδρικό της Αγίας Σοφίας (37 φωτογραφίες που δείχνουν με λεπτομέρεια τις εξωτερικές αψίδες, το κλίτος, το τύμπανο, τη βεράντα και την μεγάλη είσοδο.
Το τελευταίο άλμπουμ (13), περιλαμβάνει 54 μικρές φωτογραφίες του Camille Enlart τοποθετημένες πάνω σε 29 σελίδες, 11 φωτογραφίες που φέρουν την υπογραφή του Μαυροκορδάτου και 6 που δεν φέρουν υπογραφή. Απεικονίζουν τις ανασκαφές στον Άγιο Φραγκίσκο στη Λευκωσία το 1901 και σκηνές από την καθημερινή ζωή: To παζάρι με τα υφάσματα, το παζάρι της Λευκωσίας, το λιμάνι, το πανηγύρι του Αποστόλου Βαρνάβα και τους πωλητές θυμαριού, το αλώνισμα του κριθαριού στο τέλος της συγκομιδής στην Κερύνεια, τα προάστια της Λεμεσού, το κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα,τις θειούχες πηγές στον Καλοπαναγιώτη, τα πορτραίτα Ελλήνων του Ριζοκαρπάσου (βόρεια του νησιού) και τους Κύπριους αστυνομικούς (ζαππιέδες).
Προέλευση: Προσωπικό αρχείο του Camille Enlart.
Μια πολύτιμη μαρτυρία για την Κύπρο του Μεσαίωνα, με απεικονίσεις μνημείων. Πολλά από τα μνημεία αυτά έχουν καταστραφεί κατά της διάρκεια του εικοστού αιώνα.
Ποιος είναι ο Camille Enlart
Ο ιστορικός, αρχαιολόγος και μέλος του Ινστιτούτου, ο Camille Enlart (1862-1927) σπούδασε στο École des Chartres από όπου και αποφοίτησε. Δίδαξε Μεσαιωνική Αρχαιολογία στο École Spéciale d’Architecture στο Παρίσι και στο Πανεπιστήμιο του Λούβρου και διετέλεσε διευθυντής του Μουσείου Γλυπτικής στο Τροκατέρο στο Παρίσι. Ασχολήθηκε κυρίως με τη φωτογραφία κατά την διάρκεια των ταξιδιών του στην Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Σκανδιναβία, την Συρία και την Κύπρο όπου και μελέτησε την άνθηση της Γοτθικής Τέχνης εκτός των συνόρων της Γαλλίας. Κατά την διάρκεια των αποστολών του στην Κύπρο το 1896 και 1901, μετέφερε μαζί του πίσω στη Γαλλία αντικείμενα που είτε είχε αγοράσει ή που είχε αποκτήσει από αρχαιολογικές ανασκαφές. Το μεγαλύτερο μέρος των συλλογών του (αγάλματα, πίνακες, αγγεία, φωτογραφίες) βρίσκεται σήμερα στην γενέτειρα του Boulogne sur Mere, στην Νότια Γαλλία.
Σύμφωνα με την Nicola Coldstream, «οι γνώσεις και η εμπειρία του Enlart, ήταν παγκοσμίου φήμης, αλλά αυτό που παραμένει εξίσου σημαντικό από τα λόγια των φίλων του μετά τον θάνατο του, είναι η γενναιοδωρία και η καλωσύνη του. Μαζί με τα βιβλία του, η πιο κατάλληλη επιτύμβια επιγραφή ίσως να είναι το σχόλιο του στενού του φίλου Paul Deschamps : «Αυτό που εκτιμώ περισσότερο στον κόσμο είναι η εργασία και η φίλια» Δεν μπορούμε πλέον να μοιραστούμε την φιλία του αλλά οι καρποί της ευρυμάθειας του είναι για πάντα μαζί μας. (Nicola Coldstream, Gothic Art and the Renaissance in Cyprus, ed. by Sir David Hunt 1987)
Μετά την αποστολή του στην Κύπρο, ο Camille Enlart ήρθε σε επαφή με Άγγλους αξιωματούχους, όπως π.χ. τον Captain Young και τον διοικητή της Αστυνομίας Πάφου Μαυροκορδάτο, οι οποίοι τον βοήθησαν προμηθεύοντας τον με φωτογραφίες. Επίσης διατηρούσε συχνές επαφές με τον πωλητή αντικών Τάνο, (γνωστό ατχαιοπώλη), όπως επίσης με τον Κόμη Jean de Kergorlay (1860-1923), πρώην λειτουργό των Dragons, ο οποίος εγκατέλειψε τον στρατό για να αφοσιωθεί στην ιστορία και αρχαιολογία ταξιδεύοντας κυρίως στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, Μικρά Ασία, Κύπρο και Ρόδο.
