Της Μαρίας Ηρακλέους
Ακριβότερο κατά εννέα σεντ το λίτρο πωλείται σήμερα το πετρέλαιο κίνησης στα πρατήρια καυσίμων, σε σύγκριση με τα τέλη Αυγούστου και κατά έξι σεντ η αμόλυβδη βενζίνη 95 οκτανίων. Σύμφωνα με το εβδομαδιαίο δελτίων τιμών καυσίμων, στις 28 Αυγούστου η μέση τιμή για την αμόλυβδη 95 οκτανίων ήταν 1,554 ευρώ/λίτρο και 1,624 ευρώ/λίτρο για το πετρέλαιο κίνησης. Τρεις εβδομάδες μετά, σύμφωνα με το παρατηρητήριο της 18ης Σεπτεμβρίου η μέση τιμή βενζίνης 95 οκτανίων ανήλθε στο 1,586 και του πετρελαίου κίνησης στο 1,677. Σήμερα, οι μέσες τιμές παγκύπρια μέχρι τις 12 το μεσημέρι της Δευτέρας, βρίσκουν το πετρέλαιο κίνησης στο 1,715 ευρώ/λίτρο και την βενζίνη 95 οκτανίων στο 1,614 ευρώ/λίτρο. Στο μεταξύ οι τιμές του συνεχίζουν να δέχονται ανοδικές πιέσεις ενώ, οι εκτιμήσεις ότι θα αγγίξει τα 100 δολάρια το βαρέλι, αυξάνονται, συνεπεία των περικοπών στην παραγωγή από Ρωσία και Σαουδική Αραβία.
Στην κυπριακή αγορά, σύμφωνα με τον Γιώργο Πέτρου τέως πρόεδρο της ΟΕΒ και πρόεδρο της εταιρείας Staroil, μια αύξηση της τάξης των δέκα δολαρίων στην τιμή της πρώτης ύλης, μεταφράζεται σε αύξηση περίπου 7 σεντ/ λίτρο στην λιανική τιμή των καυσίμων κίνησης. Ο κ. Πέτρου εξέφρασε, αν και με κάποια επιφύλαξη, την εκτίμηση ότι δεν προβλέπεται σοβαρή αύξηση στην τιμή των επόμενων φορτίων, νοουμένου ότι οι τιμές αργού πετρελαίου θα παραμείνουν στα επίπεδα των τελευταίων ημερών. Από την πλευρά του Συνδέσμου Πρατηριούχων επισημαίνεται ότι, το σενάριο του να αγγίξουμε ξανά τα 2 ευρώ/λίτρο εξακολουθεί να παραμένει ως πιθανό σενάριο. Ο Χριστόδουλος Χριστοδούλου, εκπρόσωπος Τύπου του συνδέσμου εξήγησε ότι κάθε ένα σεντ αύξησης της τιμής του καυσίμου, κοστίζει 1000 ευρώ στον πρατηριούχο προκειμένου να εξασφαλίσει τις ίδιες ποσότητες καυσίμων για την εξυπηρέτηση των πελατών του. Στις αρνητικές επιπτώσεις για τους επαγγελματίες πρατηριούχους και το γεγονός ότι μειώνονται τα λίτρα που πουλούν, και άρα και το περιθώριο κέρδος τους. Από την άλλη, η άνοδος στις τιμές στα πρατήρια καυσίμων, ενισχύει την τάση ανεφοδιασμού καυσίμων από τα κατεχόμενα. Εκτιμάται δε ότι η επαναφορά μέτρου μείωσης του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα είναι μια κίνηση με πολλαπλά οφέλη για την διατήρηση των ισορροπιών στην κυπριακή αγορά. Πρόκειται για αίτημα το οποίο έχει εκφραστεί και από άλλους συνδέσμους όπως τον Σύνδεσμο Καταναλωτών, ως αντίδραση και στην πρόσφατη απόφαση της Κυβέρνησης για μηδενισμό του συντελεστή ΦΠΑ σε ζάχαρη και καφέ.
Ούτε 1%
Πόση επίπτωση σε πρακτικό επίπεδο έχει όμως το μέτρο του μηδενικού ΦΠΑ σε ζάχαρη και καφέ στα οικονομικά ενός νοικοκυριού; Η εκ πρώτης όψεως διαπίστωση ότι, το αποτύπωμα από τα συγκεκριμένα προϊόντα στις δαπάνες του νοικοκυριού είναι αμελητέο, επιβεβαιώνεται και με συγκεκριμένα στοιχεία τα οποία παρουσιάστηκαν σε ρεπορτάζ στην Καθημερινή της Κυριακής (24/9/23). Σύμφωνα με στοιχεία από το τελευταίο Παρατηρητήριο Τιμών βασικών προϊόντων της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή για το μήνα Αύγουστο, η μέση τιμή πώλησης της ζάχαρης ανέρχεται στο €1,42. Στην περίπτωση του καφέ- για τον κυπριακό καφέ οι τιμές στην αγορά κυμαίνονται από €2,50 μέχρι €9,30 ευρώ ενώ για τον στιγμιαίο καφέ από €3,25 ευρώ μέχρι €8,70 ευρώ (ανάλογα με την επωνυμία και την ποσότητα στην συσκευασία του προϊόντος). Από εκεί και πέρα το ερώτημα είναι, το πόσο συνολικά ξοδεύει ένα νοικοκυριό για την αγορά αυτών των προϊόντων. Ανατρέχοντας στα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας για τον συντελεστή στάθμισης, ο οποίος δείχνει στην ουσία τη βαρύτητα ενός προϊόντος για τα οικονομικά ενός νοικοκυριού, διαπιστώνεται ότι: Οι δαπάνες για την αγορά ζάχαρης ανέρχονται μόλις στο 0,07% των ετήσιων συνολικών δαπανών για ένα νοικοκυριό και είναι ένα από τα προϊόντα με τη μικρότερη βαρύτητα στις δαπάνες ενός νοικοκυριού. Το δε κόστος για την αγορά καφέ στο 0,46%. Επιπλέον, το ετήσιο κόστος για το νοικοκυριό, για άλλα προϊόντα με μηδενικό συντελεστή διαμορφώνεται ως εξής: Στο 0.9% των δαπανών το ψωμί, στο 0,9% το φρέσκο γάλα, στο 0,2% τα αυγά, στο 0.26% οι παιδικές τροφές. Όλη την κατηγορία Τρόφιμα (υπολογίζονται 68 προϊόντα), ανέρχεται στο 17% των ετήσιων δαπανών ενός νοικοκυριού. Διευκρινίζεται πάντως ότι, οι συντελεστές στάθμισης δεν αντικατοπτρίζουν τις ποσότητες που καταναλώνει το νοικοκυριό για συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες, αλλά το ποσοστό της δαπάνης για την απόκτηση του από τα νοικοκυριά σε σχέση με τη συνολική δαπάνη όλων των προϊόντων και υπηρεσιών του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Καύσιμα και ρεύμα
Αντίστοιχα, τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι το κόστος για ηλεκτρικό ρεύμα, υγραέριο και καύσιμα- τα καύσιμα δηλαδή για τον ηλεκτρισμό και την θέρμανση, ανέρχεται στο 5,27% των ετήσιων δαπανών ενός νοικοκυριού, ενώ, το κόστος για την αγορά καυσίμων κίνησης- πετρέλαιο και αμόλυβδη- ανέρχεται στο 6% των ετήσιων δαπανών ενός νοικοκυριού. Μάλιστα, το παράδειγμα της ζάχαρης και του καφέ, χρησιμοιείται και από την ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) προκειμένου να εξηγήσει την διαφορά της βαρύτητας αυξομειώσεων στις τιμές προϊόντων. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι για τον υπολογισμό της μέσης αύξηση των τιμών, δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στις τιμές των προϊόντων για τα οποία δαπανώνται περισσότερα χρήματα - όπως το ηλεκτρικό ρεύμα - σε σχέση με τις τιμές των προϊόντων για τα οποία δαπανώνται λιγότερα - π.χ. ζάχαρη ή γραμματόσημα. Εξηγά επίσης ειδικά για τον καφέ ότι με συντελεστή στάθμισης στο 0,4%, οποιαδήποτε μεταβολή της τιμής του δεν θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στον συνολικό εναρμονισμένο δείκτη καταναλωτή, ενώ αντίθετα, η μεταβολή της τιμής στη βενζίνη έχει περίπου 10 φορές μεγαλύτερο αντίκτυπο από ό,τι στην αντίστοιχη περίπτωση του καφέ.
