Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ολοκληρώθηκε με την υπογραφή Συμφώνου Συνεργασίας μεταξύ του πρύτανη του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου ΤΕΠΑΚ καθηγητή Παναγιώτη Ζαφείρη, και της γενικής διευθύντριας των κρατικών Μουσείων της Σουηδίας Ann Follin του Μουσείου Medelhavsmuseet (Μουσείο Μεσογειακών και Εγγύς Ανατολής Αρχαιοτήτων), η συμφωνία για την ψηφιοποίηση όλου του αποθέματος του Μουσείου με απώτερο στόχο τα αποτελέσματα να είναι σε ανοιχτή πρόσβαση (Open Access) για όλο τον κόσμο και ειδικότερα σε ερευνητές και εκπαιδευτές.
Στη συλλογή φιλοξενούνται αρχαιολογικά ευρήματα που εκτείνονται σε μια περίοδο άνω των 7.000 ετών – από την εποχή του λίθου μέχρι την αυτοκρατορική Ρώμη και τα οποία μαρτυρούν συχνές και μακροχρόνιες επαφές μεταξύ της Κύπρου και άλλων πολιτισμών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η σημαντική συμφωνία αποτελεί ιστορικό ορόσημο στις παγκόσμιες εξελίξεις του 21ου αιώνα, διότι είναι η πρώτη φορά όπου μια χώρα η οποία φιλοξενεί ξένες αρχαιότητες, προσκαλεί επίσημα οργανισμό από το κράτος του οποίου προέρχονται οι αρχαιότητες.
Μετά από συνεχείς, μεθοδικές και εντατικές συνομιλίες, το Μουσείο Medelhavsmuseet της Στοκχόλμης, που έχει τη μεγαλύτερη συλλογή Κυπριακών αρχαιοτήτων εκτός Κύπρου, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα, την υψηλή τεχνογνωσία και τον σεβασμό σε παγκόσμιο επίπεδο, της Έδρας UNESCO του ΤΕΠΑΚ, απέστειλε πρόσκληση προς τους εξειδικευμένους επιστήμονες του ΤΕΠΑΚ, που ασχολούνται με την ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, προκειμένου να εξεταστεί η δυνατότητα ψηφιοποίησης της τεράστιας συλλογής με χιλιάδες αντικείμενα, που διαθέτει το Μουσείο και προέρχονται από τις ανασκαφές της Κύπρου. Η επιστημονική ομάδα του ΤΕΠΑΚ, με την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών Ζέλια Ντεσούκι, Χρυσόστομου Κολόμβου, Στέλιου Μ. Φωτίου και Γιώργου Νεοφύτου ανταποκρίθηκε άμεσα και μετακινήθηκε με δαπάνες της Έδρας UNESCO, προκειμένου να εξετάσει επί τόπου τα σπουδαία αυτά αρχαιολογικά ευρήματα και να καταστρωθεί ένα στρατηγικό σχέδιο ψηφιοποίησης τους, η διάρκεια της οποίας θα εξαρτηθεί από τον βαθμό δυσκολίας και την πολυπλοκότητα του έργου.
Πολιτιστική Διπλωματία
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνεργασία αυτή και η ιδιαίτερα σημαντική πρόσκληση από Μουσείο της Σουηδίας, προς έναν κυπριακό φορέα, να ψηφιοποιήσει αρχαιολογικό κυπριακό υλικό, που βρίσκεται εκτός Κύπρου, εδώ και έναν αιώνα, σχεδόν, αποτελεί παγκόσμια πρωτοπορία και δημιουργεί νέα δεδομένα στην λεγόμενη Πολιτιστική Διπλωματία και συμβάλει τα μέγιστα στην εκπαίδευση, έρευνα, καινοτομία, διάσωση, τεκμηρίωση και φυσικά την ανάδειξη του μοναδικού κυπριακού πολιτιστικού πλούτου, όπου και αν βρίσκεται, μέσα από ψηφιακή πρόσβαση ανοιχτού κώδικα και την ανάρτηση του υλικού αυτού στην ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ευρώπης Europeana. Η συνεργασία αυτή μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και καλή πρακτική για όλες τις χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια θέματα.
Ο επικεφαλής της εξειδικευμένης επιστημονικής ομάδας που ήδη εργάζεται στο Μουσείο Medelhavsmuseet δρ Μαρίνος Ιωαννίδης, διευθυντής της Έδρας UNESCO/ΤΕΠΑΚ, εξέφρασε την ικανοποίησή του για τις εξελίξεις και τη διεθνή, αλλά και παγκόσμια αναγνώριση του ΤΕΠΑΚ για την προσφορά του στις Νέες Τεχνολογίες και στην ψηφιοποίηση του πολιτισμού του Ανθρώπου, δημιουργώντας νέα γνώση και πολιτικές στο παγκόσμιο σκηνικό. Ο δρ Ιωαννίδης σε δηλώσεις του αναφέρει πως με το έργο αυτό είναι η πρώτη φορά που σημειώνεται ο ψηφιακός επαναπατρισμός έργων, που λείπουν από την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου και φιλοξενούνται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, ενώ παράλληλα, με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, επανενώνονται με τις συλλογές της Κύπρου. Ο δρ Ιωαννίδης σημειώνει επίσης πως η ψηφιοποίηση συμβαίνει, σχεδόν, εκατό χρόνια μετά τη Σουηδική Αρχαιολογική Αποστολή στην Κύπρο (1927-1931), είκοσι χρόνια μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., είκοσι χρόνια διπλωματικών σχέσεων με τη Σουηδία, είκοσι χρόνια μετά την ίδρυση του ΤΕΠΑΚ και εξήντα χρόνια από τη Σουηδική στρατιωτική αποστολή στην UNFICYP. Όσον αφορά την ευρύτερη αξία του έργου για τον πολιτισμό της Κύπρου, αλλά και για το ΤΕΠΑΚ, ο δρ Ιωαννίδης λέει πως με την παγκόσμια πρωτοπορία του ΤΕΠΑΚ στον τομέα της Ψηφιοποίησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ανθρώπου, η οποία οδήγησε, μάλιστα, στην τιμητική ανάθεση της αντίστοιχης Έδρας της UNESCO και μέσα από τις μεγάλες διοργανώσεις (παγκόσμια Συνέδρια EuroMed, διεθνή Forums, σεμινάρια, ευρωπαϊκά έργα δεκάδων εκατομμυρίων που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας στην Κύπρο και παράγουν εξαιρετικό εθνικό έργο για την Κύπρο κ.ά.), που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας απ’ όλο τον κόσμο, το ΤΕΠΑΚ και η Κύπρος έχουν καταστεί παγκόσμιο σημείο αναφοράς στις Νέες Τεχνολογίες και στην παραγωγή γνώσης και δημιουργίας πολιτικών διαχείρισης και διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το ιστορικό των ανασκαφών
Οι ανασκαφές της Σουηδικής Αρχαιολογικής Αποστολής σε ολόκληρο το νησί έλαβαν χώρα το χρονικό διάστημα 1927-1931, με επικεφαλής τον μετέπειτα βασιλιά της Σουηδίας Γουσταύου ΣΤ΄ Αδόλφου και το μεγαλύτερο μέρος του αρχαιολογικού υλικού των ανασκαφών εκείνων φυλάσσεται τώρα στο Κυπριακό Μουσείο στη Λευκωσία και στο Medelhavsmuseet στη Στοκχόλμη.
