Η ρητορική του στρατιωτικού πραξικοπήματος είναι μια «παλιά» ιστορία στην Τουρκία. Πριν από λίγους μήνες, το ενδεχόμενο του πραξικοπήματος δεν έβρισκε αντίκτυπο στο προσκήνιο της τουρκικής επικαιρότητας. Ωστόσο, το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου άλλαξε τα δεδομένα. Σήμερα, στην τουρκική πρωτεύουσα, οι κύκλοι της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης εστιάζουν σε τρία σενάρια.
Το πρώτο σενάριο, στο οποίο εστιάζει η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) αφορά την κινητοποίηση που παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες στις κεμαλιστικές μερίδες του στρατεύματος. Ο αναγνώστης της Κ πληροφορήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, ότι ο τουρκικός στρατός ξεκίνησε έρευνα για μια νέα «προετοιμασία» για πραξικόπημα στις μονάδες του στρατού που σταθμεύουν στο δυτικό κομμάτι της Τουρκίας. Οι κύκλοι της κυβέρνησης θέλουν μια μερίδα των αξιωματικών και στρατηγών (περίπου το 10%), οι οποίοι παραμένουν φανατικά προσκολλημένοι στις αρχές του κεμαλισμού, να κινητοποιούνται στα τέλη του Φεβρουαρίου στις μονάδες της Σμύρνης και της δυτικής Τουρκίας. Σημείο εκκίνησης για την νέα εξέλιξη αποτέλεσε η ελεύθερη χρήση της μαντίλας στο στράτευμα. Μετά την ανακοίνωση αυτής της απόφασης του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, διάφοροι στρατιωτικοί ήρθαν σε συνεννόηση και ξεκίνησαν διεργασίες και κινητοποιήσεις που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ένα νέο, «κεμαλικό» πραξικόπημα.
Σχετικά με την νέα εξέλιξη, στην Άγκυρα κυκλοφορούν δυο εκδοχές-ερμηνείες. Σύμφωνα με την κυβέρνηση ο κίνδυνος του πραξικοπήματος είναι υπαρκτός και το νέο πραξικόπημα εμποδίστηκε μόνο χάρη στην επέμβαση και διαμεσολάβηση των αρχών. Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει την δική της άποψη. Από την δική της σκοπιά, η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ενδέχεται να διαδίδει ψευδείς ειδήσεις για να κινητοποιήσει την κομματική βάση.
Στο στρατόπεδο της κυβέρνησης υπάρχουν υποψίες και για ένα άλλους είδους πραξικοπήματος, το οποίο ενδέχεται να «απειλήσει» την Τουρκία και την περιοχή στο άμεσο μέλλον. Σύμφωνα λοιπόν, με τις πληροφορίες από τους κυβερνητικούς κύκλους, ξένες μυστικές υπηρεσίες, κυβερνήσεις ενώνουν τις δυνάμεις τους με μυστικούς πυρήνες στους κόλπους της κυβέρνησης για να οδηγήσουν την τουρκική οικονομία στα «βράχια». Οι εν λόγω κύκλοι κρατούν στο χέρι τους φακέλους με οικονομικά και ερωτικά σκάνδαλα που «καίνε» στην κυριολεξία το επιτελείο της τουρκικής οικονομίας και άτομα που διατηρούν διασυνδέσεις με το νέο Προεδρικό Μέγαρο της Τουρκίας.
Τέλος, ένα άλλο, διαφορετικό σενάριο για πραξικόπημα έρχεται αυτή την φορά από τους κόλπους της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η αντιπολίτευση λοιπόν, προβάλλει την άποψη ότι εξαιτίας της ψαλίδας που ανοίγει υπέρ του «όχι» στο επικείμενο δημοψήφισμα, ο Πρόεδρος Ερντογάν ετοιμάζεται να δρομολογήσει το δικό του «πραξικόπημα», το οποίο αποτελείται από διάφορα στάδια και σκέλη (ρήξη στις σχέσεις Τουρκίας-Δύσης, νέο κύμα συλλήψεων στο εσωτερικό, νέες περιπέτειες στην Συρία και ενδεχόμενο αιματοκύλισμα στο εσωτερικό της χώρας).
Ανεξάρτητα από το υπόβαθρο των προαναφερόμενων σεναρίων, στην περίπτωση της Τουρκίας η σημαντική πραγματικότητα είναι μια και μοναδική. Όπως τονίζουμε στην νέα μελέτη μας «Η Ανελεύθερη Τουρκική Δημοκρατία», η κρίση στο δημοκρατικό πολίτευμα της Τουρκίας βαθαίνει και πλέον δεν υπάρχουν περιθώρια για ομαλή εναλλαγή κομμάτων και προσωπικοτήτων στην εξουσία. Στο υβριδικό πολιτικό σύστημα της Τουρκίας, πολιτική αλλαγή μπορεί να έρθει μονάχα μέσα από το ΑΚΡ (ανατροπή Ερντογάν ή ανασυγκρότηση του κόμματος), με μια λαϊκή εξέγερση (τύπου Γκεζί), με μια στρατιωτική περιπέτεια στην γειτονιά μας ή με ένα νέο πραξικόπημα.
Το αποθαρρυντικό στοιχεία σε αυτή την υπόθεση είναι ότι ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του Απριλίου, η Τουρκία παρουσιάζει την εικόνα μιας χώρας που δεν έχει άλλες επιλογές εκτός από τα προαναφερόμενα σενάρια. Σε κάθε περίπτωση, η συστημική κρίση στην Τουρκία δεν απειλεί μόνο τους λαούς της Ανατολίας αλλά ολόκληρη την περιοχή.
