ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Το Κυπριακό των μισών αφηγημάτων

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα στο επίκεντρο της ελληνοκυπριακής επικαιρότητας βρίσκεται του Κυπριακό, με αφορμή τις νέες «αποκαλύψεις» και τα ντοκουμέντα που βρίσκουν το φως της δημοσιότητας και αφορούν το ναυάγιο του Κραν Μοντάνα. Στην σκιά αυτών των εξελίξεων, ο λόφος της εξουσίας επιχειρεί να μετατοπίσει την ευθύνη της κατάρρευσης της προσπάθειας για την διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία (ΔΔΟ) στην Άγκυρα. Και οι επικριτές της κυβέρνησης «απαντούν» υπενθυμίζοντας τις ευθύνες που φέρει ο Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος βρίσκεται στο τιμόνι της ε/κ ηγεσίας τα τελευταία οκτώ χρόνια.

Στους λεκτικούς διαξιφισμούς της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης στην ε/κ πλευρά ξεχωρίζει μια εξέλιξη-φαινόμενο, το οποίο ο αρθρογράφος της παρούσας στήλης, σε μια προηγούμενη τοποθέτηση του στα πλαίσια μιας επιστημονικού περιεχομένου εκδήλωσης είχε κατονομάσει ως «το φαινόμενο των μισών αφηγημάτων». Όπως στην περίπτωση πολλών εθνοτικών συγκρούσεων, έτσι και στο Κυπριακό, η κάθε εμπλεκόμενη πλευρά επιμένοντας στην δική της, μονοδιάστατη ανάγνωση των εξελίξεων των τελευταίων 70 ετών, επιλέγει να δώσει έμφαση στην «μισή πραγματικότητα», σε αυτήν που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της. Παρακάτω λοιπόν, αναφερόμαστε σε ορισμένα παραδείγματα αυτού του φαινομένου.

Για τα όσα συνέβησαν στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950, σε γενικές γραμμές, η ελληνοκυπριακή αντίληψη είναι γνωστή και δεδομένη: «Πρώτα στο ενωτικό δημοψήφισμα και μετά με την προσφυγή στον ΟΗΕ, η πλειοψηφία του ντόπιου πληθυσμού της Κύπρου, ασκώντας το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, και τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα που ακολούθησε, ξεκαθάρισε στην διεθνή κοινότητα ότι επιθυμεί να γίνει κομμάτι της ελληνικής επικράτειας. Η Τουρκία που ήθελε να θέσει υπό κατοχή της την Κύπρο όπως έπραξε στην περίπτωση της Αντιόχειας, εξόπλισε τους εθνικιστές τ/κ και στην συνέχεια κατέβαλλε προσπάθεια για την διχοτόμηση της Κύπρου».

Η παραπάνω προσέγγιση συνιστά την «μισή αφήγηση» της ε/κ πλευράς για το Κυπριακό. Υπολείπεται μια άλλη, «μισή αφήγηση», αυτή, η οποία επικράτησε στην τ/κ πλευρά και έχει ως εξής: «Το 1955 οι ε/κ επιχείρησαν να επιβάλλουν με τα όπλα την ένωση της Κύπρου, παρά την αντίθεση του ¼ του ντόπιου πληθυσμού, που έφερε την υποστήριξη της Τουρκίας και παραγνωρίζοντας τις συνθήκες και πραγματικότητες του Ψυχρού Πολέμου. Τότε, η Τουρκία που μέχρι το 1954 επιχειρούσε να ενισχύσει την άμυνα της δια μέσου διάφορων συμμαχιών (μέχρι το 1954 η τουρκική διπλωματία σε συνεργασία με την Ελλάδα οραματιζόταν την αναδόμηση του Συμφώνου των Βαλκανίων έναντι της σοβιετικής απειλής), υποχρεώθηκε να εμπλακεί ενεργά στο Κυπριακό, να υποστηρίξει τους ε/κ, να αντισταθεί στην ένοπλη ομάδα των ε/κ και τελικά να οδηγήσει τις πλευρές σε μια συμβιβαστική φόρμουλα».

Το «παιχνίδι» των μισών αφηγημάτων το συναντάμε και στην περίπτωση των όσων συνέβησαν κατά την διάρκεια του δραματικού Καλοκαιριού του 1974. Το μισό τουρκικό αφήγημα για αυτές τις εξελίξεις έχει ως εξής: «Λίγα χρόνια μετά το 1955, οι ε/κ επιχείρησαν άλλες δυο φορές να επιβάλλουν την ένωση με τα όπλα. Πρώτα, το 1963 έδιωξαν τους τ/κ από την δικοινοτική δημοκρατία και τους εγκλώβισαν σε γκέτο που σκορπίστηκαν στην κυπριακή επικράτεια. Στην συνέχεια, και παρά το γεγονός ότι μέχρι το 1973 οι δυο κοινότητες προσέγγισαν την επίλυση του προβλήματος μέσα από ένα είδους αυτονόμησης των τ/κ, στις 15 Ιουλίου 1974 η ελληνική χούντα και οι υποστηρικτές της στην ε/κ κοινότητα επιχείρησαν να επιβάλλουν την ένωση του νησιού για τρίτη φορά χρησιμοποιώντας τα όπλα. Η Τουρκία τερμάτισε αυτήν την προσπάθεια στις 20 Ιουλίου προχωρώντας σε δυο κύματα σε μια ειρηνική επιχείρηση που διάσωσε τους τ/κ από μια σίγουρη καταστροφή». Η ε/κ πλευρά απαντά στο συγκεκριμένο αφήγημα, με το γνωστό σε όλους μας, δικό της επίσημο μισό αφήγημα, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η de facto διχοτόμηση του νησιού τον Αύγουστο του 1974 και η ευθύνη της Τουρκίας για αυτήν την εξέλιξη.

Σήμερα, παρόμοια εικόνα αντικρίζουμε και στην περίπτωση του ναυαγίου στο Κραν Μοντάνα. Το κοινό μισό αφήγημα της ηγεσίας Αναστασιάδη και του Νίκου Κοτζιά συσχετίζει το τελικό αδιέξοδο τα ξημερώματα της 7ης Ιουλίου 2017 με την αρνητική στάση της Τουρκίας στο ζήτημα των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Για την ε/κ ηγεσία η διάσκεψη του Κραν Μοντάνα κατάρρευσε επειδή η Άγκυρα δεν ήταν έτοιμη να αποδεχθεί μια κυρίαρχη Κύπρο που στο μέλλον θα είναι απαλλαγμένη από ξένες εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα ξένων χωρών. Η Άγκυρα και η τ/κ πλευρά απαντά σε αυτόν τον ισχυρισμό με το δικό της μισό αφήγημα. Πρόκειται για ένα αφήγημα, το οποίο, στην τ/κ πλευρά, σε γενικές γραμμές, το συμμερίζεται τόσο η προηγούμενη ηγεσία όσο και ο σημερινός τ/κ ηγέτης, Ερσίν Τατάρ και έχει ως εξής: «Η τελική προσπάθεια για την ΔΔΟ κατάρρευσε όταν η τουρκική πλευρά ζήτησε από τους ε/κ να αποδεχθούν την πολιτική ισότητα των τ/κ δίχως εκπτώσεις και αλλαγές που θα έπλητταν την θέση των τ/κ στην σχεδιαζόμενη ομοσπονδία. Η ε/κ πλευρά οπισθοχώρησε στο ζήτημα της πολιτικής ισότητας. Και η τουρκική πλευρά ξεκαθάρισε ότι η λύση δεν θα μπορούσε να προκύψει δίχως την αποτελεσματική συμμετοχή των τ/κ σε όλες τις δομές του νέου συνεταιρισμού. Για την εξακρίβωση της ομαλής λειτουργίας αυτού του συνεταιρισμού απαιτούταν μια μεταβατική περίοδος κατά την διάρκεια ένας μικρός αριθμός τουρκικών στρατευμάτων θα παρέμενε στην Κύπρο».

Σε ένα δημοκρατικό, πολυφωνικό καθεστώς ο κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να επιλέξει ένα από τα προαναφερόμενα αφηγήματα ή ακόμη να τα αμφισβητήσει στο σύνολο τους. Στην περίπτωση δε, του κάθε αναλυτή, επιστήμονα, δημοσιογράφου και πολίτη που ενδιαφέρεται για σφαιρική, διεξοδική και κριτική, διαλεκτικού τύπου ανάγνωση της ιστορίας του Κυπριακού, το σίγουρο είναι ότι απαιτείται «συνολική» ανάγνωση και μετάφραση όλων των αφηγημάτων. Άλλωστε, με την ελλιπή, μισή ανάγνωση ξέρουμε πολύ καλά το που έχουμε βρεθεί σήμερα στο Κυπριακό, ένα βήμα πριν πέρα την τελική διχοτόμηση.

ΥΓ. Στο «Netflix» προβάλλεται μια νέα τουρκική παραγωγή, το «Kulüp», στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η κοσμοπολίτικη, τέως βασιλεύουσα της δεκαετίας του 1950. Η παραγωγή πραγματοποιεί ειδική αναφορά στις απαρχές του Κυπριακού. Συνιστώ στους αναγνώστες αυτής της στήλης μια «ματιά»…

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ