Του Χάρη Γεωργιάδη
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πρόγραμμα πολιτογράφησης επενδυτών βοήθησε. Έγιναν όμως και λάθη. Σήμερα επιβάλλεται η προσαρμογή του σε μια πιο βιώσιμη και αξιόπιστη βάση.
Η Κύπρος προφανώς και πρέπει να διαθέτει ένα ευρύ φάσμα κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων και προσώπων υψηλής εισοδηματικής στάθμης. Αυτό εξάλλου πράττουν τα περισσότερα κράτη που έχουν ανοικτές οικονομίες και που επιζητούν τις ξένες επενδύσεις. Στην πλειοψηφία τους, τέτοια κίνητρα έχουν φορολογικό χαρακτήρα. Η πολιτογράφηση ή η παραχώρηση καθεστώτος μόνιμης διαμονής είναι άλλο ένα κίνητρο το οποίο αρκετές χώρες προσφέρουν, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Στην Κύπρο, η δυνατότητα για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση επενδυτών υπήρχε και πριν από την οικονομική κρίση. Ήταν όμως η απόφαση της κυβέρνησης Αναστασιάδη για προσδιορισμό και γνωστοποίηση κριτηρίων που διεύρυνε την εφαρμογή του, με τρόπο που έδωσε ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα και μάλιστα τότε που αυτή βρισκόταν στον πάτο.
Είναι όμως εξίσου ξεκάθαρο ότι έχουν ακουστεί υπερβολές σε σχέση με τον αντίκτυπο του προγράμματος. Είναι λάθος, για παράδειγμα, να αθροίζεται το ποσό των συναλλαγών που έχουν γίνει στο πλαίσιο του προγράμματος και να θεωρείται ότι αυτό αποτελεί συνεισφορά στο ΑΕΠ. Η τραπεζική κατάθεση στις εποχές που υπήρχε έλλειψη ρευστότητας ή η έκδοση κρατικών ομολόγων την εποχή που κανένας δεν δάνειζε την Κυπριακή Δημοκρατία είχε το όφελός της, όμως αυτό καθόλου δεν σχετίζεται με την πραγματοποίηση πραγματικών επενδύσεων στην οικονομία. Στην δε περίπτωση των ακινήτων, η θετική συμβολή στο ΑΕΠ θα προκύψει μόνο όταν ένα νέο έργο τελικά πραγματοποιηθεί. Όχι όταν πωληθεί στα χαρτιά, ούτε ασφαλώς, όταν πρόκειται για υφιστάμενη οικοδομή.
Συνεπώς οι αναφορές ότι η Κύπρος «κέρδισε» 4 ή 5 δισ. και ότι η ανάπτυξη των τελευταίων ετών είναι, βασικά, αποτέλεσμα αυτού του προγράμματος είναι λανθασμένες. Δεν λαμβάνουν υπόψη τη θετική επίδραση της μεγάλης αύξησης στον τουρισμό ή την εξαιρετική επίδοση του πανεπιστημιακού τομέα, ή τη σταθερή και ισχυρή συμβολή του τομέα της ναυτιλίας. Το γεγονός ότι συγκεκριμένοι επαγγελματίες έχουν κερδίσει πολλά από την εμπλοκή τους στον πρόγραμμα, δεν αναιρεί αυτή την πραγματικότητα. Και γι’ αυτό εξάλλου η μελέτη οικονομικού αντίκτυπου κατέδειξε ως πραγματική συμβολή στην ανάπτυξη ποσοστό που δεν υπερβαίνει το 0,3% του ΑΕΠ, τη στιγμή που η οικονομία έτρεχε με ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 4%.
Αυτή η διαπίστωση δεν ισοδυναμεί με εισήγηση για τερματισμό του προγράμματος. Σημαίνει όμως ότι η χώρα μας έχει το περιθώριο, την άνεση αλλά και την υποχρέωση να θέσει το πρόγραμμα σε μια πιο αξιόπιστη βάση. Πολύ σωστά οι διαδικασίες ελέγχου έχουν γίνει πιο αυστηρές. Κάποια λάθη στα αρχικά στάδια, έστω και εάν αυτά έγιναν χωρίς κακή πρόθεση, βεβαίως και έπρεπε να αποφευχθούν. Ο ενδεχόμενος περιορισμός του αριθμού των αιτήσεων με κανένα τρόπο δεν πρέπει να οδηγήσει σε χαλάρωση των διαδικασιών ελέγχου. Οι προσεγγίσεις της αρπαχτής πρέπει να μπουν οριστικά στο περιθώριο γιατί πλήττουν τη φήμη και την αξιοπιστία της χώρας μας, η οποία αξίζει πολύ περισσότερα από την πώληση μιας ακόμη έπαυλης.
Σε σχέση με τα οικονομικά κριτήρια, το επόμενο βήμα που πρέπει να εξεταστεί είναι η υποχρέωση πραγματοποίησης μέρους έστω της επένδυσης σε τομείς πέραν της αγοράς ακινήτων ή του τουρισμού. Δηλαδή μέρος της επένδυσης να κατευθύνεται υποχρεωτικά σε λιγότερο ανεπτυγμένους τομείς, όπως είναι η υγεία, η εκπαίδευση, η τεχνολογία, η έρευνα, η ενέργεια και γιατί όχι και στον πρωτογενή τομέα. Ίσως αυτό να οδηγήσει σε λιγότερες επενδύσεις, όμως αυτές θα είναι πιο ανταποδοτικές και πιο επωφελείς μακροπρόθεσμα για την οικονομία μας. Η χώρα μας διανύει τον έκτο χρόνο ισχυρής ανάπτυξης και βρίσκεται σε σαφώς καλύτερη θέση. Πρέπει συνεπώς οι αποφάσεις και οι πολιτικές μας να κοιτάζουν μπροστά, όχι μόνο το σήμερα, αλλά κυρίως το αύριο της οικονομίας μας.
