Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο Γιώργος Καλογήρου είναι ένας νέος μουσικός που κατάφερε να συνυφάνει το όνομά του με την ποίηση. Από τους ελάχιστους, αν όχι ο μοναδικός, της γενιάς του που έχει μελοποιήσει σημαντικούς Κύπριους ποιητές, αλλά και Γιώργο Σεφέρη. Η κουβέντα που κάναμε είχε αφορμή τις συναυλίες προς τιμήν του σπουδαίου μουσικού Γιώργου Κοτσώνη, στις οποίες θα παρουσιαστεί ολόκληρο το έργο του Κοτσώνη «Η Κυρά των αμπελιών», σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και άλλα τραγούδια του. Η πρώτη μου ερώτηση προς τον Γιώργο Καλογήρου ήταν πώς και ασχολήθηκε με τη μελοποιημένη ποίηση, μία ομολογουμένως δύσκολη μουσική ενασχόληση, «ξέρεις, ήρθε κάπως φυσικά όλο αυτό, η μητέρα μου είναι φιλόλογος, δίδασκε τον ποιητικό λόγο, στο αυτοκίνητο, στις οικογενειακές μας εξορμήσεις ακούγαμε το ‘‘Καπνισμένο τσουκάλι’’, ‘‘Άξιον εστί’’, και μύρια άλλα. Αμέσως θεώρησα ότι αυτό είναι η μουσική, δεν σκέφτηκα ότι μουσική μπορεί να είναι κάτι άλλο. Φυσικά, με τα χρόνια κατάλαβα ότι μουσική είναι και χιλιάδες άλλα πράγματα». Πώς προσεγγίζεις ένα ποίημα, ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο μελοποιείς ένα ποίημα, ήταν η επόμενη ερώτησή μου, «Πρώτα να σου πω ότι το πρώτο ποίημα που μελοποίησα ήταν ένα ποίημα της Χρυσάνθης Ζιτσαία για τον Κυριάκο Μάτση, το οποίο μου έκανε εντύπωση όταν το είδα. Ένα ποίημα θα πρέπει για μένα να έχει και γη και ουρανό. Αλλά θα πρέπει να μάθω για τον ποιητή, να μάθω γιατί γράφτηκε.
Η δική μου αισθητική ζητάει το ποίημα να μην έχει αφηρημένες έννοιες. Νιώθω ότι σήμερα η ποίηση είναι περισσότερο εγκεφαλική, οι ποιητές βγαίνουν εκτός ύλης, εγώ ψάχνω ποιητές που να με παίρνουν σε χώρο, σε τόπο και μετά να με ανεβάζουν στον ουρανό, πάρε παράδειγμα το ποίημα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη ‘‘Του τραπεζιού’’, σε ανεβάζει σε μία άλλη διάσταση, αλλά πριν σ’ έχει κάνει να νιώθεις ότι έχεις κάτσει στο τραπέζι κι έχεις γευτεί την τσικούδια». Μιλώντας με τον μουσικό Γιώργο για ποίηση κατάλαβα τι εννοούν όσοι λένε ότι οι λέξεις είναι μουσική. Αμέσως τον ρώτησα για τον Σεφέρη, ο οποίος ομολογουμένως είναι ένας δύσκολος ποιητής, πώς αποφάσισες να το κάνεις, «οπωσδήποτε δεν το έκανα για να πω ότι κοιτάξτε πόσο καλός είμαι, αν είναι καλό θα το δείξει το μέλλον, το έκανα γιατί ήθελα να αναμετρηθώ με έναν ποιητή αυτού του μεγέθους, είχα ανάγκη να το κάνω και το έκανα. Η ‘‘Ελένη’’ δεν μελοποιήθηκε ολόκληρη, μελοποίησα τα σημεία αυτά που μου μίλησαν. Κοίτα, μελοποιημένη ποίηση δεν σημαίνει βάζω νότες πάνω από συλλαβές, είναι να μπαίνουν νότες αν χρειάζονται οι λέξεις, σκοπός δεν είναι να δείξω πόσο μάγκας είμαι, αλλά να προσπαθήσω να αναδείξω το ποίημα με τη μουσική μου, είμαι υπηρέτης του στίχου». Και πώς υπηρετείται ο στίχος, υπάρχουν κριτήρια, αμέσως ρωτώ, «ο στίχος ξέρει πώς να μιλήσει στον μουσικό, από το τι όργανα θα χρησιμοποιήσεις, μέχρι ποιο μουσικό είδος ταιριάζει καλύτερα. Αν δεν μπορείς να το κάνεις μην το κάνεις». Η κουβέντα με τον Γιώργο Καλογήρου μπορεί άνετα να ισορροπήσει μεταξύ ενός πενταγράμμου και ενός τετραδίου και η κουβέντα μπορεί να προχωράει για ώρες.
Γιώργος Κοτσώνης, ένα αφιέρωμα
Μία πρώτη συναυλία είχε γίνει το 2014 στη Δερύνεια πάλι από τον Γιώργο Καλογήρου, στην οποία είχαν ακουστεί όλο το «Ύμνος και Θρήνος για την Κύπρο Πηγή», απόσπασμα από την «Αγία Τηλλυρία» και διάφορα άλλα τραγούδια «ξέρεις, είχα κάνει πολλή δουλειά, αρχειακή δουλειά, και όσο έψαχνα ανακάλυπτα». Οπότε ήταν αναμενόμενο να έχουμε και δεύτερη συναυλία αφιέρωμα στον Γιώργο Κοτσώνη, «ναι, ίσως, αλλά αυτή τη φορά μου ζήτησαν ανέκδοτα και σχετικά άγνωστα πράγματα, οπότε, καταλαβαίνεις ότι η έρευνα άρχισε ξανά από την αρχή, μία ακόμη πρόκληση για μένα». Και ανακάλυψες νέα πράγματα; «Φυσικά, πολλά πράγματα. Βρέθηκαν οι παρτιτούρες από την ‘‘κυρά των Αμπελιών’’. Και αυτό είναι και το σημαντικό σε αυτές τις συναυλίες, θα παρουσιαστεί ολόκληρο το έργο του ‘‘Η κυρά των Αμπελιών’’, που από το 1975 που γράφτηκε δεν έχει παιχτεί ποτέ ολόκληρο, απ’ όσο γνωρίζουμε σήμερα». Θα έχουμε νέα ενορχήστρωση σε αυτό το έργο, τον ρωτώ, «είναι ένα έργο που είναι λίγο αυτοσχεδιαστικό, λόγω συγκυριών, το οποίο φυσικά το θεωρώ εξαιρετικό, αλλά θα πω ότι χρειάστηκε λίγο συμμάζεμα. Το πιο σημαντικό πιστεύω σε αυτή μου τη δουλειά είναι ότι η ενορχήστρωση που έκανα έγινε έτσι ώστε να μπορούν να την παίξουν μαθητές». Ακούγοντας τον Γιώργο Καλογήρου να μιλάει για το έργο του Γιώργου Κοτσώνη προσπαθούσα να καταλάβω από πού πηγάζει η θέρμη του, «ξέρεις, γιατί αγαπώ τον Γιώργο τον Κοτσώνη, διότι μέσα από το έργο του αγάπησα την Κύπρο, όπως και μέσα από τον Ρίτσο αγάπησα την Ελλάδα, διότι μέσα από το έργο τους βλέπω μία Ελλάδα και μία Κύπρο πιο ουσιαστική». Έτσι, με στίχους του Ρίτσου και μουσική του Κοτσώνη κλείνει η κουβέντα μας και μένουμε κι οι δύο με εικόνες του τόπου μας και με τον ποιητή να λέει «Πολύ αγαπιέται αυτός ο τόπος με υπομονή και περηφάνια».
Οι συναυλίες
Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και η Δημοτική Χορωδία Δερύνειας διοργανώνουν συναυλίες στη μνήμη του Κύπριου συνθέτη Γιώργου Κοτσώνη, με τίτλο «Γιώργος Κοτσώνης – “Η Κυρά των αμπελιών” και άλλα τραγούδια». Η πρώτη συναυλία θα γίνει στις 6 Ιουλίου και ώρα 8:00 μ.μ. στο Δημοτικό Αμφιθέατρο Ιδαλίου, με ελεύθερη είσοδο. Η δεύτερη στις 7 Ιουλίου 2016, με διοργανωτή τη Δημοτική Χορωδία Δερύνειας στις 8:00 μ.μ., στο Δημοτικό Αμφιθέατρο Δερύνειας. Ενορχήστρωση - Καλλιτεχνική επιμέλεια – Διεύθυνση Χορωδίας και ορχήστρας: Γιώργος Καλογήρου. Σολίστ: Βασίλης Λέκκας, Δημήτρης Φανής, Αργυρώ Χριστοδούλου, με τη συμμετοχή της Δημοτικής Χορωδίας Δερύνειας. Ορχήστρα, μπουζούκι: Γιώργος Δημητρίου, Μπουζούκι, βιολί: Θεόδουλος Βακανάς, κρητική λύρα: Αγαθάγγελος Σημαντήρης, φλάουτο: Γεωργία Μαϊφόσιη, σαντούρι: Σταυρούλα Σπανού, κιθάρα, λαούτο: Επιφάνιος Ευσταθίου, πιάνο: Δημήτρης Μαρκουλλής, μπάσο: Πέτρος Κκάλλης, κρουστά: Χαράλαμπος Δημητρίου. Ερμηνεία κειμένων: Νεοκλής Νεοκλέους.
