Του Πέτρου Ζαρούνα
Το ενδιαφέρον της κοινοπραξίας των ExxonMobil και Qatar Petroleum για το θαλασσοτεμάχιο «5» σηματοδοτεί μία νέα ενεργειακή ευκαιρία για την Κ.Δ. Εκεί που όλα είχαν παγώσει και το μόνο που αναμενόταν ήταν μία-δύο επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις στο «10» και το «6» για λογιστικούς σκοπούς των εταιρειών ήρθε το ενδιαφέρον για το θαλασσοτεμάχιο «5».
Σε τακτικούς όρους το τεμάχιο αυτό συνορεύει με το «10» και ευρίσκεται πολύ κοντά στο στόχο «Γλαύκος», όπου και το ανευρεθέν κοίτασμα. Όμως, η εξέλιξη αυτή είναι πολύ σημαντική σε στρατηγικό επίπεδο, καθώς υποδηλώνει την ανανέωση του διεθνούς ενδιαφέροντος για τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Όλα δείχνουν πως αυτό έχει προκύψει ως αποτέλεσμα της τελευταίας ενεργειακής κρίσης στην Ε.Ε. και της εκτίναξης της τιμής του φυσικού αερίου. Παρά τις αποφάσεις για πέρασμα στην πράσινη οικονομία και τις ΑΠΕ, έχει γίνει ξεκάθαρο ότι το φυσικό αέριο παραμένει σημαντικό ως το μεταβατικό καύσιμο στη νέα εποχή με τη μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Να σημειώσουμε ότι η συγκεκριμένη κοινοπραξία έχει σημαντικές επενδύσεις στη γειτονική και ενεργειακά σημαντική Αίγυπτο. Τυχόν ανακάλυψη νέου κοιτάσματος εντός του «5» θα ανοίξει τον δρόμο για κατασκευή σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο, όπως είναι η από καιρό δηλωμένη πρόθεση της κοινοπραξίας.
Η ανακοίνωση της παραχώρησης του 5 στην κοινοπραξία προκάλεσε δύο σημαντικές αντιδράσεις από την Τουρκία και τις ΗΠΑ. Η Τουρκία, με μία πολύ προσεκτική ανακοίνωσή της και για σκοπούς γοήτρου, προειδοποίησε ότι έχει δικαιώματα σε τμήμα του «5» και ότι σε αυτό δεν θα επιτρέψει την όποια ερευνητική ή γεωτρική δραστηριοποίηση οποιουδήποτε. Επιπλέον, υπενθύμισε τα δικαιώματα των Τ/κ στα ενεργειακά αποθέματα της Κύπρου.
Αντίστοιχα, από την πλευρά των ΗΠΑ, είχαμε μία πολύ ισορροπημένη δήλωση του εκπροσώπου Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Σε αυτή υπογραμμίζεται ότι η Κ.Δ. έχει το δικαίωμα να αξιοποιεί τους υποθαλάσσιους πόρους της στην ΑΟΖ της, αλλά ταυτόχρονα μερίδιο σε αυτούς έχουν και οι Τ/κ. Επιπρόσθετα, απευθυνόμενος προς την Τουρκία αλλά και σε εμάς, ο Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι θα πρέπει να υπάρξει διαπραγμάτευση για τις επικαλυπτόμενες ζώνες, δηλαδή όπου και οι δύο χώρες έχουν διεκδικήσεις. Με λίγα λόγια οι ΗΠΑ υποδεικνύουν στην Τουρκία να μην παρεμποδίζει ή και παρενοχλεί τις δραστηριότητες της Κ.Δ. στις μη επικαλυπτόμενες περιοχές όπως π.χ. το κεντρικό και νότιο τμήμα του «5», αφού έτσι και αλλιώς και οι Τ/κ θα επωφεληθούν από τα έσοδα που θα προκύψουν.Ταυτόχρονα, αναφέρεται στην ανάγκη Τουρκία και Κ.Δ. να ξεκινήσουν διαδικασίες οριοθέτησης με πρώτο βήμα την αναγνώριση των επικαλυπτόμενων ζωνών.
Η Κ.Δ. δεν έδειξε να είναι έτοιμη να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση, αφού έχει αρκεστεί μόνο στην πρόσκληση προς την Τουρκία για διαπραγματεύσεις οριοθέτησης και δεν πάει στο επόμενο βήμα, δηλαδή να προτείνει και ένα μορατόριουμ ερευνών και γεωτρήσεων στις επικαλυπτόμενες ζώνες. Αντίστοιχα και η Τουρκία αρνείται τις διαπραγματεύσεις επικαλούμενη τη μη αναγνώριση από την ίδια της Κ.Δ. Προσποιείται ότι αγνοεί την περίπτωση Λιβάνου και Ισραήλ όπου παρά το γεγονός της μη αναγνώρισης του Ισραήλ από τον Λίβανο διεξάγονται διαπραγματεύσεις οριοθέτησης με αμερικανική μεσολάβηση.
Η εκτίμησή μου είναι ότι στο «5» θα γίνει κάτι ανάλογο με ό,τι έγινε και στο 6. Δηλαδή εμείς, η κοινοπραξία εκ μέρους μας, θα τρυπήσουμε ανενόχλητοι στο κεντρικό και νότιο τμήμα που είναι εκτός των τουρκικών διεκδικήσεων. Η Τουρκία για σκοπούς εντυπώσεων θα τρυπήσει στο βόρειο τμήμα που κείται εντός της περιοχής που ισχυρίζεται ότι εμπίπτει στη δική της υφαλοκρηπίδα. Σε κάθε περίπτωση η ευκαιρία για οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Κ.Δ. και Τουρκίας, με μεσολάβηση των ΗΠΑ, θα είναι εκεί και θα περιμένει ένα νέο, αξιόπιστο και ισχυρό πρόεδρο της Κ.Δ. να την αδράξει το 2023.
Ο κ. Πέτρος Ζαρούνας είναι διεθνολόγος.
