ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

«Τουρκική γεωπολιτική»

Την στιγμή που γραφόταν το συγκεκριμένο άρθρο γνώμης στα ελληνοτουρκικά επικρατούσε μεγάλη ένταση. Στον απόηχο της Συμφωνίας ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου, η Τουρκία έστειλε στην Ανατολική Μεσόγειο το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Oruc Reis».

Η τουρκική Προεδρία πριν από λίγες ώρες αιτιολόγησε τη νέα κίνηση με το σκεπτικό ότι η Αθήνα ήταν εκείνη που επέλεξε να αποσυρθεί από τις συνομιλίες με την Άγκυρα για την ειρηνική διευθέτηση των προβλημάτων στην Α. Μεσόγειο. Μετά την νέα Συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου, η Τουρκία δεν έχει άλλη επιλογή παρά να «απαντήσει» στην γειτονική χώρα για να αποφύγει τον γεωστρατηγικό και ενεργειακό «εγκλωβισμό» της στον Κόλπο της Αττάλειας.

Η Άγκυρα προβάλλει την παραπάνω άποψη-θεωρία στην 100η επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης των Σεβρών, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον κατακερματισμό της εναπομένουσας οθωμανικής επικράτειας. Η συγκεκριμένη συμφωνία χαρακτηρίζεται ως μια «μαύρη σελίδα» στην σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας. Πρόσφατα, στα πλαίσια της επαναλειτουργίας της Αγίας Σοφίας ως τέμενος, η τουρκική Προεδρία επιχείρησε να στείλει το μήνυμα ότι έναν αιώνα μετά την Συνθήκη των Σεβρών, η Τουρκία γυρνά μια για πάντα αυτή την μαύρη σελίδα στην σύγχρονη ιστορία της, απορρίπτοντας τα σχέδια που της επιβάλλουν ξένες «σκοτεινές» δυνάμεις.

Η χρονική στιγμή στην οποία η Άγκυρα στέλνει το παραπάνω μήνυμα μόνο ως τυχαία δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Και αυτό διότι εν μέσω ανεξέλεγκτης πανδημίας του κορωνοϊού και της γενικευμένης οικονομικής κρίσης, ο «ξένος εχθρός» διευκολύνει τις κινήσεις της κυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η εθνικιστική ρητορική περιορίζει την σμίκρυνση της εκλογικής βάσης της συντηρητικής κυβερνητικής συμμαχίας και διαιωνίζει την στρατηγική συμμαχία του κ. Ερντογάν με τους εκπροσώπους του περίφημου «βαθέους κράτους» της Τουρκίας, η οποία έλαβε σάρκα και οστά την νύχτα του αποτυχημένου πραξικοπήματος.

Ένας από τους εκπροσώπους του «βαθέους κράτους» είναι ο εν αποστρατεία ναύαρχος Τζεμ Γκιούρντενιζ, ο οποίος μαζί με μια μικρή ομάδα αξιωματικών των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων δημιούργησε το δόγμα «Γαλάζια Πατρίδα», με βάση το οποίο σήμερα η τουρκική κυβέρνηση δρομολογεί τις νέες κινήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε μελέτη μας που δημοσιεύτηκε πρόσφατα Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Στρατηγικών Μελετών, με τίτλο «Turkish Geopolitics: The playground of Turkish Diplomacy in Mesopotamia and Eastern Mediterranean on the Threshold of the 2020s» επιχειρήσαμε να εισάγουμε τον αναγνώστη στο σκεπτικό του ναυάρχου Γκιούρντενιζ και των ομοϊδεατών του. Παρακάτω, υπό την σκιά των τελευταίων εξελίξεων, συνοψίζουμε στα ελληνικά τους τέσσερις βασικούς πυλώνες της «Τουρκικής Γεωοπολιτικής», ο οποίος πλέον έχει μετατραπεί σε επίσημη γραμμή της κυβέρνησης Ερντογάν.

Τον πρώτο πυλώνα της «Τουρκικής Γεωοπολιτικής» αποτελεί το νέο γεωστρατηγικό πεδίο που αναδύεται στην Α. Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια μετά την «απόσυρση» των ΗΠΑ από την περιοχή και την αλλαγή των ισορροπιών, κυρίως μετά την εμπλοκή της Ρωσίας στον Πόλεμο της Συρίας. Εν συντομία, οι εν λόγω εξελίξεις θεωρείται ότι ευνοούν τις μεσαίου βεληνεκούς περιφερειακές δυνάμεις οι οποίες δύνανται πλέον να προβάλουν τις δικές τους θέσεις και συμφέροντα σε σειρά ζητημάτων.

Στον δεύτερο πυλώνα της νέας στρατηγικής της Τουρκίας συναντάμε το αποτυχημένο πραξικόπημα και την νέα κυβερνητική συμμαχία που έλαβε σάρκα και οστά τα ξημερώματα της 16ης Ιουλίου 2016. Από εκείνη την στιγμή, σε διάφορα νευραλγικά κέντρα λήψης αποφάσεων της Άγκυρας έχουν βρεθεί πολιτικές δυνάμεις οι οποίες απορρίπτουν τις φιλελεύθερες συνταγές και συμβιβαστικές λύσεις σε σειρά εθνικών ζητημάτων.

Το τρίτο πυλώνα της νέας τουρκικής γραμμής αποτελεί η θεωρία με βάση την οποία Μεσοποταμία, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειος αποτελούν μια ενιαία περιοχή για την Τουρκία. Πρόκειται για μια ζώνη όπου παραμένουν ανοιχτά αρκετά μέτωπα όπως το Κουρδικό Ζήτημα, η Συρία, το Κυπριακό, το ενεργειακό, τα ελληνοτουρκικά και η Λιβύη.

Τέλος, η «Τουρκική Γεωοπολιτική» εισηγείται στην κυβέρνηση Ερντογάν την προβολή των τουρκικών θέσεων και συμφερόντων με όλα τα διαθέσιμα μέσα (διπλωματικά, οικονομικά και στρατιωτικά) στην προαναφερόμενη υποτιθέμενη ενιαία ζώνη Μεσοποταμίας-Α. Μεσογείου-Αιγαίου.

Έχοντας συνοψίζει τους τέσσερις πυλώνες της «Τουρκικής Γεωπολιτικής», καταλήγουμε σε δυο σημαντικά ερωτήματα. Πρώτον, αντικατοπτρίζει το νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας τις νέες ρεβιζιονιστικές διαθέσεις της γειτονικής χώρας, έτσι όπως ισχυρίζονται σειρά νέων μελετών; Ή μήπως πρόκειται για μια προσπάθεια όμοια με αυτήν πολλών άλλων περιφερειακών δυνάμεων οι οποίες επιχειρούν σήμερα να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και προκλήσεις του 21ου αιώνα σε διάφορα σημεία του πλανήτη; Δεύτερον, πως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η «Τουρκική Γεωπολιτική» από τους γείτονες της Τουρκίας; Πρόκειται για ένα ερώτημα, η απάντηση του οποίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την απάντηση του πρώτου ερωτήματος.

Είναι σίγουρο ότι τα παραπάνω ερωτήματα θα απασχολήσουν για αρκετό χρονικό διάστημα τους αναλυτές. Από την πλευρά μας, ολοκληρώνουμε το συγκεκριμένο άρθρο γνώμης, παραθέτοντας την άποψη μιας υψηλόβαθμης τουρκικής πηγής: «Τον πόλεμο τον επιλέγουν δυνάμεις που έχουν τη δυνατότητα διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων ανάλογα με τις αντοχές και την ισχύ των αντιπάλων. Σε Συρία και Λιβύη, ήμασταν μέχρι σήμερα αντιμέτωποι με τρομοκρατικές οργανώσεις, την αντιμετώπιση των οποίων επέτρεπαν οι δυνατότητες και τα μέσα της χώρας. Στα ελληνοτουρκικά η κατάσταση είναι διαφορετική. Κανείς δεν ποντάρει στον πόλεμο. Ωστόσο, η Τουρκία δεν μπορεί να παρακολουθήσει σιωπηλά τον αποκλεισμό της από σχέδια που στήνονται στην Ανατολική Μεσόγειο ήδη από τις αρχές του αιώνα». Ταπεινή μου άποψη είναι ότι ο όρος «αποκλεισμός» μας προϊδεάζει για την απάντηση των παραπάνω κρίσιμων ερωτημάτων.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
X