Του Χάρη Γεωργιάδη
Η εξάπλωση του κορωνοϊού ήδη προκαλεί εντονότατες πιέσεις στην παγκόσμια οικονομία, οι οποίες ασφαλώς θα επηρεάσουν και την Κύπρο. Το γεγονός όμως ότι διαθέτουμε σημαντικά δημοσιονομικά περιθώρια και ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική, θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα χειρότερα.
Προφανώς καμία ανοικτή οικονομία δεν θα παραμείνει ανεπηρέαστη, ούτε και πρέπει να πούμε ξανά ότι «η κρίση θα μας προσπεράσει», όπως λέχθηκε από τα πιο επίσημα χείλη την τελευταία φορά που η παγκόσμια οικονομία αντιμετώπιζε συνθήκες κρίσης. Αντιθέτως, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή κατάσταση.
Οι εκτιμήσεις όμως συγκλίνουν στο ότι ο αρνητικός οικονομικός αντίκτυπος θα είναι προσωρινός. Έντονος αλλά προσωρινός. Δεν υπάρχουν αυτή την φορά οι μεγάλες διαθρωτικές αδυναμίες και οι στρεβλώσεις που είχαν προσδώσει συστημικό χαρακτήρα και διάρκεια στην προηγούμενη κρίση. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη, οι ισολογισμοί των τραπεζών έχουν σε ένα μεγάλο βαθμό εξυγιανθεί, τα δημόσια οικονομικά είναι σε σαφώς καλύτερη θέση και η ανεργία είναι χαμηλή.
Λόγω των μέτρων όμως που λαμβάνονται προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο ιός προκύπτουν επιπτώσεις. Έχουν διαταραχθεί οι εφοδιαστικές αλυσίδες και το διεθνές εμπόριο με τρόπο που επηρεάζει την παραγωγή και την προσφορά. Η διαφαινόμενη όμως ομαλοποίηση της κατάστασης στην Κίνα, αποτελεί εξαιρετικά θετική εξέλιξη. Ίσως πιο σοβαρό είναι το πρόβλημα που αφορά στον περιορισμό της κατανάλωσης. Η κίνηση στα εστιατόρια και στις εμπορικές οδούς έχει περιοριστεί απότομα. Συνέδρια, εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις και αθλητικές εκδηλώσεις ακυρώνονται. Σχολεία έχουν κλείσει. Για την χώρα μας το βασικότερο πρόβλημα προκύπτει λόγω των περιορισμών στις αερομεταφορές και της αναστολής της έναρξης της τουριστικής περιόδου. Προκύπτει δηλαδή μείωση της συνολικής ζήτησης, σε βαθμό που είναι ικανός να οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση.
Οι προβλέψεις είναι δύσκολες. Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά. Οι επιστήμονες όμως εκτιμούν ότι η εξάπλωση του ιού θα ανακοπεί μέσα σε λίγους μήνες. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, οι οικονομίες θα ανακάμψουν γρήγορα. Για την Κύπρο είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη επανεκκίνηση του τουριστικού ρεύματος προκειμένου να μην χαθεί το δεύτερο εξάμηνο, κατά το οποίο εισπράττονται πάνω από τα 2/3 των εσόδων του τομέα. Μάλιστα, σε κάποιους τομείς, αυτό που θα προκύψει θα είναι κυρίως αναβολή της οικονομικής δραστηριότητας και όχι απώλειά της.
Αυτή η διαπίστωση πρέπει να καθοδηγήσει τις αποφάσεις σε σχέση με τα μέτρα που η κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει, προκειμένου να περιοριστούν οι αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις. Το πόσο ισχυρά θα είναι αυτά τα μέτρα, εξαρτάται από τα περιθώρια που η κάθε κυβέρνηση φρόντισε να δημιουργήσει στα προηγούμενα χρόνια, όταν οι καιροί ήταν καλοί. Και εδώ ακριβώς είναι που αποκτούν ιδιαίτερη σημασία τα δημοσιονομικά περιθώρια που διαθέτει πλέον η χώρα μας. Η Κύπρος διαθέτει το μεγαλύτερο δημοσιονομικό πλεόνασμα στην Ε.Ε., το οποίο κατ’ επανάληψη έχω χαρακτηρίσει ως το περιθώριο ασφαλείας μας. Τώρα είναι η ώρα που πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε. Με προσδιορισμό και εφαρμογή ισχυρών, στοχευμένων, αλλά οπωσδήποτε προσωρινών μέτρων. Που θα αποσκοπούν κυρίως στην ενθάρρυνση της κατανάλωσης, προκειμένου να αποφευχθεί η διολίσθηση της οικονομίας σε ένα φαύλο κύκλο. Μέτρα πρέπει επίσης να ληφθούν σε σχέση με την ρευστότητα των επιχειρήσεων, ενώ χρειάζονται και προσωρινά μέτρα κοινωνικής στήριξης.
Διαφορετική βεβαίως θα ήταν σήμερα η κατάσταση εάν αντί για πλεονάσματα, είχαμε τα ελλείματα του παρελθόντος ή εάν το τραπεζικό μας σύστημα δεν είχε, μέσα από δύσκολες αποφάσεις, εξυγιανθεί και αναδιαρθρωθεί. Ίσως αυτό να είναι άλλο ένα μάθημα για όλους μας. Ότι δηλαδή η συνετή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών και της οικονομίας γενικότερα, δεν πρέπει ποτέ και για κανένα λόγο να διακυβεύεται.
Κανένα μέτρο δεν πρόκειται να ακυρώσει τις αρνητικές οικονομικές συνέπειες που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Τα σωστά μέτρα μπορούν όμως να περιορίσουν τις συνέπειες και να επιτρέψουν την γρήγορη ανάκαμψη. Με ψυχραιμία και με σωστές αποφάσεις θα τα καταφέρουμε.
