Οι άνθρωποι κατανοούμε πόσο ανυπεράσπιστοι είμαστε όταν γινόμαστε έρμαιο μιας φυσικής καταστροφής, μιας επάρατης νόσου ή μιας επιδημίας. Κι ενώ τα άλλα μπορούν να ελεγχθούν με κάποιο τρόπο, η επιδημία που δυνητικά μπορεί να εξελιχθεί και σε πανδημία δεν διακρίνει σύνορα και φυλές. Δεκάδες ήταν τα εκατομμύρια των θυμάτων που άφησαν πίσω τους από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα επιδημίες όπως ο τύφος, η πανώλη, ή πανούκλα, η λέπρα, η χολέρα, η ιλαρά, η γρίπη και το AIDS. Μόνο το AIDS, άφησε πίσω του πέραν των 35 εκατ. θυμάτων από το 1981 που εμφανίστηκε.
Τώρα ο πλανήτης ολόκληρος βρίσκεται αντιμέτωπος με τον COVID-19, κοινώς κορωνοϊό, και παρόλο που βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, βλέπουμε και βιώνουμε συμπεριφορές όμοιες και παρόμοιες με εκείνες ανθρώπων που θεωρούσαν τις επιδημίες τιμωρία άνωθεν. Αυτό θα μπορούσε λόγω αμορφωσιάς και έλλειψης επαρκούς επιστημονικής γνώσης να δικαιολογείτο π.χ. στην αρχαιότητα όταν ο τυφοειδής πυρετός αποδεκάτισε την Αθήνα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και θεωρείτο οργή των θεών. Αλλά και στο Βυζάντιο του Ιουστινιανού με την πανούκλα να θερίζει και τον κόσμο να κάνει παρακλήσεις στις εκκλησιές να σταματήσει η Παναγία το θανατικό, που σκότωσε τελικά το 25% του πληθυσμού του τότε γνωστού πλανήτη.
Στον θεό Ήλιο προσεύχονταν οι Αζτέκοι για να τους σώσει από την ευλογιά τον 16ο αιώνα που τους κόλλησαν οι Αφρικανοί σκλάβοι που κουβάλησαν οι Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι. Οι ίδιοι που «φιλοδώρησαν» με ευλογιά, ιλαρά και βουβωνική πανώλη τους ιθαγενείς της Αμερικής και εξολόθρευσαν το 90% των αυτοχθόνων πληθυσμών. Τότε ο κοσμάκης δεν ήξερε τι τον βρήκε. Δεν μπορούσε να εξηγήσει «ποιες αμαρτίες πλήρωνε». Ακόμη και στα πρώτα χρόνια της κυπριακής ανεξαρτησίας, θυμάμαι στη Λάρνακα από όπου κατάγομαι, ο παππούς μου ο Παναής, ένας θεοφοβούμενος άνθρωπος που φοίτησε μέχρι τη δεύτερη τάξη του δημοτικού σχολείου, να με πηγαίνει κάθε 10 Φεβρουαρίου στην εκκλησία του Άγιου Χαραλάμπους στο Λεπροκομείο. Όταν ρώτησα «τι έχουν αυτοί και είναι έτσι;», μου απάντησε ότι «αμάρτησαν και τώρα ο Άγιος Χαράλαμπος τους γιατρεύει». Άνθρωπος σχεδόν αγράμματος είχε μια κάποια εξήγηση για την εξ ουρανού τιμωρία της λέπρας. Εξήντα χρόνια μετά τα πράγματα δεν άλλαξαν πολύ. Την περασμένη Τρίτη, στο σουπερμάρκετ, μια μεσήλικας κυρία πήρε από το ράφι όλα τα αντισηπτικά, καμιά δεκαπενταριά. Η νεαρότερη κυρία που είχε πρόθεση να πάρει επίσης αντισηπτικά, όπως κι εγώ, υπέδειξε με ευγένεια: «Δεν γίνεται να αφήσετε μερικά στο ράφι να πάρουμε κι εμείς;». Η «αντισηπτική» κυρία την κοίταξε βλοσυρά κι έσπρωξε το καροτσάκι της παρακάτω.
Το θλιβερό στην περίπτωση αυτή είναι ότι η κυρία εκείνη δεν κατανόησε ότι είμαστε όλοι αιχμάλωτοι του κορωνοϊού και δεν μπορούμε να σώσουμε μόνο τον εαυτό μας. Στόχος μας είναι να σωθούμε όλοι μαζί. Ξεκινώντας από τον εαυτό μας, τα παιδιά μας, το σπίτι μας, τους συναδέλφους μας, το περιβάλλον μας. Όλοι θα πρέπει να συμμορφωνόμαστε στις οδηγίες των Υπηρεσιών Υγείας και στο γενικότερο πλαίσιο που έχει θέσει η κυβέρνηση προς αντιμετώπιση της κατάστασης. Όλοι θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι συνειδητά εκχωρούμε ένα μέρος των ελευθεριών μας, λόγω επιδημίας, προς τις κρατικές υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη να προστατεύσουν την υγεία όλων μας καθώς ο καθείς από μόνος του δεν μπορεί να το πράξει. Για να χρησιμοποιήσω ένα απόφθεγμα από την «Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ: «Δεν υπήρχαν πια τότε προσωπικά πεπρωμένα, αλλά μια συλλογική υπόθεση που ήταν η πανούκλα και αισθήματα που τα μοιράζονταν όλοι». Ενώ παρακάτω έλεγε πως είναι τώρα η καταλληλότερη συγκυρία κανείς, «να περιγράψει τις βιαιότητες των επιζώντων συμπολιτών μας, την ταφή των νεκρών και την οδύνη των χωρισμένων εραστών». Γι’ αυτό λοιπόν οργισμένη μου κυρία, την άλλη φορά άστε κανένα αντισηπτικό στο ράφι να πάρει και κάποιος άλλος. Αν μη τι άλλο, για να μη σας μεταδώσει τον ιό.
