ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Το Αφγανιστάν στην λίστα των καταρρέουσων κρατών

Στο σημερινό άρθρο γνώμης επιδιώκω να διορθώσω μια λανθασμένη άποψη που επικρατεί στον διεθνή τύπο. Αμερικανικά και ξένα δημοσιεύματα, καλύπτοντας τα τελευταία τραγικά γεγονότα στο Αφγανιστάν επιχειρούν να περάσουν το μήνυμα ότι στην Καμπούλ κατάρρευσε ένα πολιτικό οικοδόμημα το οποίο είχε επιχειρηθεί να δημιουργηθεί στον απόηχο των τρομοκρατικών χτυπημάτων της 11ης Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για μια λανθασμένη και άκρως «επικίνδυνη» για πολλές απόψεις θέση. Και αυτό διότι, οι αποφάσεις και οι χειρισμοί των αμερικανικών και συμμαχικών κυβερνήσεων και φυσικά του ΟΗΕ και της διεθνούς κοινότητας φέρουν μερίδιο ευθύνης στην σταδιακή αποδυνάμωση και κατάρρευση πολλών χωρών της Μεσοποταμίας, Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

Όπως γνωρίζουμε λίγες εβδομάδες μετά την κατάρρευση των διδύμων πύργων στη Νέα Υόρκη, η αμερικανική κυβέρνηση πρώτα δρομολόγησε την εισβολή των νατοϊκών δυνάμεων στο Αφγανιστάν. Αμέσως μετά, κάνοντας χρήση πλαστών αποδεικτικών στοιχείων και επικαλούμενες τα ανύπαρκτα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ Χουσεΐν, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας επιτέθηκαν και εισέβαλλαν στο Ιράκ. Η εισβολή των συμμαχικών δυνάμεων στο Ιράκ είχε ως αποτέλεσμα την ολοκληρωτική κατάρρευση του ιρακινού κρατικού μηχανισμού και το αιματοκύλισμα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Περίπου δυο δεκαετίες μετά την αμερικανική εισβολή, το Ιράκ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μια βαθιά πολιτική και οικονομική κρίση. Ενώ, μόλις λίγα χρόνια πριν, η τρομοκρατική οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος» βρέθηκε στις πύλες της πρωτεύουσας του.

Λίγα χρόνια μετά την κορύφωση του ιρακινού δράματος, στο περιθώριο της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης, ακολούθησε η κατάρρευση του συριακού κράτους. Σε εκείνη ην περίπτωση, εάν το 2015 η Ρωσική Ομοσπονδία, για τα δικά της ιδιαίτερα συμφέροντα, δεν επενέβαινε στον συριακό εμφύλιο τότε είναι σίγουρο ότι σήμερα στην Δαμασκό δεν θα υπήρχε η κεντρική κυβέρνηση που εξακολουθεί να ελέγχει ένα κομμάτι της συριακής επικράτειας. Ωστόσο, παρά την ρωσική υποστήριξη, η Συρία του 2021 παραμένει διαλυμένη και αντιμέτωπη με μια καταιγίδα πολιτικών και οικονομικών προβλημάτων.

Η κατάρρευση της Συρίας ήρθε την περίοδο που ένα ακόμη αραβικό κράτος, η Υεμένη βυθίστηκε σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Η Υεμένη σήμερα έχει μετατραπεί σε πεδίο αναμέτρησης διάφορων μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων. Η χώρα συμπεριλαμβάνεται πλέον στην κατηγορία των «failed states», δηλαδή των κρατών που αδυνατούν να ελέγξουν τα σύνορα και την επικράτειά τους αλλά και να ανταποκριθούν στις βασικές ανάγκες των σύγχρονων κοινωνιών.

Ένα ακόμη κράτος της περιοχής, που δυο δεκαετίες μετά τα χτυπήματα της Νέας Υόρκης «φλερτάρει» με την κατηγορία των «failed states» είναι ο γειτονικός Λίβανος. Στην γειτονική χώρα, όπου πριν από ένα έτος σημειώθηκε μια μεγάλη θανατηφόρα έκρηξη, σήμερα δεν υφίσταται αποτελεσματική κυβέρνηση και οι δυνάμεις ασφαλείας αδυνατούν να ελέγξουν το εκρηκτικό κλίμα στους δρόμους της χώρας.

Λίγα χιλιόμετρα πέρα από τα νότια σύνορα του Λιβάνου, η Παλαιστινιακή Αρχή εκπέμπει μια αποκαρδιωτική εικόνα. Το πρώτο στάδιο της οικοδόμησης ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, το οποίο εγκαινιάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, σήμερα τείνει να καταλήξει σε μια μεγάλη αποτυχία. Στην Δυτική Λωρίδα ο λαός διαμαρτύρεται στους δρόμους ενάντια στη διαφθορά και την αναποτελεσματικότητα της παλαιστινιακής ηγεσίας. Παράλληλα, την Λωρίδα της Γάζας εξακολουθεί να ελέγχει μια οργάνωση που συμπεριλαμβάνεται στην λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων διάφορων ξένων κυβερνήσεων.

Στα παράλια της βόρειας Αφρικής, παρόμοια αποκαρδιωτική εικόνα εκπέμπει η Λιβύη, η οποία πρόσφατα έφτασε στα πρόθυρα της διχοτόμησης. Σήμερα, η υπηρεσιακή κυβέρνηση επιχειρεί να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές στα τέλη αυτού του έτους εν μέσω μεγάλης πολιτικής και κοινωνικοοικονομικής τρικυμίας.

Η κρίση στην Λιβύη πυροδότησε τα προηγούμενα χρόνια την αποδυνάμωση ενός σημαντικού κράτους του Σαχέλ, του Μάλι. Όπως στο Ιράκ και την Συρία, έτσι και στα εδάφη του Μάλι, εξτρεμιστικοί παράγοντες έφτασαν στο σημείο να ανακηρύξουν την ίδρυση ενός νέου κρατικού μορφώματος με βάση τον ισλαμικό νόμο.

Δυο δεκαετίες μετά τα μεγάλα τρομοκρατικά χτυπήματα στις ΗΠΑ, και άλλες αφρικανικές χώρες, όπως η Σομαλία και η Μοζαμβίκη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ιστορικές προκλήσεις, με διάφορες εξτρεμιστικές ομάδες να επωφελούνται στο έπακρον από τα κενά εξουσίας στην ευρύτερη περιοχή.

Τέλος στις προαναφερόμενες άκρως ανησυχητικές εξελίξεις προσθέτουμε το γεγονός ότι τα μεγάλα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Ασίας, Μέσης Ανατολής και Αφρικής επηρεάζουν πολυδιάστατα διάφορες ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις. Λ.χ. η κρίση στο Αφγανιστάν πυροδοτεί πολυδιάστατα προβλήματα-ζητήματα στο γειτονικό Πακιστάν. Με τον ίδιον τρόπο, οι κρίσεις σε Ιράκ και Συρία επηρεάζουν το Ιράν (εν τω μεταξύ το πρόβλημα των ιρανικών πυρηνικών παραμένει άλυτο) και την Τουρκία. Οι δε, κρίσεις στην Αφρική αποδυναμώνουν σημαντικές περιφερειακές δυνάμεις όπως λ.χ. η Κένυα, η Αιθιοπία και Νιγηρία.

Παραπάνω, συνοψίζοντας την λίστα των κρατών που αντιμετωπίζουν σημαντικές κοινωνικοοικονομικές κρίσεις αναφερθήκαμε σε 15 κράτη. Τουλάχιστον 10 από αυτά τα 15 κράτη δανείζονται σήμερα χαρακτηριστικά από την κατηγορία των «failed states», στα οποία εστιάζουν την παρούσα στιγμή οι ιστορικοί και οι μελετητές των πολιτικών επιστημών και διεθνών σχέσεων. Το σίγουρο, είναι ότι για αυτήν την εξέλιξη σημαντικό μερίδιο ευθύνης φέρουν «γηγενείς» παράγοντες, οι αδυναμίες και οι λανθασμένες επιλογές των λαών των συγκεκριμένων χωρών.

Την ίδια ώρα, μερίδιο ευθύνης για την κορύφωση του δράματος φέρει η διεθνής κοινότητα, κυρίως ο ΟΗΕ και η συμμαχία που ηγούνται οι ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ήταν οι χώρες που τις προηγούμενες δυο δεκαετίες με τον έναν ή τον άλλο τρόπο συνέβαλλαν στην εντατικοποίηση των κρίσεων σε σειρά κρατών όπως το Ιράκ, η Συρία, ο Λίβανος, η Παλαιστίνη και η Λιβύη. Για αυτόν τον λόγο, καθώς εστιάζουμε στον ρόλο των Αμερικανών στο νέο αφγανικό δράμα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας δυο σημαντικά δεδομένα. Πρώτον, η αμερικανική διπλωματία εκτός από την κρίση του Αφγανιστάν ευθύνεται για κρίσεις σε δεκάδες χώρες της ευρύτερης περιοχής. Δεύτερον, διπλωμάτες και αναλυτές που «ποντάρουν» σε ξένη βοήθεια για την αντιμετώπιση διάφορων ζητημάτων θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις αναλύσεις τους. Λ.χ. προσεγγίσεις του τύπου «το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στην επίλυση του Κυπριακού», εκτός από αρκετή δόση «naivety» ενδέχεται να εμπεριέχει αρκετή δόση έλλειψης επίγνωσης της συνολικής κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή και φυσικά γεωστρατηγική «μυωπία».

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
X