Σε μία πρόδηλη προσπάθεια να αξιολογηθούν οι αντιδράσεις του κοινού στις επερχόμενες νέες ποινές για τα τροχαία αδικήματα, ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων έδωσε στη δημοσιότητα μερικές από τις πρόνοιες των νέων νομοσχεδίων. Των νομοσχεδίων που ξεκίνησαν να συζητούνται και να παίρνουν μορφή τον Μάιο του 2017 και που 33 μήνες μετά δεν έχουν φτάσει στην ολομέλεια της Βουλής για ψήφιση.
Σε αυτούς τους 33 μήνες ακούστηκε εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, φορές από τα χείλη των αρμοδίων αξιωματούχων η εκτίμηση και η ελπίδα ότι οι νέες αυξημένες ποινές για τα σοβαρά τροχαία αδικήματα θα αποτελέσουν ένα σημαντικό εργαλείο που θα βοηθήσει στη μείωση των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων. Η αναφορά στις αυξημένες ποινές συνοδευόταν σχεδόν πάντα και με μία αναφορά για την εγκατάσταση του νέου συστήματος φωτοεπισήμανσης. Δύο μέτρα στα οποία έχει ποντάρει τα ρέστα της τα τελευταία χρόνια η Αστυνομία για τη μείωση των σοβαρών και θανατηφόρων τροχαίων συγκρούσεων, ρίχνοντας ουσιαστικά την μπάλα στους βουλευτές και στο Υπουργείο Μεταφορών. Οι κάμερες αργούν και είναι προφανές ότι το έχουν αντιληφθεί οι αρμόδιοι που δεν αναφέρονται σε αυτές μετά και την τέταρτη παράταση της τελικής ημερομηνίας για την υποβολή των προσφορών που δόθηκε στις 16 Ιανουαρίου. Οι αυξημένες ποινές εικάζεται ότι θα προωθηθούν στην ολομέλεια για ψήφιση τον επόμενο μήνα. Είναι όμως οι φοβερές, αποτρεπτικές, εξοντωτικές ποινές που θα φέρουν αποτέλεσμα και θα μειώσουν τις χαμένες και κατεστραμμένες ζωές στους δρόμους της Κύπρου όπως διαφημίζεται τόσο καιρό;
Ξεκινώντας από τις ποινές για την υπέρβαση των ορίων ταχύτητας είναι προφανές ότι αυτές αποφασίστηκαν και ορίστηκαν χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι καταστρεπτικές συνέπειες της οδήγησης με υπερβολική ταχύτητα. Η υπέρβαση του ορίου μέχρι και το δολοφονικό 75% προτείνεται να τιμωρείται με εξώδικο πρόστιμο από €2 έως €5 ανά χιλιόμετρο πέραν του επιτρεπόμενου ορίου. Για παράδειγμα, η άκρως επικίνδυνη οδήγηση με 87 χιλιόμετρα σε κατοικημένη περιοχή θα επιφέρει εξώδικο πρόστιμο ύψους €185. Μία τρέλα των 175 χιλιομέτρων στον αυτοκινητόδρομο θα κοστίσει στον οδηγό, αν εντοπιστεί, €385. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πιθανότητα επιβίωσης ενός πεζού που θα χτυπηθεί από αυτοκίνητο με ταχύτητα 87 χιλιομέτρων είναι από ιδιαίτερα μικρή ως μηδενική, ανάλογα με τον τύπο του αυτοκινήτου και την ηλικία του θύματος. Το ίδιο ισχύει φυσικά και με την πιθανότητα επιβίωσης όσων επιβαίνουν σε αυτοκίνητα που εμπλέκονται σε τροχαίες συγκρούσεις με ταχύτητα 175 χιλιομέτρων. Με λίγα λόγια, η οδήγηση με ταχύτητες που σκοτώνουν αδιακρίτως θα τιμωρείται με ένα χτύπημα στην τσέπη των παραβατών. Η Αστυνομία, όση σημασία και αν έχει αυτό, έχει εκφράσει δημόσια την διαφωνία της, όχι για το είδος της ποινής, αλλά για το ύψος των προστίμων. Σε πρόσφατες δηλώσεις του Διευθυντή Τροχαίας Αρχηγείου αναφέρθηκε ότι η Αστυνομία είχε προτείνει πιο ψηλές χρηματικές ποινές.
Οι προτεινόμενες ποινές για την μη χρήση ζώνης ασφαλείας ή κράνους και για τη χρήση κινητού κατά την οδήγηση πήραν την μορφή της δεύτερης ευκαιρίας. Η πρώτη παράβαση των πιο πάνω θα τιμωρείται με €150, €200 και €150 αντίστοιχα, ενώ αν ο ίδιος οδηγός καταγγελθεί δεύτερη φορά για την ίδια παράβαση σε διάρκεια τριών ετών από την πρώτη τα πρόστιμα διπλασιάζονται. Οι ποινές αυτές πρέπει να κριθούν με βάση τα στατιστικά στοιχεία των θανατηφόρων ατυχημάτων των τελευταίων ετών. Σχεδόν το 60% των οδηγών και επιβατών οχημάτων και μοτοσικλετών που χάθηκαν στους δρόμους της Κύπρου την πενταετία 2014-2018, δεν έφεραν ζώνη ασφαλείας ή κράνος. Πιο συγκεκριμένα, 66 από τα 107 θύματα οδηγούς ή επιβάτες αυτοκινήτων δεν έφεραν ζώνη ασφαλείας, ενώ 38 από τα 73 θύματα οδηγούς ή επιβάτες μοτοσικλετών, δεν έφεραν κράνος. Είναι προφανές ότι η πρακτική της δεύτερης ευκαιρίας που προτείνουν οι νομοθέτες, δεν έχει καμία λογική εξήγηση. Πέραν του τραγικού αριθμού θυμάτων των τελευταίων χρόνων, είναι αδιαμφισβήτητο ότι η μη χρήση ζώνης ή κράνους τις περισσότερες φορές δεν προσφέρει δεύτερη ευκαιρία σε περίπτωση σοβαρής τροχαίας σύγκρουσης.
Οι ποινές για την χρήση κινητού κατά την οδήγηση, που πλέον στις ανεπτυγμένες οδηγικά χώρες αντιμετωπίζεται όμοια με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, εξακολουθούν να είναι χαμηλές και μη αποτρεπτικές. Η χρήση κινητού κατά την οδήγηση αποτελεί μάστιγα στην Κύπρο και οι διαχρονικά αδιάφορες ποινές και μειωμένη αστυνόμευση έχουν αποθρασύνει τους παραβάτες, που καθημερινά διαφημίζουν τα κατορθώματα τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Στα ίδια επίπεδα κινείται και η προτεινόμενη ποινή για την παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη στα φώτα τροχαίας. Το πρόστιμο έχει καθοριστεί στα €300 και κρίνοντας από τις καταστροφικές συνέπειες μίας σύγκρουσης πάνω σε διασταύρωση αλλά και τον ιδιαίτερα αυξημένο αριθμό σοβαρών και θανατηφόρων τροχαίων στο αστικό δίκτυο, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί αυστηρό και αποτρεπτικό. Η στάθμευση πάνω σε πεζοδρόμιο θα τιμωρείται με πρόστιμο €100, ενώ η παράνομη στάθμευση σε θέση που προορίζεται για χρήση μόνο από άτομα με αναπηρία θα τιμωρείται με πρόστιμο €300. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η στάθμευση σε πεζοδρόμια στερεί από τους πεζούς το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης και θέτει τις ζωές τους σε άμεσο κίνδυνο. Αν το πρόστιμο των €85 που ισχύει αυτή τη στιγμή δεν αποτρέπει καθόλου τους οδηγούς από το να σταθμεύουν σε πεζοδρόμια, το ίδιο φυσικά ισχύει και για την πρόταση να αυξηθεί κατά €15 η συγκεκριμένη ποινή.
Ανησυχητικές είναι και οι προτεινόμενες ποινές για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Οι χρηματικές ποινές ξεκινούν από €125 και αφορούν τρεις κατηγορίες υπέρβασης του επιτρεπόμενου ορίου με την ανώτερη να περιλαμβάνει τους οδηγούς που θα εντοπίζονται με 56 μέχρι 70μg αλκοόλ ανά 100ml εκπνοής και θα τιμωρούνται με εξώδικο πρόστιμο ύψους €500. Άρα η χρηματική ποινή προτείνεται και για την οδήγηση με πέραν από το τριπλάσιο αλκοόλ από το επιτρεπόμενο όριο, γεγονός που αντί να καθησυχάζει τους νομοθέτες για τον τρόπο που αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν και αυτή τη σοβαρή παράβαση, θα έπρεπε να τους ανησυχεί ιδιαίτερα. Οι συγκεκριμένες προτεινόμενες χρηματικές ποινές φαίνεται να βρίσκουν και πάλι την Αστυνομία αντίθετη, διαφωνία που εκφράστηκε επίσης δημόσια από τους εκπροσώπους της.
Το γενικό συμπέρασμα μετά τα όσα έχουν διαρρεύσει για τις επερχόμενες νέες ποινές για τα τροχαία αδικήματα είναι ότι η τριετής προεργασία των νομοσχεδίων και συζήτηση επί του θέματος της οδικής ασφάλειας δεν φαίνεται να είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Το άσχημο 2019 με τους 52 νεκρούς και η κακή αρχή του 2020 με 5 νεκρούς μέχρι τώρα δεν άλλαξαν τις απόψεις για τις νέες ποινές έτσι ώστε να προταθούν τέτοιες που με σωστή εφαρμογή και αστυνόμευση θα φέρουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Η υποκριτική μείωση και «αποσυναρμολόγηση» των ποινών που είχαν προταθεί αρχικά με τη δικαιολογία ότι πιο ψηλές ποινές θα εξοντώσουν οικονομικά τους πολίτες που θα παρανομούν (άκουσον άκουσον!), έρχεται σε αντίθεση με τις συνεχείς δηλώσεις περί πρωτοφανούς επιτυχίας της Κύπρου να βγει ενισχυμένη από την κρίση που πέρασε, την ελαχιστοποίηση της ανεργίας και την βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των Κυπρίων. Επιλέγεται ουσιαστικά η συνέχιση της υφιστάμενης κατάστασης στους δρόμους της Κύπρου με την εφαρμογή παρόμοιων ποινών, σχεδόν 10 χρόνια από την προηγούμενη αλλαγή στα σχετικά νομοσχέδια. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι μέχρι να αντιληφθούν οι αρμόδιοι το λάθος που έκαναν με την επιεική παρέμβαση τους στις ποινές πιθανόν να περάσει ακόμα μία δεκαετία με εκατοντάδες νεκρούς και χιλιάδες σοβαρά τραυματίες στους δρόμους.
