Kathimerini.gr
Πυρετώδεις διπλωματικές διαβουλεύσεις μεταξύ Αμερικανών, Ευρωπαίων και Ουκρανών διεξάγονται το τελευταίο τριήμερο υπό την πίεση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε θέσει την προσεχή Πέμπτη (Ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ) ως καταληκτική ημερομηνία για την αποδοχή του ειρηνευτικού σχεδίου του, μια προθεσμία που προβάλλει ως μη ρεαλιστική υπό το φως των καταιγιστικών εξελίξεων. Την Κυριακή, όλα τα βλέμματα επικεντρώνονταν στη Γενεύη, όπου διεξήχθησαν εντατικές διαβουλεύσεις μεταξύ αντιπροσωπειών των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και των τριών ισχυρότερων ευρωπαϊκών κρατών (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία). Την κυβέρνηση Τραμπ εκπροσώπησαν ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο ειδικός απεσταλμένος του Λευκού Οίκου Στιβ Γουίτκοφ και ο ανώτατος αξιωματούχος του Πενταγώνου Νταν Ντρίσκολ, ενώ επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας ήταν ο Αντρέι Γέρμακ, διευθυντής του γραφείου της προεδρίας. Τις τρεις ευρωπαϊκές χώρες εκπροσώπησαν οι σύμβουλοι Εθνικής Ασφαλείας.
Με κοινή ανακοίνωσή τους, οι αντιπροσωπείες των ΗΠΑ και της Ουκρανίας έκαναν γνωστό ότι οι διαβουλεύσεις θα συνεχιστούν εκτός Γενεύης επί τη βάσει ενός «βελτιωμένου ειρηνευτικού πλαισίου», υπονοώντας ότι το αρχικό σχέδιο Τραμπ, που είχε θεωρηθεί από το Κίεβο και τους Ευρωπαίους συμμάχους του εξαιρετικά ευνοϊκό για τη Ρωσία και ταπεινωτικό για την Ουκρανία, τελεί υπό αναθεώρηση. Συνέταξαν από κοινού ένα νέο ειρηνευτικό σχέδιο 19 σημείων, αφήνοντας, ωστόσο, τα πιο ευαίσθητα πολιτικά ζητήματα να αποφασιστούν σε επίπεδο ηγετών των δύο χωρών, εξήγησε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Σεργκέι Κισλίτσα.
Προηγουμένως, οι Ευρωπαίοι είχαν καταθέσει τη δική τους αντιπρόταση, που περιέχει μεγάλες αλλαγές σε σχέση με τα 28 σημεία της πρότασης Τραμπ. Με την ευρωπαϊκή πρόταση, η Ουκρανία δεν θα υποχρεωθεί να παραδώσει στη Ρωσία τα εδάφη του Ντονμπάς που εξακολουθεί να ελέγχει, αλλά θα υπάρξει διαπραγμάτευση στο εδαφικό αφού κηρυχθεί κατάπαυση του πυρός, με βάση την υφιστάμενη γραμμή επαφής των εμπολέμων. Το μέγεθος του ουκρανικού στρατού προσδιορίζεται σε 800.000 στρατιώτες και όχι 600.000, όπως το θέλει η πρόταση Τραμπ. Αναφέρεται σαφώς ότι θα δοθούν στην Ουκρανία εγγυήσεις «τύπου άρθρου 5 του ΝΑΤΟ», όσο δε για την ένταξή της στη Συμμαχία σημειώνεται ότι «αυτό εξαρτάται από τη συναίνεση των κρατών-μελών, η οποία σήμερα δεν υπάρχει». Η ευρωπαϊκή πρόταση πάντως κρατάει από το σχέδιο Τραμπ τη δέσμευση ότι δεν θα εγκατασταθούν στρατεύματα του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και ότι θα αρθούν σταδιακά οι οικονομικές κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας.
Οπως ήταν αναμενόμενο, η Μόσχα δεν άργησε να εκδηλώσει τη δυσφορία της για την ευρωπαϊκή παρέμβαση. Αρχικά ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του δεν έχει λάβει επισήμως τις ευρωπαϊκές αντιπροτάσεις. Λίγο αργότερα όμως, ο κορυφαίος σύμβουλος του προέδρου Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ, ανέφερε ότι «σε πρώτη ματιά, οι προτάσεις των Ευρωπαίων φαίνονται εντελώς αντιπαραγωγικές και δεν είναι αποδεκτές από τη Ρωσία», κατ’ αντιδιαστολήν προς το σχέδιο Τραμπ, το οποίο «όχι ολόκληρο, αλλά σε πολλές από τις προβλέψεις του θα ήταν μάλλον αποδεκτό από την πλευρά μας».
Παρά τις αντιρρήσεις της Ρωσίας, οι υπόλοιπες πλευρές εμφανίζονταν αισιόδοξες για την προοπτική των διαπραγματεύσεων. Ο Μάρκο Ρούμπιο έκανε λόγο για «τρομερή πρόοδο», ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ έγραψε, σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social: «Είναι στ’ αλήθεια πιθανό να σημειώνεται πραγματική πρόοδος σχετικά με την ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας; Μην το πιστεύετε αν δεν το δείτε με τα μάτια σας, ωστόσο κάτι καλό μπορεί όντως να βρίσκεται σε εξέλιξη». Ο τόνος του ήταν πολύ διαφορετικός από εκείνον της Κυριακής, όταν είχε κατηγορήσει τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι επιδεικνύει «αχαριστία» σε σχέση με τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον για ειρήνευση.
Την ίδια ημέρα, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς είχε επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Τραμπ, για να τον προειδοποιήσει πως αν η Ουκρανία καταρρεύσει λόγω στρατιωτικής ήττας και συνθηκολόγησης, οι επιπτώσεις θα είναι βαριές για το σύνολο της Ευρώπης. Από την πλευρά του, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τόνισε ότι ο Πούτιν ενδέχεται να επιτεθεί εκ νέου στην Ουκρανία εάν συρρικνωθεί ο στρατός της τελευταίας στα όρια που προέβλεπε το αρχικό αμερικανικό σχέδιο.
Τι λέει ο Ζελένσκι
Συγκρατημένος εμφανίστηκε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατά τη χθεσινή ομιλία του προς το σουηδικό κοινοβούλιο, η οποία πραγματοποιήθηκε μέσω τηλεδιάσκεψης. Ο Ουκρανός ηγέτης επισήμανε ότι υπάρχουν ακόμη εμπόδια στον δρόμο για την επίτευξη συμφωνίας, εντοπίζοντας το σοβαρότερο από αυτά στην «απαίτηση του Πούτιν να υπάρξει νομική αναγνώριση της ληστείας ουκρανικών εδαφών». Τα σύνορα «δεν μπορούν να αλλάξουν διά της βίας», υπογράμμισε ο Ζελένσκι. Τηλεφωνική επικοινωνία είχαν χθες και οι πρόεδροι της Ρωσίας και της Τουρκίας με αντικείμενο το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ. Στη διάρκεια της συνομιλίας, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επανέλαβε ότι το εν λόγω σχέδιο μπορεί να αποτελέσει βάση για την ειρήνευση, καθώς «κινείται στο πνεύμα της συνάντησης κορυφής της Αλάσκας». Από την πλευρά του, ο Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η χώρα του θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για την ειρήνευση και προσφέρθηκε πάλι να φιλοξενήσει τις ειρηνευτικές διαβουλεύσεις στην Κωνσταντινούπολη. Αίσθηση προκάλεσε το Σαββατοκύριακο η αποκάλυψη διακομματικής επιτροπής Αμερικανών γερουσιαστών από τον Καναδά, σύμφωνα με την οποία ο Μάρκο Ρούμπιο τους είχε πει πως τα 28 σημεία του σχεδίου Τραμπ είχαν συνταχθεί από τους Ρώσους. Στη συνέχεια, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ανασκεύασε και είπε ότι το σχέδιο γράφτηκε από την αμερικανική πλευρά, ενσωματώνοντας ορισμένες προτάσεις της Ρωσίας.
