ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η Τουρκία εξαπλώνεται, σχεδόν ανενόχλητη

Επειδή ενδέχεται να μην βρει αντίκτυπο στον κυπριακό και ξένο τύπο, συνοψίζω για τον αναγνώστη την σημαντική είδηση που ήρθε πριν από λίγα εικοσιτετράωρα από το βόρειο κομμάτι της Συρίας. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Συρίας εξέδωσε ανακοινωθέν-διαμαρτυρία για την νέα κίνηση της Άγκυρας στο Ιντλίμπ, το οποίο ελέγχουν ένοπλες συντηρητικές, σουνιτικές ομάδες. Το συριακό υπουργείο διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση ξεκίνησε να εκδίδει τουρκικές ταυτότητες για τους κάτοικους της περιοχής, την οποία επιχειρεί να ανακαταλάβει τα τελευταία χρόνια η Δαμασκός. Η κυβέρνηση του Μπασάρ Αλ Ασάντ, σε σχετική τοποθέτηση της κάνει λόγο για προσπάθεια εκτουρκισμού ενός αξιοσημείωτου τμήματος της συριακής επικράτειας.

Μεταδίδοντας την παραπάνω είδηση, η ρωσική εφημερίδα «Κομερσάντ» προειδοποίησε την ρωσική κοινή γνώμη ότι η σύμμαχος της Ρωσίας, η Συρία πλέον έχει χάσει μια και για πάντα τον έλεγχο μιας σημαντικής ζώνης στο βόρειο τμήμα της χώρας. Στην περίπτωση της βορειοδυτικής Συρίας, η Τουρκία δεν φέρει πολλές επιλογές. Είτε θα επιτρέψει την ανάδυση μιας «γκρίζας ζώνης», την οποία θα ελέγχουν ορισμένες επικίνδυνες ομάδες είτε θα επιβάλλει την τάξη και την ασφάλεια με τον τρόπο που θα επιλέξει η ίδια. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Συρίας, Μπασάρ Τζαφαρί έρχεται να πλαισιώσει αυτήν την απαισιόδοξη ανάγνωση υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία πλέον κατέχει μεγαλύτερα σε έκταση εδάφη στην επικράτεια της Συρίας από την Γάζα που «πολιορκεί» το Ισραήλ.

Η παραχώρηση τουρκικών δελτίων υπηκοότητας και ταξιδιωτικών εγγράφων σε πολίτες της Συρίας δεν είναι μια νέα εξέλιξη. Στο παρελθόν, η Άγκυρα επέλεξε την ίδια οδό στο Αφρίν, στο Τζαράμπλους και σε άλλες περιοχές της Συρίας που ελέγχουν τα τουρκικά στρατεύματα και οι συνεργάτες τους. Ο Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας έφτασε στο σημείο να δηλώσει δημοσίως ότι το βόρειο τμήμα της Συρίας διοικεί ένας Τούρκος νομάρχης. Και την προηγούμενη περίοδο, η Τουρκία ξεκίνησε προσπάθεια αναβάθμισης των υποδομών της περιοχής.
Ανεξάρτητα από την τροπή των εξελίξεων στην Συρία, κυρίως το ενδεχόμενο της τριχοτόμησης της χώρας, όλα τα προαναφερόμενα φέρουν ιδιαίτερη σημασία ως προς ένα σημαντικό σημείο: Με συστηματικά βήματα, σιωπηλά στο παρασκήνιο, η Τουρκία επεκτείνει de facto την κυριαρχία της στην περιοχή, εις βάρος των γειτόνων της. Η Συρία αποτελεί μονάχα την μια περίπτωση που η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν πραγματοποιεί βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Παρόμοια βήματα, ωστόσο σε ένα πιο διαφορετικό διπλωματικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, η Άγκυρα πραγματοποιεί και στο βόρειο κομμάτι της Συρίας, στα σύνορα του Αυτόνομου Κουρδιστάν με την Τουρκία. Λίγα χρόνια μετά την αποτυχημένη ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του κουρδικού κράτους, η Τουρκία θέτει υπό τον έλεγχο της σημαντικά προγεφυρώματα και περιοχές στα σύνορα Τουρκίας-Ιράκ. Στα πλαίσια των νέων επιχειρήσεων των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (TSK), η Τουρκία πλέον έχει στήσει οδοφράγματα, σημεία ελέγχου και οχυρώσεις στα εδάφη του Ιράκ. Η τουρκική ακτίνα δράσης το τελευταίο διάστημα εξαπλώνεται στο εσωτερικό του Αυτόνομου Κουρδιστάν, σε περιοχές όπου υπάρχουν στρατόπεδα και εγκαταστάσεις του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (ΡΚΚ). Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες αυτή η κίνηση της Τουρκίας έφερε αντιμέτωπο το ΡΚΚ με το Αυτόνομο Κουρδιστάν. Η αιματηρή αντιπαράθεση άφησε πίσω της νεκρούς Κούρδους στρατιώτες.

Σε Συρία και Ιράκ λοιπόν, η Τουρκία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αναθεωρεί σιωπηλά τα σύνορα που αναδύθηκαν πριν από έναν αιώνα την περίοδο του 1918-1923. Το αναθεωρητικό σχέδιο της Τουρκίας ξεκινά από το τρίγωνο των συνόρων Τουρκίας-Ιράν-Ιράκ, διασχίζει ένα μεγάλο κομμάτι των συνόρων Τουρκίας-Συρίας και καταλήγει στο βόρειο κομμάτι της Κύπρου, όπου όπως γνωρίζουμε πολύ καλά το τελευταίο διάστημα η Άγκυρα τάσσεται υπέρ της διχοτόμησης του νησιού (σχέδιο λύσης δυο κρατών).

Ένα άλλο σημείο, το οποίο ξεχωρίζει στα προαναφερόμενα είναι η χρονική συγκυρία και κυρίως το διεθνές πλαίσιο, το οποίο ευνοεί τα τουρκικά σχέδια για Ιράκ, Συρία και Κύπρο. Κυρίως σε Ιράκ και Συρία η Τουρκία σε γενικές γραμμές δρα ανενόχλητη. Οι κινήσεις της προκαλούν μονάχα την αντίδραση των τοπικών παραγόντων, όχι της διεθνούς κοινότητας. Σε πολύ γενικά πλαίσια, οι Μεγάλες Δυνάμεις και η Δύση εμφανίζονται όλο και περισσότερο συμφιλιωμένες με την ιδέα της ανάδυσης ενός νέου γεωστρατηγικού πλαισίου στην Μεσοποταμία, στο οποίο θα κατοχυρώνονται τα συμφέροντα τους και θα ικανοποιούνται ορισμένα αιτήματα της Άγκυρας. Και την ίδια στιγμή, ο de facto διαμελισμός, ή στην καλύτερη περίπτωση αποδυνάμωση, των κρατικών οντοτήτων που αναδύθηκαν την περίοδο 1920-1960, διευκολύνουν το έργο της τουρκικής διπλωματίας.

Ολοκληρώνουμε προσθέτοντας στα προαναφερόμενα το γεγονός ότι η Μεσοποταμία όπου η Τουρκία πραγματοποιεί επεκτατικού τύπου βήματα είναι σε γενικές γραμμές κομμάτι της κουρδικής γεωγραφίας. Από τα περίχωρα της Κύπρου δε, ξεκινά ο παραδοσιακός ελληνικός-ελληνόφωνος χώρος. Στο τόξο Κουρδιστάν-ελληνόφωνου χώρου λοιπόν, η Τουρκία επιχειρεί να επιστρατεύσει (δεν πρέπει να αγνοούμε τις βασικές αδυναμίες της Τουρκίας, βλπ. οικονομία) «proactive» πολιτικές την ώρα που η διεθνής κοινότητα βυθίζεται σε μεγάλα προβλήματα και οι συνομιλιτές και ανταγωνιστές της Άγκυρας στην περιοχή δεν φέρουν διεξοδικές, πειστικές στρατηγικές (λ.χ. βλπ. Αιγαίο και ελληνοτουρκικά, Κυπριακό και στάση ε/κ πλευράς).

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ