Kathimerini.gr
Πρόβλημα σημαντικά πιο σύνθετο από τις κυρώσεις του νόμου CAATSA καλούνται να διαχειριστούν οι νομικές υπηρεσίες των αρμόδιων υπουργείων στην Ουάσιγκτον, στην προσπάθειά τους να εξεύρουν νομικά θεμελιωμένη λύση που θα μπορούσε μελλοντικά να επιτρέψει την πώληση των μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Αγκυρα. Μια ενδεχόμενη πώληση, άλλωστε, εντάσσεται στο πλαίσιο της αμυντικής επαναπροσέγγισης μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, κάτι που φαίνεται πως αποτελεί διακηρυγμένη επιδίωξη των δύο ηγετών.
Ο Λευκός Οίκος έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει μονομερώς στην άρση των κυρώσεων του νόμου CAATSA, χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου. Υπάρχει όμως, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ένα σοβαρό επιπρόσθετο εμπόδιο για την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Πρόκειται για την τροπολογία 1245 του Αμυντικού Προϋπολογισμού του 2020 (NDAA), η οποία εισήχθη το 2019 και έκτοτε παραμένει σε ισχύ.
Η τροπολογία προβλέπει ρητή απαγόρευση μεταφοράς ή παράδοσης μαχητικών F-35 στην Τουρκία, εξαιτίας της απόκτησης και κατοχής του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Η απαγόρευση αυτή εξακολουθεί να ισχύει όσο δεν συντελείται ουσιαστική μεταβολή στο καθεστώς κατοχής του συστήματος.
Για την πλήρη κατανόηση του ζητήματος, αξίζει να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με τον νόμο CAATSA –ο οποίος παρέχει στον πρόεδρο τη δυνατότητα αναστολής ή άρσης κυρώσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις– ο νόμος NDAA δεν προβλέπει καμία δυνατότητα προεδρικής παρέκκλισης. Συνεπώς, ακόμη κι αν η κυβέρνηση προχωρήσει στην άρση των κυρώσεων, η πώληση ή η επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 δεν καθίσταται αυτομάτως νομικά εφικτή. Εφικτή καθίσταται μόνον εφόσον αλλάξει το καθεστώς κατοχής των S-400 ή υπάρξει ρητή τροποποίηση του ισχύοντος NDAA από το Κογκρέσο, είτε μέσω κατάργησης ή αναθεώρησης της σχετικής διάταξης με νέα νομοθετική πρωτοβουλία.
Αυτή, όπως επισημαίνουν πηγές της «Κ» στην Ουάσιγκτον, αποτελεί τη νομικά ορθή οδό. Ομως η ιστορική πρακτική της αμερικανικής εκτελεστικής εξουσίας καταδεικνύει ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι σε θέση να αξιοποιήσει νομικές και διαδικαστικές «παρακαμπτηρίους» και ελιγμούς ή ακόμη και νομικά τεχνάσματα προκειμένου να προσπεράσει ή να αμβλύνει περιορισμούς που θέτει το Κογκρέσο.
Πιθανές διέξοδοι θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν διασταλτική ή περιοριστική ερμηνεία της υφιστάμενης νομοθεσίας, αξιοποίηση σημείων ασάφειας ή γλωσσικών ατελειών στις σχετικές τροπολογίες, καθώς και ανανοηματοδότηση των πραγματικών περιστατικών, με στόχο την επίκληση του επιχειρήματος ότι οι αρχικές προϋποθέσεις που ενεργοποίησαν την απαγόρευση δεν ισχύουν πλέον.
Oπως ανέφεραν στην «Κ» νομικές πηγές στην Ουάσιγκτον με βαθιά γνώση των σχετικών διεργασιών, στα υποθετικά σενάρια κατά τα οποία το ρωσικό σύστημα S-400 μεταφερθεί σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης εντός ή εκτός Τουρκίας ή ενδεικτικά στο Ιντσιρλίκ, κριθεί με κάποιον τρόπο μη λειτουργικό ή η εποπτεία του παραχωρηθεί σε τρίτο μέρος, όπως για παράδειγμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι η ουσιώδης προϋπόθεση περί «κατοχής» των συστημάτων που ενεργοποίησε αρχικά την απαγόρευση του NDAA έχει πλέον μεταβληθεί και συνεπώς έχει εκπέσει. Επομένως, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η συνέχιση εφαρμογής της σχετικής διάταξης δεν θα είναι νομικά δικαιολογημένη.
Η «K» έχει μάλιστα πληροφορηθεί ότι οι νομικοί σύμβουλοι της αμερικανικής κυβέρνησης επεξεργάζονται σενάρια που θα μπορούσαν να επιτρέψουν την πιστοποίηση ότι η Τουρκία δεν έχει πλέον κυριότητα του συστήματος S-400, χωρίς να έχει προηγηθεί η απομάκρυνσή του από το τουρκικό έδαφος.
Υπενθυμίζεται ότι η επίμαχη τροπολογία κατατέθηκε από τους γερουσιαστές Τζέιμς Λάνκφορντ, Τζιν Σαχίν, Τομ Τίλις και Κρις βαν Χόλεν. Προβλέπει ότι καμία πίστωση που εγκρίνεται ή διατίθεται στο υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τρεις σκοπούς: για τη μεταβίβαση, τη διευκόλυνση ή την έγκριση μεταβίβασης μαχητικών αεροσκαφών F-35, εξοπλισμού υποστήριξης ή ανταλλακτικών προς την Τουρκία. Τη μεταβίβαση πνευματικής ιδιοκτησίας, τεχνικών δεδομένων ή τεχνολογικού υλικού απαραίτητου για την αυτόνομη τεχνική υποστήριξη και συντήρηση των F-35 από τουρκικής πλευράς. Και για την κατασκευή –ή τη συνδρομή στην κατασκευή– υποδομών αποθήκευσης των F-35 στην Τουρκία, καθώς και για οποιαδήποτε διευκόλυνση της αποθήκευσής τους επί τουρκικού εδάφους.
Η μόνη ρητώς προβλεπόμενη εξαίρεση ενεργοποιείται αποκλειστικά στην περίπτωση υποβολής γραπτής πιστοποίησης, από κοινού, του υπουργού Αμυνας και του υπουργού Εξωτερικών προς τις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου. Η πιστοποίηση αυτή θα πρέπει να συνοδεύεται από τεκμήρια που να επιβεβαιώνουν ότι η Τουρκία δεν διατηρεί πλέον στην κατοχή της το σύστημα S-400, ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει παράσχει επαρκείς και αξιόπιστες εγγυήσεις πως δεν προτίθεται να ανακτήσει ή να επαναφέρει το εν λόγω σύστημα και ότι, από τις 31 Ιουλίου 2019 και εφεξής δεν έχει προμηθευτεί επιπρόσθετο ρωσικό στρατιωτικό υλικό.
