ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Απανωτά πλήγματα στην φιλοσοφία της ομοσπονδίας

Στον μικρό, σχεδόν ανεξάρτητο από τον υπόλοιπο πλανήτη «μικρόκοσμο» που ονομάζεται Κύπρος, τις τελευταίες ώρες το προσκήνιο της επικαιρότητας απασχολούν η πανδημία και οι δημοσκοπήσεις. Τα εγχώρια μέσα ανοίγουν από την μια το κεφάλαιο των προεδρικών εκλογών και από την άλλη παρακολουθούν με μεγάλη αγωνία τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας. Στο τελευταίο ζήτημα οι πληροφορίες από το εξωτερικό δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές. Σε συνδυασμό με την μετάλλαξη του κορωνοϊού, η αναποτελεσματικότητα των απαρχαιωμένων συστημάτων δημόσιας υγείας που είναι προϊόντα των νεοφιλελεύθερων συνταγών και πρακτικών δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Οι εικόνες από τα νοσοκομεία της Αττικής μιλούν από μόνες τους και ρίχνουν φως στην σοβαρότητα της όλης κατάστασης.

Καθώς οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν το νέο κύμα της πανδημίας, στην ευρύτερη περιοχή μας λαμβάνουν χώρα ιστορικές εξελίξεις που «αγγίζουν» την «εγωκεντρική», μικρή Κύπρο. Μια από αυτές τις εξελίξεις αφορά τα νέα πλήγματα που δέχεται η φιλοσοφία της ομοσπονδίας σε δυο σημαντικές χώρες της ευρύτερης περιοχής. Την στιγμή που γραφόταν το συγκεκριμένο άρθρο γνώμης, στην Βοσνία Ερζεγοβίνη και στην Αιθιοπία η ομοσπονδία, ως φόρμουλα διαχείρισης των εθνοτικών προβλημάτων, βρισκόταν αντιμέτωπη με μεγάλες προκλήσεις.

Περισσότερα από τέσσερα χρόνια μετά την κατάρρευση της διαδικασίας της επίλυσης του Κυπριακού Προβλήματος με βάση την διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδιακή φόρμουλα, στην Βοσνία οι Σέρβοι εκπέμπουν ανησυχητικά μηνύματα προς την κατεύθυνση της απόσυρσης από το ιδιόρρυθμο, (συν)ομοσπονδιακών προδιαγραφών συνταγματικό οικοδόμημα που αναδύθηκε με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ο Σέρβος συν-πρόεδρος της Βοσνίας, με τις τελευταίες κινήσεις του σπρώχνει την χώρα προς την επανάληψη των δραματικών γεγονότων που έλαβαν χώρα τον Δεκέμβριο του 1963 στην Κύπρο. Οι Σέρβοι ετοιμάζονται να αποσυρθούν από πολλές στρατηγικής σημασίας κεντρικές δομές της χώρας. Παράλληλα, ετοιμάζονται να ανοικοδομήσουν ξεχωριστές κρατικές δομές στο σερβικό κρατίδιο της Βοσνίας.

Αρκετά χιλιόμετρα πιο νοτιοανατολικά από τα σύνορα της Βοσνίας, σε μια πρώην ισχυρή χώρα της Αφρικής, το ομόσπονδο συνταγματικό καθεστώς βρίσκεται ενώπιων μιας εξίσου μεγάλης απειλή. Οι ένοπλες δυνάμεις της πολιτείας Τιγκρέ, έχοντας απωθήσει τις ομοσπονδιακές δυνάμεις από το βόρειο κομμάτι της Αιθιοπίας και ενώνοντας τις δυνάμεις τους με άλλες αυτονομιστικές δυνάμεις, απειλούν πλέον το κέντρο της ομοσπονδιακής διοίκησης. Την στιγμή που γραφόταν το συγκεκριμένο άρθρο γνώμης, οι ΗΠΑ και οι ξένες διπλωματικές αντιπροσωπείες απομάκρυναν από την Αιθιοπία τους πολίτες τους. Τα εγχώρια και ξένα μέσα προειδοποιούν ότι η κρίση στην Αιθιοπία ενδέχεται να λάβει δραματικές διαστάσεις σε περίπτωση που οι αντάρτες επιχειρήσουν να εισέλθουν στην πρωτεύουσα. Για τους αναλυτές που παρακολουθούν την κρίση στην Αιθιοπία από κοντά, στο επίκεντρο της μεγάλης διαμάχης βρίσκονται οι επιπτώσεις των πρόσφατων κινήσεων της κεντρικής κυβέρνησης που αφορούν το μέλλον του ομοσπονδιακού οικοδομήματος. Ο Πρωθυπουργός της χώρας, Άμπιι Αχμέντ, ο οποίος μόλις πριν από λίγα χρόνια βραβεύτηκε με το βραβείο ειρήνης Νόμπελ, μετά την άνοδο του στην εξουσία πραγματοποίησε κινήσεις που εκλήφθηκαν ως «εχθρικές» από τις ομόσπονδες αυτόνομες περιφέρειες της Αιθιοπίας.

Υπενθυμίζουμε ότι η κορύφωση της αγωνίας σε Βοσνία και Αιθιοπία για το μέλλον του ομόσπονδου οικοδομήματος έρχεται μόλις τέσσερα χρόνια μετά την τελευταία αποτυχημένη προσπάθεια του ΟΗΕ για την επίλυση ενός εθνοκεντρικού προβλήματος με βάση την ομοσπονδιακή φόρμουλα. Τα όσα συνέβησαν την δραματική νύχτα της 6ης-7ης Ιουλίου 2017 στο Κραν Μοντάνα είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό γνωστά σε όλους μας.

Εν συντομία λοιπόν, κατά την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, η ομοσπονδιακή φόρμουλα που πριν από λίγα χρόνια αντιμετωπιζόταν από τους θεωρητικούς και πολιτικούς επιστήμονες ως μια από τις ελάχιστες, αν όχι η μοναδική, φόρμουλα για την διευθέτηση των εθνοτικών διενέξεων, βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές απειλές. Με μια πρώτη «πρόχειρη» ματιά, τα παραδείγματα της Βοσνίας και Αιθιοπίας φέρνουν στο προσκήνιο δυο σημαντικές αδυναμίες-προκλήσεις στην περίπτωση του Κυπριακού Ζητήματος. Πρώτον, είναι σίγουρο ότι χρειαζόμαστε μια νέα φρέσκια κριτική ματιά απέναντι στο σύνολο της φιλοσοφίας της ομοσπονδίας. Η αποκέντρωση των κρατικών δομών, χωρίς αυτή να πλαισιώνεται από κοινωνικοοικονομικής υφής πρωτοβουλίες και φυσικά από πολιτικούς πρωταγωνιστές που να είναι αποφασισμένοι να «επενδύσουν» στην ομοσπονδία, δεν είναι αρκετή για την επίλυση των μεγάλων πολιτικών και συνταγματικών προβλημάτων. Δεύτερον, το ζήτημα της επιβίωσης της ομοσπονδίας είναι εξίσου σημαντικό με το εγχείρημα της οικοδόμησης της ομοσπονδίας. Στην περίπτωση της Βοσνίας, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι πιέσεις της διεθνούς κοινότητας συνέβαλλαν στην «γρήγορη» ανάδειξη του σημερινού, ιδιόρρυθμου, αποκεντρωμένου συνταγματικού οικοδομήματος. Σήμερα, τα άλυτα πολιτικά και κοινωνικοοικονομικά προβλήματα απειλούν το όλο οικοδόμημα με μια εξίσου γρήγορη κατάρρευση.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ