Τέτοιες μέρες πριν από περίπου ένα χρόνο η αγωνία της κυπριακής κοινωνίας, όπως και ολόκληρου του πλανήτη, για τον νέο ιό του Covid-19 έφτανε στο ζενίθ της. Λίγο μετά τον επίσημο εντοπισμό του πρώτου κρούσματος στην Κύπρο, η εγχώρια κοινή γνώμη αντιλήφθηκε ότι ο κορωνοϊός εξαπλωνόταν με γρήγορους ρυθμούς σε ολόκληρο το νησί, τόσο στις ελεύθερες περιοχές όσο και στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Εξαιτίας της κρισιμότητας της νέας κατάστασης, οι δυο ηγεσίες από τα μέσα του Μαρτίου προχώρησαν στην λήψη έκτακτων μέτρων προστασίας και σε περιορισμούς που αφορούσαν την χρήση των οδοφραγμάτων.
Το ξέσπασμα της κρίσης του κορωνοϊού στην Κύπρο είχε ως αποτέλεσμα την επικέντρωση της προσοχής των ντόπιων μέσων ενημέρωσης στο νέο ιό που ήρθε να πλήξει πολυδιάστατα την κυπριακή καθημερινότητα. Όπως ολόκληρη η κοινωνία, έτσι και τα κυπριακά ΜΜΕ βρέθηκαν αντιμέτωπα με τα μεγάλα προβλήματα που άφησε πίσω της η κρίση της πανδημίας, η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Στο συγκεκριμένο άρθρο γνώμης, επιλέγω να εστιάσω σε έξι μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα κυπριακά ΜΜΕ στην σκιά της συνεχιζόμενης κρίσης.
Το πρώτο λοιπόν ζήτημα που θα με απασχολήσει αφορά την κάλυψη των κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων στις αρχές και κατά την διάρκεια της πανδημίας. Σε ποιο βαθμό ήταν προετοιμασμένα τα κυπριακά ΜΜΕ για την πολυδιάστατη κάλυψη και ανάλυση της πανδημίας; Η ταπεινή μου άποψη είναι ότι το συγκεκριμένο ζήτημα αποτελεί ένα από τα πεδία στα οποία η κυπριακή δημοσιογραφία έμεινε «μετεξεταστέα». Μάλιστα, ένα χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας, η συνολική εικόνα δεν έχει βελτιωθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Στο κυπριακό κοινωνικό ρεπορτάζ βλέπουμε να υπο-εκπροσωπούνται στην κυπριακή δημοσιογραφία θεμελιώδεις πτυχές της καθημερινότητας μας, όπως λ.χ. η θέση του άνεργου πολίτη εν μέσω πανδημίας, η αγωνία των εργαζομένων για την συνέχιση της κρατικής επιχορήγησης των μισθών τους, η θέση του μετανάστη, του πρόσφυγα, της γυναίκας, των LGTBQI συμπολιτών μας κ.α. Την ίδια στιγμή, το οικονομικό ρεπορτάζ περιορίζεται είτε στην προπαγανδιστική εκστρατεία της κυβέρνησης και της ΕΕ είτε στην ρητορική των μεγάλων συμφερόντων και της αντιπολίτευσης. Ενώ μόλις τώρα «ανακαλύπτουμε» αργά – αργά το παραγκωνισμένο ρεπορτάζ της υγείας.
Το δεύτερο πεδίο, στο οποίο τα κυπριακά ΜΜΕ φαίνεται να υστερούν είναι αυτό του διεθνούς ρεπορτάζ και της δημοσιογραφικής κάλυψης των εξελίξεων στην διεθνή διπλωματία. Η κυπριακή δημοσιογραφία ήταν ανέκαθεν ήταν και παραμένει έθνο-κεντρική. Όπως σε μεγάλο βαθμό τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, έτσι και τα κυπριακά ΜΜΕ έχουν την εντύπωση ότι «το διεθνές ρεπορτάζ δεν πουλά αφού ο Κύπριος πολίτης ενδιαφέρεται αποκλειστικά για τα θέματα που αφορούν τον τόπο του». Σε μια περίοδο λοιπόν, που η πανδημία έχει αποδείξει ότι οι εξελίξεις υπερβαίνουν τα τεχνητά σύνορα των χωρών είναι προφανές ότι τα ΜΜΕ χρειάζεται να εστιάσουν στην διεξοδική και πολυεπίπεδη ανάλυση και κάλυψη των γεγονότων. Είναι δυνατόν να πιστεύουμε ότι προσφέρουμε στον αναγνώστη ολοκληρωμένο διεθνές ρεπορτάζ μέσα από τις μια-δυο ανταποκρίσεις (τηλεγραφήματα που θα έλεγαν οι παλαιότεροι του επαγγέλματος) των πρακτορείων και μερικές μεταφράσεις άρθρων από διεθνή μέσα; Που είναι το ρεπορτάζ από την καρδιά της Ευρώπης λ.χ., το Βερολίνο ή το Παρίσι για την πορεία της πανδημίας; Τι συμβαίνει στο Ισραήλ, το οποίο έχει την πρωτιά στους εμβολιασμούς; Πως προσεγγίζει η ευρωπαϊκή αντιπολίτευση τις επιπτώσεις της πανδημίας; Τι συμβαίνει στην Κίνα, στην χώρα όπου άρχισε η πανδημία; Τι μας διδάσκει το κοινωνικό ρεπορτάζ από το μέτωπο της πανδημίας στις ΗΠΑ; Για την απάντηση αυτών των ερωτημάτων δεν χρειαζόμαστε ανταποκριτές και δαπανηρές αποστολές στο εξωτερικό αλλά μεράκι, στρατηγική και δημοσιογράφους με γνώσεις στις ξένες γλώσσες και τα διεθνή ζητήματα.
Το τρίτο «έλλειμα» της κυπριακής δημοσιογραφίας ακούει στο όνομα «Τουρκοκύπριοι». Για το συγκεκριμένο ζήτημα (μια που είναι και ένα από τα θέματα που «τρέχω» δημοσιογραφικά σε καθημερινή βάση) δεν πρόκειται να προσθέσω πολλά. Απλά θα τονίσω ότι, παρά τις λίγες εξαιρέσεις που τιμούν την ντόπια δημοσιογραφία, ο Τουρκοκύπριος εξακολουθεί και κατά τη διάρκεια της πανδημίας να απουσιάζει από τα πρωτοσέλιδα των κυπριακών μέσων, τα οποία σε επίπεδο ρητορικής ισχυρίζονται ότι τάσσονται υπέρ της επανένωσης του νησιού.
Το τέταρτο προβληματικό σημείο της σύγχρονης κυπριακής δημοσιογραφίας δεν αφορά τα ίδια τα ΜΜΕ, αλλά τα Τμήματα Επικοινωνίας των πανεπιστήμιών μας. Όλες οι αδυναμίες που καταγράφονται σε αυτό το άρθρο γνώμης αφορούν εν μέρει τον ακαδημαϊκό κόσμο και τις επιλογές του ως προς την εκπαίδευση της νέας γενιάς Κύπριων δημοσιογράφων (λ.χ. την επιμονή στις τεχνικές διαστάσεις του επαγγέλματος, την παραγνώριση της σημασίας ουσιαστικών ζητημάτων, όπως λ.χ. το διεθνές ρεπορτάζ, το ρεπορτάζ υγείας κ.α.)
Πέμπτον, οι εξελίξεις του τελευταίου έτους (η πανδημία, η κρίση, τα σκάνδαλα, ο κοινωνικοοικονομικός αναβρασμός και η προσέγγιση των εγχώριων μέσων για αυτά τα ζητήματα) μιλούν από μόνες τους και ρίχνουν φως στους τρόπους με τους οποίους το εγχώριο κοινωνικοοικονομικό κατεστημένο επηρεάζει και κατά προέκταση συμβάλλει στην μεγέθυνση των προαναφερόμενων αδυναμιών του εγχώριου τύπου.
Τέλος, επισημαίνω ότι η κρίση της πανδημίας βρήκε οικονομικά και επαγγελματικά «ανοχύρωτους» όλους τους εργαζόμενους του τομέα των ΜΜΕ. Μπορεί σε πρώτο επίπεδο, η κρατική υποστήριξη προς τα ΜΜΕ να εμπόδισε την κατάρρευση του κλάδου (όπως συνέβη σε έναν βαθμό στην τ/κ κοινότητα), ωστόσο στις αρχές του 2021 το μέλλον των κυπριακών μέσων κάθε άλλο παρά ως «εξασφαλισμένο» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.
