Του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΠΟΥΛΟΥ
Πνευμοθώρακας. Μια λέξη άγνωστη στο λεξιλόγιο των περισσοτέρων από εμάς, εκτός βέβαια αν ανήκουμε στο 0,01% του γενικού πληθυσμού που ανά έτος έχει επισκεφτεί το τμήμα επειγόντων κάποιου νοσοκομείου με συμπτώματα έντονου πόνου στο στήθος και δύσπνοια και που τελικά χρειάστηκε να νοσηλευθούν, είτε διότι απαιτήθηκε χειρουργείο είτε γιατί χρειάστηκε να παροχετευθεί ο πνευμοθώρακας με την είσοδο ενός ειδικού σωλήνα στο θώρακα. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως στην Κύπρο, κάθε χρόνο, περίπου 100 άνθρωποι θα παρουσιάσουν τη νόσο και θα χρειαστεί να νοσηλευθούν. Ο αριθμός όμως των δυνητικά υποψήφιων ασθενών σε ένα νησί οπού ο βασικός τρόπος μετακίνησης είναι το αεροπλάνο είναι ακόμη μεγαλύτερος!
Θα πρέπει πρώτα να εξηγήσουμε τι είναι ο πνευμοθώρακας. Μια λέξη άκρως ελληνική, που περιγράφεται ακριβώς έτσι και στη διεθνή ιατρική ορολογία (Pneumothorax) και αποτελείται από δύο συνθετικά: Πνεύμο- δηλαδή αέρας, και θώρακας, δηλαδή αέρας μέσα στον θώρακα. Φυσιολογικά μέσα στον θώρακά μας «κατασκηνώνουν» η καρδιά και οι δύο μας πνεύμονες. Ο αέρας που αναπνέουμε μπαίνει καθαρός και αποβάλλεται «βρώμικος» μέσα από τους πνεύμονες. Αν όμως γίνει κάτι και τρυπήσει τον πνεύμονα, π.χ. ένας τραυματισμός ή κάποια βλάβη που θα φέρει σε επαφή το εσωτερικό του πνεύμονα με τον θώρακα, τότε ο αέρας βγαίνει έξω από τον πνεύμονα και φυσικά δεν έχει πού να πάει καθώς είναι εγκλωβισμένος μέσα στο «κλουβί» του θώρακα.
Αν η ποσότητα του αέρα που θα βγει είναι μικρή και ο μηχανισμός παραγωγής σταματήσει, τότε είναι δυνατό ο αέρας αυτός να απορροφηθεί. Αν όμως – και αυτό συμβαίνει συνηθέστερα – εξακολουθεί να διαφεύγει αέρας, τότε θα αρχίσει να συγκεντρώνεται μέσα στον θώρακα και από ένα σημείο και μετά αρχίζει να πιέζει τον πνεύμονα και την καρδιά προς την αντίθετη κατεύθυνση (Υπό τάση πνευμοθώρακας). Η περίπτωση αυτή είναι δυνητικά θανατηφόρος, αφού από ένα σημείο και μετά, η καρδιά έχει μετατοπιστεί στην αντίθετη πλευρά του σώματος και τα αγγεία που μεταφέρουν το αίμα από και προς αυτή σταματούν να λειτουργούν με αποτέλεσμα ο ασθενής να χάνει τις αισθήσεις και να πεθαίνει. Για αυτό όταν διαγνωσθεί υπό τάση πνευμοθώρακας πρέπει αμέσως να αποσυμπιεστεί ο θώρακας από τον αέρα και στη συνέχεια να ανευρεθούν και διορθωθούν τα αίτια.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που κάποιος μπορεί να αναπτύξει πνευμοθώρακα. Το βασικό προφίλ είναι αυτό του νεαρού ψηλού άντρα που μάλιστα καπνίζει! Οι άντρες έχουν 4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν σε σύγκριση με τις γυναίκες, ενώ όσοι είναι πάνω από 1,93 εκατοστά ύψος έχουν 20 φορές περισσότερες πιθανότητες. Τέλος, όσοι καπνίζουν 10 τσιγάρα την ημέρα 20πλασιάζει τις πιθανότητες και όσοι καπνίζουν 20 τσιγάρα/ημέρα έχουν 100 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα!
Από την ώρα, λοιπόν, που θα επισκεφτεί κάποιος τα επείγοντα περιστατικά με φαινόμενα ξαφνικής δύσπνοιας και έντονου πόνου, πρέπει ο γιατρός να υποπτευθεί τον πνευμοθώρακα. Η διάγνωσή του είναι σχετικά εύκολη, αφού αρκεί η ακρόαση του ασθενή και μια απλή ακτινογραφία. Αν υπάρχει χρόνος, μια αξονική τομογραφία θώρακος θα δώσει πολύτιμες πληροφορίες και θα βοηθήσει να σχεδιαστεί η αναγκαία αντιμετώπιση.
Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, υπεύθυνη είναι μια μικρή ή μεγαλύτερη αερώδης κύστη στον πνεύμονα. Κάποιοι γεννούνται με αυτές κάποιοι άλλοι τις αναπτύσσουν στην πορεία, όπως και να έχει όμως, όταν αυτές μεγαλώσουν έχουν την τάση να σπάνε με τα γνωστά επακόλουθα. Υπάρχουν καταστάσεις που προάγουν αυτό το σπάσιμο, όπως το κάπνισμα, η άρση βαρών και ιδιαίτερα η πτήση με το αεροπλάνο! Στα 30.000 πόδια, αυτές οι κύστεις γίνονται μεγαλύτερες και το τοίχωμά τους λεπτότερο, με αποτέλεσμα να σπάνε πιο εύκολα. Ακριβώς σαν ένα μπαλόνι αν το κρατούσε κάποιος μέσα στην καμπίνα του αεροπλάνου. Είναι γι’ αυτό ιδιαίτερα σημαντικό να ενημερωθούν όσοι είναι φορείς αυτών των κύστεων να γνωρίζουν για τους πιθανούς κινδύνους.
Η αντιμετώπιση του πνευμοθώρακα είναι επί της ουσίας χειρουργική. Το βασικό μέλημα είναι να βρεθούν και να αφαιρεθούν αυτές οι κύστεις. Επιπλέον, την ίδια στιγμή, εφαρμόζουμε μεθόδους και τεχνικές ώστε να κολλήσει ο πνεύμονας πάνω στο τοίχωμα του θώρακα ώστε και αν είναι να δημιουργηθούν τέτοιες κύστεις στο μέλλον, να μην είναι σε θέση να δημιουργήσουν το ίδιο πρόβλημα.
Η πραγματοποίηση της επέμβαση γίνεται (ή πρέπει να γίνεται...) θωρακοσκοπικά, με τη χρήση κάμερας και μέγεθος τομής που δεν ξεπερνά τα 2 εκατοστά. Ο χρόνος νοσηλείας είναι περίπου 3 ημέρες και περνά ανώδυνα, επιτρέποντας στον ασθενή να επιστρέψει γρήγορα στις καθημερινές του δραστηριότητες και στην άσκηση. Η πιθανότητα υποτροπής μετά την επέμβαση είναι μικρότερη από 0,5%, οπότε μάλλον αξίζει τον κόπο...
Λίγες μόνο εβδομάδες μετά την επέμβαση, ο ασθενής που έχει υποβληθεί σε θωρακοσκοπική αντιμετώπιση του πνευμοθώρακα μπορεί όχι μόνο να γυρίσει πίσω στην καθημερινότητά του αλλά να κάνει και πράγματα που δεν μπορούσε ή σκεφτόταν να κάνει πριν. Όπως να πετάξει αεροπορικώς με ασφάλεια από το όμορφο νησί της Κύπρου...
Ο κ. Δημήτριος Κυπαρισσόπουλος είναι επικεφαλής Θωρακοχειρουργικής στο Mediterranean Hospital, στη Λεμεσό. Pρώην επιμελητής Θωρακοχειρουργός στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Οξφόρδης και στο Harefield Hospital του Λονδίνου
www.dimitrioskyparissopoulos.gr
