ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

ΗΠΑ-Ιράν: Πάνε σε πόλεμο;

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα η ένταση στον Περσικό Κόλπο έχει αγγίξει επικίνδυνα επίπεδα. Τρεις επιθέσεις φέρνουν στα πρόθυρα μια ανοιχτής, γενικευμένης σύγκρουσης την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν με τις ΗΠΑ.

Πριν από περίπου μια εβδομάδα, σχεδόν ταυτόχρονα, πολιτικά σκάφη στα ανοιχτά των παραλίων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και πετρελαιοπηγή στην Σαουδική Αραβία δέχθηκαν επιθέσεις. Ακολούθησε επίθεση με ρουκέτα στην Αμερικανική πρεσβεία της Βαγδάτης, λίγο μετά την απομάκρυνση των Αμερικανών διπλωματών και πολιτών από το Ιράκ. Οι επιθέσεις, που σύμφωνα με δυτικά και αραβικά μέσα ενημέρωσης χρεώνεται η Τεχεράνη, ήρθαν σε μια στιγμή που οι ΗΠΑ εντατικοποιούν την πίεση που ασκούν προς την ιρανική κυβέρνηση και στέλνουν πολεμικά σκάφη στον Περσικό Κόλπο.

Με απώτερο στόχο το «ξεκαθάρισμα» του τοπίου σε μια ιστορική αναμέτρηση, στην οποία λαμβάνουν διάφορες χώρες, παρακάτω συνοψίζουμε την τελευταία εικόνα που αναδύεται στην περιοχή, σε πέντε ερωτήματα.

-Για ποιο λόγο κορυφώνεται σήμερα η ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν;

Πίσω από την νέα κορύφωση κρύβονται οι εξελίξεις που αφορούν το αβέβαιο μέλλον της συμφωνίας του Ιράν με τον διεθνή παράγοντα για τον περιορισμό των πυρηνικών φιλοδοξιών του. Πριν από περίπου μια πενταετία, Ιράν και διεθνής παράγοντας συμφώνησαν να περιορίσουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες της ισλαμικής δημοκρατίας με αντάλλαγμα την χαλάρωση των διπλωματικών και οικονομικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν στην Τεχεράνη την προηγούμενη περίοδο. Η κυβέρνηση του Ντόναλτ Τραμπ διαφώνησε με αυτήν την συμφωνία, με το σκεπτικό ότι εξυπηρετούσε αποκλειστικά τα ιρανικά συμφέροντα. Έτσι, αποφάσισε να αποσυρθεί από την συμφωνία και να εντατικοποιήσει τις πιέσεις που ασκεί στην Τεχεράνη.

-Ποιες άλλες χώρες εμπλέκονται στην μεγάλη αντιπαράθεση;

Στην νέα αντιπαράθεση, η οποία άρχισε να ξεφεύγει από τον έλεγχο με τις τελευταίες αμερικανικές κυρώσεις που επιδιώκουν να πλήξουν τα οικονομικά συμφέροντα του Ιράν διακόπτοντας τις ιρανικές εξαγωγές ενέργειας, στο πλευρό της Τεχεράνης βρίσκονται διάφορες proxy, σιιτικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής. Στην Υεμένη οι Χούθι, στο Ιράκ η σιιτική πλειοψηφία, στην Συρία το καθεστώς της Δαμασκού, στον Λίβανο η Χεζμπολλάχ υποστηρίζουν το Ιράν. Στο αντίπαλο στρατόπεδο, το οποίο ηγείται η Ουάσιγκτον, ξεχωρίζουν οι αραβικές μοναρχίες και ορισμένες δυτικές κυβερνήσεις.

-Ποια είναι η στάση της Ε.Ε. και των υπόλοιπων μεγάλων δυνάμεων στην μεγάλη αναμέτρηση;

Όπως σε πολλά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, έτσι και στην κρίση του Ιράν, η στάση της Ε.Ε. θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αμφιλεγόμενη. Και αυτό διότι, ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επιλέγουν να ακολουθήσουν με τυφλή εμπιστοσύνη τις επιταγές και κατευθυντήριες γραμμές της Ουάσιγκτον, την στιγμή που το Βερολίνο, το Παρίσι και άλλες πρωτεύουσες επιμένουν σε μια πιο «ψύχραιμη» και διεξοδική ανάλυση. Την ίδια ώρα, το μήνυμα του Κρεμλίνου προς ΗΠΑ και Ιράν είναι ξεκάθαρο: Η Ρωσία δεν επιθυμεί τον εκτροχιασμό των εξελίξεων, και φυσικά έναν πόλεμο που θα έθετε σε κίνδυνο τις ήδη ευάλωτες διπλωματικές και κοινωνικές ισορροπίες στην περιοχή. Την ίδια ώρα, η Ρωσία ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να αναλάβει ρόλο «επιτηρητή (χωροφύλακα)» της περιοχής. Με άλλα λόγια, σε περίπτωση που οι εξελίξεις ξεφύγουν από τον έλεγχο, η Μόσχα θα επιλέξει να παραμείνει σε θέση ουδέτερου παρατηρητή. Στο Πεκίνο η ατμόσφαιρα είναι διαφορετική. Η ενεργειακή εξάρτηση της Κίνας από το Ιράν, φέρνει αυτήν την χώρα κοντά στην ισλαμική δημοκρατία, η οποία παραγνωρίζοντας τις νέες αμερικανικές κυρώσεις, συνεχίζει να αγοράζει πετρέλαιο από την Τεχεράνη.

-Ποιος είναι ο περιφερειακός αντίκτυπος των τελευταίων εξελίξεων; Γιατί μας αφορά η μεγάλη ένταση;

Η μεγάλη ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν αφορά άμεσα τα συμφέροντα διάφορων περιφερειακών δυνάμεων. Η Τουρκία διπλωματικά και ενεργειακά διατηρεί στενές σχέσεις με το Ιράν. Ανεπιθύμητες εξελίξεις θα έθεταν σε κίνδυνο πολλά τουρκικά συμφέροντα στην περιοχή. Επίσης, η ανατροπή του ιρανικού καθεστώτος, ένα απομακρυσμένο ενδεχόμενο μέχρι στιγμής, μέσα από μια στρατιωτική ήττα ή λαϊκή εξέγερση θα άφηνε σε ευάλωτη, διπλωματικά, θέση την Άγκυρα.

Επιπλέον, αν οι εξελίξεις στο Ιράν οδηγηθούν προς την κατεύθυνση της διάλυσης της εθνικής ενότητας αυτής της χώρας, κίνδυνοι θα προκύψουν και για το ίδιο το τουρκικό έθνος-κράτος. Την ίδια ώρα, στην κρίση εμπλέκεται άμεσα μια πυρηνική δύναμη της περιοχή, το Ισραήλ, το οποίο ήδη αναμετριέται με εκπροσώπους του Ιράν στην Συρία, στον Λίβανο και στην Παλαιστίνη. Στην δε, περίπτωση της Κύπρου δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε τον ρόλο που διαδραματίζουν οι βρετανικές βάσεις και φυσικά οι νέες αμυντικές σχέσεις της χώρας με χώρες όπως η Γαλλία και η Αίγυπτος, οι οποίες σε περίπτωση γενικής σύρραξης θα βρεθούν στο στόχαστρο του Ιράν.

-Πάμε σε πόλεμο;

Ναι και όχι, δεν μπορούμε να απαντήσουμε με ξεκάθαρο τρόπο στο συγκεκριμένο ερώτημα, και αυτό για δυο σημαντικούς λόγους. Πρώτον, οι τελευταίες επίσημες τοποθετήσεις στην Τεχεράνη, στην Ουάσιγκτον και στις πρωτεύουσες της περιοχής δείχνουν ότι καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές δεν είναι έτοιμες για έναν μεγάλο πόλεμο. Από αυτήν την άποψη, τουλάχιστον σε διπλωματικό επίπεδο, αποκλείεται το ενδεχόμενο του πολέμου.

Ωστόσο, από ιστορική άποψη, η περιοχή θυμίζει όλο και περισσότερο το Καλοκαίρι του 1914, όταν μια μικρή διένεξη ανάμεσα στην Αυστροουγγαρία και στην Σερβία οδήγησε την Ευρώπη σε μια μεγάλη ανάφλεξη. Όπως τότε έτσι και σήμερα, Ιράν και ΗΠΑ αντιμετωπίζουν η μια η την άλλη με μεγάλη καχυποψία και μεγάλη δόση υπεροψίας. Από την περίοδο της επανάστασης του 1979, στην Ουάσιγκτον οι διεξοδικές αναλύσεις για το Ιράν είναι ελάχιστες. Στο δε, Ιράν απουσιάζουν από το προσκήνιο διπλωμάτες και αναλυτές που είναι σε θέση να αναλύσουν με αντικειμενικό τρόπο και επιστημονικά κριτήρια την σύγχρονη αμερικανική πραγματικότητα. Με λίγα λόγια, αν όχι η διπλωματική αντιπαράθεση, σίγουρα η έλλειψη επικοινωνίας μας φέρνει πιο κοντά στον κίνδυνο μιας μεγάλης περιφερειακής αναμέτρησης.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ