Παραμονή της Πρωτοχρονιάς εύχομαι στον αναγνώστη αυτής της στήλης ένα ευτυχισμένο, γεμάτο με υγεία και όνειρα νέο έτος, με μια επισήμανση-πληροφορία που θεωρώ ότι μας παρέχει «περιθώρια ανάσας» σε μια περίοδο που διάφορα μέσα ενημέρωσης, αναλυτές, διεθνολόγοι κ.ο.κ. φέρνουν στο προσκήνιο διάφορα κινδυνολογικού τύπου σενάρια για τα ελληνοτουρκικά. Ως γνωστόν, το τελευταίο διάστημα, με αφορμή τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, το λεγόμενο σύμφωνο Τουρκίας-Λιβύης και τις ξεχωριστές κινήσεις, εργασίες και γεωτρήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, διάφοροι κύκλοι σε Λευκωσία και Αθήνα προβληματίζονται για το ενδεχόμενο του εκτροχιασμού των εξελίξεων.
Στο πλαίσιο του προαναφερόμενου προβληματισμού, ορισμένοι αναλυτές θέτουν το εξής ερώτημα: Που το πάει η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο; Για κάποιους αναλυτές η απάντηση του συγκεκριμένου ερωτήματος είναι απλή: Η Τουρκία επιχειρεί να «βάλει χέρι» σε κοιτάσματα ενέργειας και περιοχές που δεν της ανήκουν και για αυτόν τον λόγο έχει πλέον λάβει υπόψη της όλα τα ενδεχόμενα και σενάρια, ακόμη και το ενδεχόμενο μιας ανοιχτής αντιπαράθεσης με την Ελλάδα.
Λάδι στην φωτιά έρχονται να ρίξουν οι τελευταίες δηλώσεις Ελλήνων πολιτικών και αξιωματούχων που με αξιοσημείωτη καθυστέρηση εστιάζουν στις εξελίξεις που αφορούν την Ανατολική Μεσόγειο. Η ελληνική κοινή γνώμη «ανακαλύπτει» τον εμφύλιο της Λιβύης, την στιγμή που πολιτικοί αρχηγοί και βουλευτές φτάνουν στο σημείο να αναφερθούν στο ενδεχόμενο του «βυθίσματος» τουρκικών σκαφών.
Τι επιδιώκει λοιπόν, η Άγκυρα; Μήπως ο στόχος της είναι μια ανοιχτή αντιπαράθεση με την Αθήνα; Μήπως επιθυμεί να προβάλλει το hard power της για να εξασφαλίσει αυτά που δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει δια μέσου της διπλωματίας και της διαπραγμάτευσης; Τουλάχιστον τρεις καλά ενημερωμένες πηγές, οι οποίες παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στον κύκλο του τουρκικού προεδρικού, παρέχουν «καθησυχαστικού» τύπου απαντήσεις στα συγκεκριμένα ερωτήματα.
Οι πηγές χαρακτηρίζοντας ως «απομακρυσμένο ενδεχόμενο (σ.σ. στα τουρκικά «düşük ihtimal», που σημαίνει χαμηλή/μικρή πιθανότητα και την οποία επιλέγω να την αποδώσω σε ελεύθερη μετάφραση ως «απομακρυσμένο ενδεχόμενο»), ένα θερμό επεισόδιο είτε στο Αιγαίο είτε στην Ανατολική Μεσόγειο, στρέφουν την προσοχή τους σε δυο σημεία.
Πρώτον, οι συνομιλητές μας, μας επισημαίνουν η τουρκική πλευρά γνωρίζει πολύ καλά ότι «μη ελεγχόμενου τύπου» εξελίξεις ή αντιπαραθέσεις δεν πρόκειται να παρέχουν λύσεις σε διπλωματικής υφής προβλήματα. «Σε κανένα μέρος του πλανήτη η βία δεν έχει λύσει προβλήματα που αφορούν τον οικονομικό και ενεργειακό καταμερισμό. Οι ενεργειακοί κολοσσοί δεν πιάνουν δουλειά σε περιοχές όπου επικρατεί ένταση και οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, για να τεθούν σε λειτουργία χρειάζονται ειρήνη και σταθερότητα», μας επισημαίνει μια πηγή.
Δεύτερον, για την Άγκυρα το πρόβλημα της Ανατολικής Μεσογείου δεν αφορά αποκλειστικά τα ελληνοτουρκικά ή το Κυπριακό, αγγίζει πολύ μεγαλύτερα προβλήματα. Οι πηγές μας τονίζουν τα εξής: «Τα μεγάλα προβλήματα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο έχουν προ πολλού πάψει να αφορούν τις σχέσεις της Άγκυρας με την Αθήνα ή το Κυπριακό. Στον 21ο αιώνα, στην ευρύτερη περιοχή παρακολουθούμε την κορύφωση του ανταγωνισμού ανάμεσα στο μπλοκ ΗΠΑ-Ε.Ε.-περιφερειακών συμμαχικών δυνάμεων-αραβικών μοναρχιών και των διάφορων πρωταγωνιστών που δεν συμβαδίζουν με τα σχέδια του δυτικού μπλοκ».
Στα πλαίσια της τελευταίας επισήμανσης, οι πηγές μας προσθέτουν τα εξής: «Στην περίπτωση της Τουρκίας συναντάμε μια περιφερειακή δύναμη που επιχειρεί να σταθεί πάνω στα πόδια της παρά τις τρικλοποδιές των δυνάμεων, που μέχρι σήμερα είχαμε την εντύπωση ότι ήταν σύμμαχοι μας. Δείτε ποιοι υποστηρίζουν την οργάνωση ΦΕΤΟ; Δείτε ποιοι προσκαλούν τους εκπρόσωπους των τρομοκρατικών οργανώσεων σε προεδρικά μέγαρα της Ευρώπης; Για ποιο λόγο συμβαίνουν όλα αυτά; Επειδή ΗΠΑ και συμμαχικές δυνάμεις, την στιγμή που στρέφουν τα βλέμματα τους στον ανταγωνισμό με την Ρωσία και την Κίνα, επιθυμούν να επιβάλλουν τετελεσμένα γεγονότα και σχέδια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».
Με λίγα λόγια λοιπόν, από την οπτική γωνία της Άγκυρας λοιπόν, ιδιαίτερα στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών και της Κύπρου, τα στρατιωτικά μέτρα όχι μονάχα δεν παρέχουν λύσεις σε σημαντικά προβλήματα, αλλά μας απομακρύνουν από την ουσία του όλου ζητήματος, την «αντίσταση» των περιφερειακών παραγόντων σε σχέδια που επιβάλλονται στην περιοχή μας. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα πάντα με τις πηγές μας, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι ένα θερμό επεισόδιο, το οποίο θα μας απομάκρυνε από την ουσία των τελευταίων εξελίξεων, θα μπορούσε να απελευθερώσει μια επικίνδυνη δυναμική, η οποία θα οδηγούσε όχι μονάχα την Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά πολλές δυνάμεις και αντίπαλα στρατόπεδα σε «αχαρτογράφητα νερά».
Ολοκληρώνω την τελευταία παρέμβαση του 2019, συνιστώντας στον αναγνώστη ψυχραιμία και πολυδιάστατη «ανάγνωση» των τελευταίων εξελίξεων. Μαζί με τα προαναφερόμενα, ο προσεκτικός αναγνώστης καλείται να λάβει υπόψη του σειρά παραγόντων, όπως λ.χ. τα ρίσκα που συνοδεύουν την κορύφωση της έντασης ακόμη και σε επίπεδο ρητορικής, την «απειρία» στελεχών των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων που έπιασαν δουλειά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και την αυστηρή ρητορική εθνικιστών αξιωματούχων, πολιτικών και στρατηγών που επέστρεψαν στο προσκήνιο λίγα χρόνια μετά την διαρροή σχεδίων πραξικοπημάτων, στο επίκεντρο των οποίων βρισκόντουσαν θερμά επεισόδια στο Αιγαίο. Με άλλα λόγια, δίχως να παραγνωρίζουμε τα ρίσκα που συνοδεύουν την σημερινή απαράδεκτη κατάσταση-εικόνα έλλειψης συνεννόησης-μη αποτελεσματικής επικοινωνίας και διαλόγου σε Αιγαίο και Α. Μεσόγειο, με βάση τα προαναφερόμενα των πηγών μας καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το ενδεχόμενο του περίφημου «θερμού επεισοδίου» για την ώρα παραμένει (ευτυχώς) ως ένα απομακρυσμένο σενάριο για τις κοινωνίες μας.
