Του Πάμπου Παπαγεωργίου
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η κρίση στην εκπαίδευση έφερε στο προσκήνιο συζητήσεις και ανησυχίες ως προς τη διασύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την κυπριακή οικονομία. Λέγεται συχνά ότι η εκπαίδευση στην Κύπρο έχει μείνει πίσω ως προς τις ανάγκες μιας σύγχρονης οικονομίας.
Βεβαίως η εκπαίδευση έχει να κάνει με πολλά πράγματα και κυρίως αφορά την ανάπτυξη της προσωπικότητας των νέων ανθρώπων. Είναι όμως γεγονός ότι σχετίζεται άμεσα με την οικονομική ανάπτυξη. Χώρες με αναπτυγμένη οικονομία έχουν επίσης ένα καλό εκπαιδευτικό σύστημα.
Στην Κύπρο δύο κυρίως προβλήματα τονίζονται συνήθως ως προς τη σχέση της εκπαίδευσης και οικονομίας. Το ένα αφορά την παραγνώριση της τεχνικής παιδείας με αποτέλεσα να παρουσιάζονται ελλείψεις ως προς τα τεχνικά επαγγέλματα. Το δεύτερο πρόβλημα αφορά τις δεξιότητες που προσφέρει το σχολείο. Η πτώση των επιδόσεων ως προς τις εξετάσεις PISA προβάλλεται ως μια ισχυρή ένδειξη αυτού του προβλήματος, καθώς οι εξετάσεις αυτές μετρούν δεξιότητες στην γλωσσική έκφραση, στα μαθηματικά και στις επιστήμες.
Η παραδοσιακή αντίληψη θέλει την εκπαίδευση να δημιουργεί και να ενδυναμώνει το ανθρώπινο κεφάλαιο μιας χώρας με το να ετοιμάζει πολίτες με γνώσεις και δεξιότητες. Σε κάποιο βαθμό τα προβλήματα αυτά είναι υπαρκτά. Για λόγους, όχι μόνο εκπαιδευτικούς αλλά θα έλεγε κανείς ευρύτερα πολιτισμικούς, τα τεχνικά επαγγέλματα στην Κύπρο έχουν παραγνωριστεί. Είναι επίσης αλήθεια ότι υπάρχει μια επιδείνωση στα αποτελέσματα των εξετάσεων στις οποίες παρακάθονται οι μαθητές μας.
Όμως αν αυτά ήταν τα προβλήματα, εύκολα θα μπορούσε να αναπροσαρμοστεί το εκπαιδευτικό σύστημα ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Στο σημερινό κόσμο όμως τα πράγματά είναι πολύπλοκα και πολύ ρευστά. Δεν φτάνει μόνο η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων. Ζούμε σε μια ανοικτή οικονομία η οποία επηρεάζεται άμεσα από την παγκοσμιοποίηση αλλά και από την έμφαση στην αλλαγή και την καινοτομία. Η σύγχρονη οικονομία μεταβάλλεται συνεχώς, έχει πολύ πιο έντονα στοιχεία δικτύωσης και απαιτεί δημιουργική σκέψη.
Τι σημαίνουν τα πιο πάνω για την εκπαίδευση; Το παραδοσιακό μοντέλο, ακόμα και αν καταφέρει να φέρει πίσω τις άλλοτε καλές επιδόσεις στις εξετάσεις και στην αποθήκευση γνώσεων, δεν θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της σύγχρονης οικονομίας. Στη Φιλανδία, μια χώρα με πολύ επιτυχημένη εκπαίδευση και δυνατή οικονομία, οι εξετάσεις στο σχολείο είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Ασφαλώς η κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες άρα πρέπει να αναπτύσσει το δικό της σύστημα. Θα μπορούσε όμως κάποιος να παρατηρήσει, όσο παράδοξο και αν ακούγεται, ότι για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας χρειάζεται ένα λιγότερο ανταγωνιστικό σχολείο. Με μαθητές που ξέρουν να εργάζονται σε ομάδες, που αναπτύσσουν δημιουργική και κριτική σκέψη, με ένα σχολείο που θα είναι διασυνδεδεμένο με την κοινωνία και όχι μια αποκομμένη νησίδα και με δάσκαλους και καθηγητές που θα ανακτήσουν τον κομβικό τους ρόλο μέσα στην τάξη.
